Cumhuriyet Döneminin iktisadî kalkınma politikasına bir model: Sümerbank Kayseri Bez Fabrikası
In the early years of Turkish Republic, as a modal for the strategies of the economic reform: Sumerbank Kayseri Linen Factory
- Tez No: 146500
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. ŞAKİR BATMAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Tarih, Economics, History
- Anahtar Kelimeler: Economic, Development, Industrialized, Liberalism, Privatization.V içindekiler ÖNSÖZ I
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 81
Özet
daha ilk yıllardan başlayarak iktisadî kalkınmanın gerekliliğine inanmıştır. Bu amaçla Cumhuriyetin ilanından önce iktisadî politikaya yön verecek olan İzmir İktisat Kongresi toplanmış, ardından 1925 yılında Türkiye Sanayi ve Maddin Bankası kurulmuş ve 1927de ise özel sektörün desteklenmesi için Teşvik-i Sanayi Kanunu çıkarılmıştır. Dünya'da ve Türkiye'de yaşanan ekonomik buhran, özel sektörden beklenen sanayi atılımının gerçekleşememesi sermaye, yetersizliği gibi sebepler 1923 'ten beri uygulanan Liberal Ekonomi olarak da adlandırılan iktisadî politikanın değişimini hızlandırmıştır. Devlet, özel sektörün yetersiz kaldığı büyük sanayi kuruluşlarını kurmak, sosyo-ekonomik ve kültürel kalkınmayı gerçekleştirmek amacıyla 1931 'de Devletçilik ilkesini benimsemiştir. 1932 yılına kadar faaliyet gösteren Türkiye Sanayi ve Maddin Bankası, o yılların ekonomik şartlan içinde ancak mevcut fabrikaları işletmiştir. O yıl, sanayide kalkınma hamlelerinin daha verimli bir şekilde gerçekleştirileceği düşünülerek, banka, Devlet Sanayi Ofisi ve Türkiye Sanayi Kredi Bankası adıyla ikiye ayrılmıştır. Bir yıl sonra sanayi programlarının kısa zamanda gerçekleşmesini sağlayacak, kuvvetli bir bünyeye sahip yeni bir kuruluşa ihtiyaç duyulmuştur. İşte bu ihtiyaçla Sümerbank' m doğuşu hazırlanmıştır. Sümerbank, 11.03.1933 tarihinde 2262 sayılı kanunla 20 milyon TL. sermaye ile kurulduğu zaman Devlet Sanayi Ofısi'nden bünyesine, sadece dört fabrika devralmıştır. Bu fabrikalara ilave olarak dokuma, maden, selüloz, seramik ve kimya endüstrisi alanlarında yeni fabrikalar kurularak, millî ekonomi için acil ihtiyaca hâiz kuruluşların devlet eliyle vücuda getirilmesi işine girişilmiştir. Sümerbank'ın ilk işletmeye başlayan eseri, Sümerbank Kayseri Bez Fabrikası 'dır. Orta Avrupa'nın en büyük kombinası olan bu fabrikanın temeli 20 Mayıs 1934 tarihinde atılmış, 16 Eylül 1935 tarihinde de işletmeye açılmıştır. Çağının en son teknolojisini temsil eden Sümerbank Kayseri Bez Fabrikası, Türkiye Cumhuriyeti 'nin ağır sanayide ilk büyük atılımlarından biri olmuştur. Bu araştırmada, Cumhuriyet Dönemi İktisadî Kalkınma Politikaları çerçevesinde Sümerbank Kayseri Bez Fabrikasının kuruluşu, gelişmesi, sosyo-ekonomik yapıyaIll etkisiyle birlikte şehirleşme, sanayileşme, spor, kültür, eğitim, sağlık alanlarındaki faaliyetleri ve nihayet fabrikanın Erciyes Üniversitesi 'ne devri üzerinde durulmuştur. Çalışmada, tarama modeli kullanılarak, konuyla ilgili arşiv vesikalarının tespit ve teminine gidilmiştir. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi'ndeki Kararlar Defteri'nden konu ile ilgili belgeler alınmıştır.Fabrikanın kütüphanesi, Erciyes Üniversitesi Kadir Has Merkez Kütüphanesi' ne taşınmış olup, buradaki kitaplar, Sümerbank Dergileri ve fabrikaya ait birkaç doküman incelemede kullanılmıştır. Dönemin gazeteleri de, Millî Kütüphane ve Kayseri İl Halk Kütüphanesi'nde taranmış, gerekli bilgi ve resimler alınmıştır. Millî Kütüphane' deki konuyla ilgili kaleme alınan çalışmalar da taranarak, çalışma konumuzda kullanılmıştır. Konuyla ilgili olarak fabrika çalışanlarının da bilgisine başvurulmuştur. 1966-2002 yılları arasında fabrikanın avukatlığını yapan Necmi Çetinok ve fabrika teknik müdürü Mustafa Aytuğ, işletme hakkında aydınlatıcı bilgiler aktarmışlardır. Anahtar sözcükler; İktisadî Kalkınma, Sanayileşme, Liberalizm, Özelleştirme.
Özet (Çeviri)
In the early years of Turkish Republic, it was widely believed that there must be an economic reform. For this aim, in the year 1925, Izmir Economy Congress was organized, Türkiye Sanayi and Maadin Bank was opened and also in 1927, Teşvik-i Sanayi law (it aims to encourage private industry) was made. Crisis of world economic condition in 1929, capital needs and unsuccessfulness of private sector increased the studies on the change of economic strategies of Turkish Republic In 1931, Turkish government tried to hold“etatism”strategy on economic system. This strategy involves the idea that governing system of republic should organize the economic development where the private sector is inadequate. That strategy's goals to exist a reform on economic and social, cultural conditions at the rural areas of Turkish Republic. In 1932, aiming of the process about the reform on industrialization, Türkiye Sanayi Bank was divided into two company, namely, Devlet Sanayi Ofisi and Türkiye Sanayi Kredi Bank. When these companies have not reached to the expecting goals, in 1933, Sumerbank was opened. This company has a positive process on heavy industry which is necessary for the economic development of Turkish Republic. The first unity which is opened by Sumerbank Holding is Kayseri Linen Factory. This factory's construction was started in 1934 and it was opened inl935. Kayseri Linen Factory is important in two points. One of them is that it has an encouraging and positive effect on the development of heavy industry in Turkey. The other is that it has necessary in preventing better economic and social, cultural conditions to the rural areas of Anatolia. This factory is also essential to decreasing labor-supply and preventing qualified employee. All the above purposes of this factory is expected. In recent years, Sumerbank Kayseri Linen Factory was bought by Kayseri Erciyes University for the strategy of privatization.
Benzer Tezler
- Ekonomi politikası açısından devletçilik ve Cumhuriyet Döneminde devletçilik uygulamaları
Statism in terms of economic policy and implementations of statism in republic
DİLEK ACAR
- Türkiye iktisat politikalarının belirlenmesinde iktisadi kurum-kural ve kuruluşların rolleri
Başlık çevirisi yok
İBRAHİM GÜRAN YUMUŞAK
- Türkiye'nin sanayileşme çabaları: 1962 ve 1964 sanayi kongreleri
Turkey's industrialization efforts: Industrial congresses of 1962 and 1964
MEHMET MESUT BALLI
- İthal ikamesinden liberal ekonomiye geçiş sonrasında büyüme ve işsizlik
Growth and unemployment in Turkey after transition from import substitution to liberal economy
RAMAZAN KURTOĞLU
Doktora
Türkçe
2010
Ekonomiİstanbul ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RECEP SEYMEN