Kur-an'ın anlaşılmasında çokanlamlılık sorunu
The problem of polysemy in understanding Kur-an
- Tez No: 146512
- Danışmanlar: PROF. DR. ZEKİ DUMAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Anlam, Çokanlamlılık, Eşadlılık, Zıtanlamlılık, Meaning, Polysemy, Homonymy, Antinomy, Context
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 296
Özet
Bu çalışmada, hem geçmiş dönemlerdeki hem de günümüzdeki farklı görüş ve önerileri de göz önünde bulundurarak, öncelikle dildeki çokanlamlılık olgusunun varlığını ve bunun oluşmasında etkin olan unsurları konu edindik. Daha sonra çokanlamlı kelimelerin, dilsel bir metin olan Kur'an'daki varlığı ile ilgili sorunları, varlığını kabul ettiğimiz taktirde, bu kelimelerin neler olduğu ve bunların da anlamlarının nasıl tayin edildiği /edilmesi gerektiği ile ilgili problemleri ele alıp inceledik. Çalışmamızın birinci bölümünde, ilk olarak, dile ait tanımlara ve dillerin doğuşu ile ilgili farklı görüşlere yer verdikten sonra, Kur 'an dilinin genel özellikleri ve ifade biçimleri hakkında tasvirî anlatımda bulunduk. Ardından, anlam ve anlama kavramlarının anlam çerçevelerine dair bilgi vererek anlam çeşitleri hakkında genel bilgiler sunduk. Buraya kadar anlatılanların tamamı, genel olarak dildeki, özel olarak da Kur 'an ifadelerindeki çokanlamlılık olgusunun daha iyi anlaşılabilmesi için bir alt yapı oluşturmaya yönelik çabalardı. Çokanlamlılık kavramının Türkçe ve Arapça' daki anlam alanını belirlemeye yönelik olarak, lafz-ı müşterek, eşadlılık ve zıtanlamlılık kavramları ile bunların kendi aralarındaki ilişkileri değerlendirme konusu yaptıktan sonra çokanlamlılık kavramının, genel olarak eşadlılığı /eşsesliliği ve zıtanlamlılığı da kapsayan genel bir muhtevaya sahip olduğu kanaatine vardık. Ancak dildeki çokanlamlılık olgusunun, değişik yönelişler tarafından farklı farklı algılandığı ve tanımlandığı da, bu çalışmamız esnasında ulaştığımız sonuçlardan birisidir. Çokanlamlılık olgusuna dair genel tanımlama ve izahlardan sonra, bu olgunun dildeki varlığı sorununu tartışarak çokanlamlılığı oluşturan etkenler üzerinde durduk. Söz konusu bu etkenler, bir dilden ötekine, bir dilbilimciden diğer dilbilimciye genelde değişkenlik arz etmekle birlikte, bizler bu etkenleri Arap dili bağlamında, beş unsurla dile getirmeye çalıştık. Bunlar; 1. Mecazî kullanım; 2. Istılahı kullanım;VI 3. Sessel gelişim ve kip ortaklığı; 4. Başka dillerden sözcük aktarımı (iktirâz); 5. Farklı lehçelerin ittifakıdır. İkinci bölümde ise, bu teorik bilgiler ışığında Kur'an'da geçen bazı çokanlamlı kelimeler ile bu kelimeler üzerine yapılmış bazı eserler üzerine çalışma yaptık. Bunun sonunda da herhangi bir şekilde birden fazla anlama delâlet eden kelimelerin, kullanım ortamlarında sadece tek bir maksada yönelik olarak kullanıldıklarını ve bu sebeple de, bu türden kelimelerin cümle içerisindeki kullanım anlamlarının tespit ve tayininin, ancak ve ancak metnin bağlamı dahilinde gerçekleşebileceği kanaatine vardık. Sonuç olarak, günümüzde Kur'an kelimeleri sözlüğü çalışması yapan ya da yapmak isteyen bir kimsenin, mutlaka vucüh ve nezâir'e dair eserleri tetkik etmesi gerekmektedir. Aynı zamanda bu tür eserler, kavram çalışması yapan ve Kur'an'ın içerdiği konulara dair fihristler hazırlamak isteyen kimselerin de istifade edebilecekleri kaynaklar arasında sayılmalıdır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT THE PROBLEM OF POLYSEMY IN UNDERSTANDING KUR' AN In this study, taking various views and purposals presented both in the past and today in account, we have first dealt with the existence of polysemy and the factors functioning in this existence. Then we have investigated the problems of whether there are equivalent words in the Kur'an, which is a linguistic text, and -if we accept that there are some such words- of what these words are and how their meanings should be determined. In chapter I, after we have presented some linguistic definitions and various views regarding the origin of languages, we have descriptively explained the general characteristics and the special ways of expression of the Kur'anic language. Then we have given some general information about the range of reference of the concept of“meaning”and“understanding”as well as about the variety of meanings. Our attempts to the point are aims to offer a foundation in order that the polysemy languages in general and Kur'anic language in particular should be understood better. In order to determine the sphere of the concept of polysemy in both Arabic and Turkish, we have evaluated the meanings of the concept of polysemy, homonymy and antinomy as well as the relations among these concepts. We have concluded that the concept of polysemy includes both the concept of homonymy and antinomy. We have also concluded that polysemy languages are understood and defined in various ways by various approaches to language. After the general explanations regarding polysemy, we have discussed the problem of whether it exist in language in general and of what kind of factors are functioning in its existence. Although, these factors may generally vary in various languages as well as in accordance with various approaches to language, with regard to Arabic we have found give fundamental factors functioning as mentioned. These are: 1. Metaphorical usage, 2. Terminological usage,VIII 3. Phonetical development and having common type 4. To borrow some words from other languages 5. Existence of different dialects in the origin In chapter II, in the light of these the theoretical explanations we have examined some important words as they are used in the Kur'an and as they are investigated by other Islamic scholars earlier. We have found that the polysemical words are used in some specific meaning in their specific context and conclude that the meaning of such words as they are used in a specific context can only be determined contextually. In conclusion, we suggest that these who prepare (or wants to prepare) a dictionary of Kur'anic words should do so only after they examined the books, which have had polysemy as their subject matter. These books are also useful for these scholars who wants to prepare a book regarding Kur'anic content.
Benzer Tezler
- Kur'an yorumunda bağlamın sınırlayıcılığı
Limitation of context in the Qur'anic interpretation
MEHMET BAĞÇİVAN
- Kur'an'ı anlamada bağlamın rolü ve meallerdeki bağlamsal sorunlar
The role of context in understanding the Qur'an and contextual problems in qur'anic translation
FATİH TİYEK
Doktora
Türkçe
2014
DinErciyes ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERDOĞAN PAZARBAŞI
- Kur'ân'ın anlaşılmasında ilmî tefsir yönteminin yeri ve çağdaş dönem Türkçe tefsirlerden örnekler
The place of scientific exegesis in the understanding of the Qur'an and examples from contemporary Turkish exegesis
RIDVAN KILIÇAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinUşak ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NURULLAH DENİZER
- Kur'an'ın anlaşılmasında sözlü hitabın rolü
The role of the oral discourse in the understanding of the Qur'an
SÜLEYMAN GEZER
Doktora
Türkçe
2007
DilbilimAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. HALİS ALBAYRAK
- Kur'an'ın anlaşılmasında sembolizm tartışmaları
Symbolism discussions on perceiving the holly Koran
MAŞALLAH TURAN