Sakarya ili ağızları
Dialects of the district of Sakarya
- Tez No: 146516
- Danışmanlar: PROF. DR. NEVZAT ÖZKAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 636
Özet
Ağız araştırmaları üzerine yapılan çalışmalarda Sakarya İli işlenmemiş olarak kaydedilmektedir. Bu çalışmayla, hazırlanması düşünülen Türkiye Türkçesi Ağız Atlası için Sakarya ili bakımından bir eksikliğin giderilebileceği umulmaktadır. Bu tez; Sakarya ili üzerine Dil Bilimi alanında yapılmış ilk doktora çalışmasıdır. Bu çalışmada, Sakarya ilindeki nüfusun %80'ini oluşturan ve Türkçeden başka dil konuşmayan Türkmenler ele alınmıştır. İç göçle farklı bölge ve kentlerden gelerek ilimizde yaşayanlar ile farklı dil bilenler bu çalışma kapsamında ele alınmamıştır. Giriş, Ses Bilgisi ( Phonetik), Şekil Bilgisi ( Morphologie), Cümle Bilgisi ( Syntax ), Sözlük ( Worterbuch ), Ekler ( Beilage/ Anlage ) ve Metinler( Texte )den oluşan bu çalışma, bilgisayar teknolojisinin dil bilimi çalışmalarında kullanılması yönüyle de bazı yenilikleri içermektedir. Giriş bölümünde yörenin tarihi, coğrafyası, sosyal ve kültürel yapısı, etnik hakkında bilgi verilerek, araştırma bölgesi tanıtılmaya çalışılmıştır. yapısı Ses Bilgisi bölümünde; yazı dilinde kullanılmayan fakat yöredeki konuşmalarda var olan ünlü ve ünsüzler tespit edilerek örneklerle açıklanmıştır.Ünlü ve ünsüzlerin özellikleri, değişimleri, yöreye özgün kullanımları fonetik gerekçeleriyle ortaya konmuş, bu ünlü ve ünsüzlerin diğer ağız çalışmalarında hangi işaretlerle karşılandığı incelenmiştir. Şekil Bilgisi bölümünde yapım ve çekim ekleri, kelime türleri ve kısmî olarak vurgu konusu ele alınmış; metinlerdeki örnekler, derleme merkezlerinin alfabetik sırasıyla verilmiştir. Tez hazırlanırken; 50 yerleşim biriminden bireysel ve toplu olarak 100 kişiyle görüşülmüş, bu görüşmelerde 9 saatlik ses kaydı yapılmıştır. Bu ses kayıtları, TDK, Ağız Araştırmaları Uygulama Kolunun önerdiği şekilde çeviri yazı olarak çözümlenmişIV ve 67 metin oluşturulmuştur. Tezin derleme, çözümleme ve yazımı sırasında bilgisayar teknolojisinin imkânlarından azamî ölçüde yararlanıldı. İlk kez bu çalışmayla bant kayıtlan MP3 formatında bilgisayar ortamına aktarılarak ses kayıtlarının müzik programları ile çalışması sağlanmıştır. Böylece çözümlemeyi ve dinlemeyi aynı ortamda gerçekleştirmek mümkün olmuş, teknolojik gelişmelere uyarlanabilir bant kayıtlan elde edilerek bu alanda çalışanların hizmetine sunulmuştur. Yörede kullanılan Türkçenin cümle yapısı, Standart Türkçe yazı dili ile fazla bir farklılık taşımaz. Bu sebeple Cümle Bilgisi bölümü kısa tutulmuş, burada ST'den farklılık gösteren hususlara değinilmiş ve örnekler verilmiştir. Sözlük kısmı, metinlerde geçen kelimelerden seçme olarak düzenlenmiş, yöreyle ilgili birkaç çalışmada dikkat çekici bulunan kelimeler de kaynak gösterilerek ilâve edilmiş, diğer sözlüklerle karşılaştırmalar yapılmış, yöredeki kullanılışları ile sözlüklere geçmemiş kelimeler tespit edilmiştir. Ekler kısmında derleme yerlerini gösteren haritalara, çalışmada kullanılan yazı çeşitleri hakkında bilgilere, tezde kullanılan bilgisayar teknolojisi ile ilgili yeniliklere yer verilmiştir. Metinler kısmı; İnceleme ( Ses Bilgisi, Şekil Bilgisi, Cümle Bilgisi, Sözlük ) bölümünün içeriği için temel teşkil eden metinlerden oluşur. ANAHTAR KELİMELER: SAKARYA, AĞIZ, DİL BİLİMİ
Özet (Çeviri)
SUMMARY DIALECTS OF THE DISTRICT OF SAKARYA This thesis is the first doctoral study on Sakarya in the field of linguistics. In this study, merely the Turcomen, who represent the 80 percent of Sakarya population and speak only Turkish, were involved. Those who migrated from other regions and provinces of Turkey and speak languages other than Turkish are not in scope of this study. This study, composed of Introduction, Phonetics, Morphology, Syntax, Lexicon and Texts sections, also presents some innovations regarding the use of computer technologies in linguistics. In the introduction section information about the historical, geographical, social, cultural and ethnic structure of the district was given. In the“Phonetics”section; the vowels and consonants that are being used in spoken language but not in written were determined and explained with examples. The characteristics, variations, and district-specific uses of the sonants and consonants were demonstrated on phonetic grounds, and the symbols for vowels and consonants used in other studies were examined. In the“Morphology”section; derivational affixes, terminations, types of words, and partially accent topics were covered, and the relevant samples in texts are given by their districts in alphabetical order. During the preparation of the thesis, conversations were carried out individually and collectively with 100 people from 50 settlement areas, and the records of these interviews, amounting 9 hours, were saved on magnetic tapes. These recordings were analyzed in the form of transcription, in accordance with the Institute of the Turkish Language and Branch of Application of Dialectal Studies and one formed 67 texts. During compilation, analysis and drafting phases of the thesis, computer technologies were used at the utmost level. For the first time in this study, those recordings were transformed into mp3 format. Thus, the analysis and listening processes were madeVI possible to be carried out with the same medium, and were introduced to researchers in this field by providing technology-adaptable magnetic tape recordings. The syntax of the Turkish language spoken in this area does not differ much from the standard Turkish written language. For this reason, the“Syntax”section was briefly treated. In this part the points which differ from the standard Turkish language were investigated and relevant examples were presented. The“Lexicon”chapter was designed as a selection of the words revealed in texts. Some interesting words were determined and listed with its sources. Comparisons were made with other lexicons and those words that haven't been included in dictionaries in the form of their local use were determined.“Annexes”include the charts indicating compilation areas, information about the types of writing and computer technologies used in the thesis.“Texts”section contains the texts constituting the contents of the Analysis sections. KEY WORDS: SAKARYA, DIALECT, LINGUISTICS.
Benzer Tezler
- Sakarya ili Karasu ilçesi kıyı çizgisi değişiminin makine öğrenme teknikleri ile tahmini
Estimation of coastal line change in Karasu of Sakarya province with machine learning techniques
ÖMER BURKAY ÇİFTCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
İnşaat MühendisliğiZonguldak Bülent Ecevit Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL HAKKI ÖZÖLÇER
DR. ÖĞR. ÜYESİ BERNA AKSOY
- Düzce ili ve yöresi ağızları (giriş-inceleme-metinler-dizin)
Başlık çevirisi yok
SITKI ÇOBAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıSakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. PAKİ KÜÇÜKER
- Düzce ili ve yöresi ağızları (giriş-inceleme-metinler) dizin
The dialects in the city center of Düzce and its towns and villages
SITKI ÇOBAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıSakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. PAKİ KÜÇÜKER
- Küresel iklim değişiminde doğal afetler ve konut tasarımı ilişkileri
Natural disasters and housing design relations in global climate change
LÜTFİYE ÇETİN MURAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
MimarlıkAksaray ÜniversitesiJeodezi ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAVVA ÜLGEN BEKİŞOĞLU
- Sakarya ili bitkisel örücülük ürünleri üzerine bir araştırma
Başlık çevirisi yok
ESRA AKGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
El SanatlarıGazi ÜniversitesiEl Sanatları Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FERİHA AKPINARLI