Balkan Savaşları'ndan Millî Mücâdele'nin sonuna kadar Haymana kazasından şehîd olanlar üzerine bir araştırma
A study on martrys from Haymana administrative district starting from Balkan Wars till the and of National Struggle
- Tez No: 147389
- Danışmanlar: PROF. DR. NURİ KÖSTÜKLÜ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, Türk İnkılap Tarihi, History, History of Turkish Revolution
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 221
Özet
ÖZET VE SONUÇ Bu çalışmamızda, Balkan Savaşlarından Millî Mücâdele'nin sonuna kadar Haymana Bölgesinden şehit olanları tespit etmeye çalıştık. Temel kaynağımızı Haymana Vefâyâta Mahsus Vukuat Defterleri oluşturmuştur. Bununla beraber askerlik şubesi kayıtlarına göre, Millî Savunma Bakanlığı'nca hazırlanan beş ciltlik Şehitlerimiz eseri ise ikinci temel kaynağımızı oluşturmuştur. Çalışmalarımızda, Nuri Köstüklü'nün, Balkan Savaşlan'ndan Millî Mücâde'ye“Şehitler”Üzerine Yapılacak Bilimsel Araştırmalarda Metod ve Kaynak Meselesine Dair Bazı Düşünceler“ konulu makalesini rehber edindik. Nuri Köstüklü'nün Vefâyâta Mahsus Vukuat Defterleri Üzerine ilk çalışmayı yapmış olması, araştırmacıların dikkatlerini bu defterler üzerinde yoğunlaştırması, sosyal tarih anlayışı çerçevesinde yaklaşımlar ileri sürerek çeşitli bölgelere ait Vefâyâta Mahsus Vukuat Defterleri üzerine yapmış olduğu önemli çalışmalar, tarafımızdan sürekli göz önünde bulundurulmuştur. Araştırmamız zaman olarak, Balkan savaşlarından Millî Mücâdele' nin kazanılmasına kadar olan süreyi kapsamaktadır. Dolayısı ile yaptığımız bu çalışma 1911 'den 1922 yılı sonuna kadar olan zaman dilimini içermektedir. Çalışmamız mekân olarak, Haymana ilçesi ve ilçeye bağlı bulunan yerleşim birimlerim kapsamaktadır. Haymana Vefâyâta Mahsus Vukuat Defterleri düzenlendiği dönemde; Mogan Gölü'nü içine alan, Kulu'dan Balâ'ya, Polatlı'dan Sivrihisar'a uzanan geniş topraklan ve 264 köye sahiptir. Günümüzde, Ankara iline bağlı olup, Merkezinde beş mahalle, 7 belediye ve 75 köye sahiptir. Haymana tarihsel kimliği çerçevesinde çok geniş bir coğrafyaya yayılmış olduğundan, daha önceden kendisine bağlı olup, günümüzde ise idarî bölünme neticesinde farklı illerin ilçelerine bağlı olunan bazı yerleşim yerlerinin de kayıtlan mevcuttur. Bu nedenle çalışmalarımız Ankara'nın Haymana İlçesi dışında; Polatlı, Bala ve Gölbaşı ilçeleri ile; Konya İli Kulu İlçesine bağlı bulunan bazı köylerin kayıtlarım da içermektedir. Araştırmamızda, Haymana Nüfus Müdürlüğünde bulunan Vefâyâta Mahsus Vukuat Defterlerinin incelemesi yapılmıştır. Üçe Nüfus Müdürlüğünde mevcut olan iki ciltlik Osmanlıca yazılmış olan bu defterlerin tetkiki neticesinde şehitlerin listesi çıkarılmıştır. Bu liste, MSB tarafından askeri kayıtlara göre hazırlanan Şehitlerimiz 183isimli kitapta yer alan Haymana Bölgesindeki Şehitlerle karşılaştırılarak kayıtların birleştirilmesi sağlanmıştır. Eksiklikler tamamlanmış ve yanlışlıklar karşılıklı olarak gösterilerek, doğru olan bilgiler kaydedilmiştir. Neticede, ilk kez bu araştırma ile Haymana Bölgesinin (Tarblusgarp Savaşı-Millî Mücâde) şehitler listesine ulaşılmış oldu. Çalışmalarımızda yararlanmış olduğumuz Vefiyata Mahsus Vukuat Defterleri ile Şehitler kitabının birbirlerini tamamlar mahiyette olduğu kanaatine ulaştık. Her ne kadar birbirlerini tamamlar mahiyette olsalar da; sosyal tarih anlayışı çerçevesinde Vefâyâta Mahsus Vukuat Defterlerinin içerik bakımından daha zengin olduğu ve ele alınan kriterlerin değerlendirilmesinde daha faydalı olduğu gözler önüne serilmiştir. İkinci Bölümünde, Haymana Kazası'ndan şehit olanların orijnal listeleri ile, tarafımızdan hazırlanmış olunan savaş ve cephelere göre düzenlenmiş genel listeler sunulmuştur. Burada şunu ifade etmeliyiz ki, Şehitlerimiz adlı yayında tespit edilen listeler oldukça eksik ve hatta yanlış okumalar vardır. Bu araştırmada Hayama Bölgesinin daha zengin listesi tespit edilmiştir. Üçüncü Bölümde, şehitler üzerine bazı genel değerlendirmelerde bulunduk. Bu değerlendirmelerimizi genel olarak; Şehitlerin savaşlara, yaşlarına, medenî durumlarına, İsimlerine ve Yerleşim birimlerine göre dağılımları yapılmıştır. Savaşlara göre yaptığımız değerlendirmelerde ise, yukarıda belittiğimiz değerlendirmelerle birlikte; Cephelerine, Şehâdet yerleri ve şehâdet zamanlarına göre dağılım kriterleri de eklenmiştir. Haymana Bölgesindeki şehitlerin savaşlara göre dağılım şöyledir. 682 Şehidin 10 tanesinin hangi savaşta Şehit oldukları belli değildir. Şehitlerden l'inin Trablusgarp, 117'sinin Balkan Savaşları, 476'sının Birinci Dünya Savaşı'nda ve 78'inin ise İstiklâl Savaşmda Şehit olduklarını tespit edilmiştir. Şehitlerin vefat yaşlan üzerinde yapmış olduğumuz genel değerlendirmede, en küçük şehit yaşının 16, en büyük ”şehit yaşının ise 54 olduğu görülmüştür. Osmanlı'nın son yıllarından özellikle 1911 Trablusgarp Savaşı'ndan itibaren peş peşe devam eden savaşlar yüzünden, Türk insanı belki de evlenmeye vakit bulamadı. Zaten evlenenler de uzun süreli olarak savaş nedeniyle evlerinden uzak kalmışlardır. Değerlendirdiğimiz şehitler içinde % 41' inin bekâr olarak şehit olması, neslin devamı hususunda bazı endişeleri de beraberinde getirmektedir. Kayıtlarımızda evli olan 184şehitlerin tamamı tek eşlidir. Yani bir hanımla evlidir. Bu durum Türk aile yapısında tek eşliliğin esas ve yaygın olduğunu ortaya koymaktadır. Haymana Bölgesindeki şehitler içinde en fazla“Mehmet”ismine rastlamaktayız. Bu ismi Ali, Mustafa, Osman, Hüseyin, Hasan, Ahmet, İbrahim, Abdullah, Bekir, İsmail, Ömer, Yusuf, Hacı, Halil ve Hasan Hüseyin isimleri takip etmektedir.Mehmet ismi 185 farklı isim arasında %33'ü, 682 şehit arasında ise %12'yi teşkil etmektedir. Yetim olan şehitlerin isimlerinde ise %13 gibi bir oran ile Mehmet oğlu Mehmet ismine rastlanması“Şehîd oğlu Şehîd”lerin de varlığını göstermesi bakımından anlamlı görünmektedir. Bu araştırmada tespit edilen şehit isimlerinin verdiği bir mesaj da, 1. Bölüm' de ele aldığımız Haymana Bölgesinin Türkmen aşiretlerinin yoğun olduğu demografik ve sosyal dokuyu teyit eder yönde oluşudur. Balkan Savaşlan'ndan Millî Mücâdele'nin kazanılmasına kadar Haymana Bölgesinden şehit olanların yerleşim birimlerine göre dağılımını incelediğimiz zaman; Oyaca'nın 19 şehit ile ilk sırada yer aldığını, Karahoca, Culuk, Tatar Mahallesi, Çalış ve Topaklının 10 şehit ile bunları izlediğini ve daha sonra ise Dere, Kara gedik, Evliya fakı ve Basri yerleşim birimlerinin 9 şehit ile, bunları ise diğer yerleşim birimlerinin takip ettiklerini tespit ettik. Ayrıca araştırmamızda, şehitler üzerine değerlendirmeler her savaş için ayrı ayrı yapılmıştır. Burada dildcatimizi çeken hususların başında; Balkan Savaşlan-Mllî Mücâdele sürecinde şehit yaşı ortalamalarının gittikçe düşmesidir. Bu durum 10 yıllık savaş sonlarına doğru insan kaynaklarının tükenme çizgisine yaklaştığını göstermektedir. Yine aynı şekilde bekar olarak şehit olanların oranında 10 yıllık savaş sürecinde gittikçe arttığı gözlenmiştir. Haymana Bölgesinde en çok şehit, I. Dünya Savaşı'nda Çanakkale Cephesi'nde verilmiştir. Çanakkale Mııhârebelerinin yapıldığı 1915 yılı ise en fazla şehidin verildiği yıl olarak karşımıza çıkmaktadır. Çanakkale'yi Sakarya Meydan Muharebesi takip etmektedir. Sonuç olarak diyebiliriz ki, Şark Meselesinin bütün şiddetiyle gerçekleştirilmeye çalışıldığı, Anadolu'da Türk Siyasi hakimiyetinin var olma- yok olma sınırına geldiği 10 yıllık savaş döneminde, diğer bütün vatan coğrafyasında olduğu gibi Haymana Bölgesi insanı da vatan savunmasında kendisini sorumlu hissetmiştir. Tabir yerinde ise 1857'den 70'e, Ali'den Mehmet'e, bekânndan evlisine bütün Haymanalılar çok sayıda şehit vermişlerdir. 186
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Balkan Savaşları'ndan Milli Mücadele'nin sonuna kadar Tarsus kazasında şehit olanlar üzerine bir araştırma
A study on the ones that die a martyr in the city of Tarsus from Balkan Wars till the end of national struggle
NURİ ÇOLAK
- Balkan Savaşları'ndan Millî Mücadeleye vatan savunmasında şehit olan Devrekliler (Devrek vefâyâta mahsus vukuat defterlerine göre)
People of Devrek martyrized from Balkan wWr to war of independence (according to the event books of Devrek peculiar to mortality)
ÖMER FARUK EVİRGEN
- Balkan savaşlarından Millî Mücadele'ye şehit olan Konyalılar üzerine bir sosyal tarih araştırması
A social history search on the people from Konya who were martyrdom from the Balkans wars to Turkish war of independence
GÜLSEREN ÇINAR
- Osmanlı Arşiv Belgelerine göre Amele Taburları (1914-1918)
According to Ottoman Archive documents labour Battalions (1914-1918)
CENGİZ MUTLU
- Eserleri ve fikirleri ile Cevat Rifat Atilhan
Cevat Rifat Atilhan with his works and ideas
CELİL BOZKURT
Doktora
Türkçe
2011
Siyasal BilimlerMarmara ÜniversitesiTürk Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ALİ SATAN