Güneydoğu Anadolu bölgesinde (GAP alanında) endüstri bitkileri üretim ve pazarlama yapısı
Production and marketing structure of industrial crops in southestern anatolian region (GAP area)
- Tez No: 15139
- Danışmanlar: PROF.DR. OĞUZ YURDAKUL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1991
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 154
Özet
146 ÖZET Bu çalışmada, GAP alanında sulama ile birlikte ekim alam ve üretimi artacak, üretim tekniği değişecek olan endüstri bitMerinin mevcut üretim ve pazarlama yapısının incelenmesi ve sorunların ortaya koıuüması amaçlanmıştır. Çalışma Güneydoğu Anadolu bökesinin sulanan alanlarında, Şanlıurfa ili Suruç ve Akçakale ilçeleri ile Di^bakır İM Merkez idesinde sapılmıştır. Yeriter 1988/89 pamuk üretim sesonunu kapsayacak şekilde 112 tanm işletmesinden elde edilmiştir. Çalışmada erdüstribiflaleriıün Dünya ve Türkiye'deki üretim miktan ve ticaret hacmindeki gelişmeler de incelenmiştir. Endüstri bitkileri Dünya ticaretinde hammadde sağladıkları sanayi dallan üe birlikte çok önemli paya sahiptirler. Ayrıca bu ürürder yoğun rekabetin yaşandığı ürün gmplarmı da meydana getirmektedirler. Bu nedenle GAP ile üretimi önemli miktarda artacak olan endüstri bitkiterinin pazarlanabilmesi, işlenmesi ve rekabete hazn- ürünlere dönüştürülmesi önem Bölgede sulanan alanlarda daha çok pamuk, sebze ve susam, kura alanlarda ise buğday, arpa ve mercimek 3«îiştirilmektedir. Sulanan alanlarda yetiştirilen pamuk, bu yörelerde bulunan üreticilerin başlıca gelir kaynağını oluşturmaktadır. Pamuğun gelir etkisinin yaraşıra, işgücü gereksinmtirıin de fazla olması bu bitkinin önemini aılırmaktadır. Ayrıca bölge insanma iş olanaklan yaratması, yoğun girdi gerelöirrimi nedeniyle de ticareti cardandırması, bölgenin ekonomik ve sosyal yaşantısını yördeııdirmesine neden olmaktadır. Bununla beraber üretilen pamukların üreticilerce yeter fiyattan saulamadığı, zaman zaman da satışlarda aksamaların oMuğu görülmektedir. Bökede yetiştirilen en önemli endüsui bitkisi özelliğindeki pamuğun incelenen dönemde ^83,2'sirdn tüccarlara, %3,8'inin çnçır ve prese fabrikalarına ve ^12,0'sirdn de Çukobirliğe satılarak değerlendirildi belirlenmiştir. Küflü, pazarlaması konusunda en aktif görevi köylerden pamuk toplayarak, topladıkları pamuklan bölge içi ve bölge dışında çeşiûi kuruluşlara satan kişiler görmektedir. Toplayıcı tüccar olarak da adlandırabileceğimiz bu kişiler, küllü pamuk pazarlamasında yer almakla beraber, küflülerin çırçır&tdması, tescili, ihracatı gibi aşamalarda yer almamaktadırlar. Bu durum toplayıcı tüccarların komisyoncu gibi çalışmasına neden olmakta ve iueticinin zararına bir işlem olarak dikkat çekmektedir. Bölgede toplayıcı tüccarların yaraşıra Çukobirlik de küflü almanda bulurımaktadır. Çukobirlik alımları daha çok hükümetin izlediği genel politikaların doğrultusunda gerçekleşmekledir. îki şekilde olan Çukobirlik amrdannda, ortak dışı alımlar piyasadaki fiyat istikrarım korumada bir araç olarak kullanılmakladır. Ürün fijaûannm yüksek olduğu yıllarda Çukobirlik ahmlan azalmakta, düşük olduğu yıllarda ise artmaktadır. Ürün fiyatlarının istilaranra lîorum&yı amaçlayan Çukobirlik algılarının piyasada yeterli etkisi bıüurımamaktadır. Bu durum Çukobirliğin fordssiyonunu azalttığı gibi birliğin istikrarsız olarak çalışmasına neden olmaktadır. Bölgede çukobirlik ve toplayıcı147 tüccarların yaraşıra çırçır ve prese fabrikaları da küflü satın almaktadır. Çırçır ve prese fabrikaları daha çok kendilerine getirilen iiraaii satm almakta, köye kadar gidip ürün alımında bulunmamakMırlar. Birçok durumda çırçır ve prese fabrikalarına toplayıcı tüccarların da ürün sattıkları görülmüştür. öte taraftan bölgede yetiştirilen diğer endüstri bitkilerinin değerlendirilmesinde de büyük sorunların olduğu görülmektedir. Mevcut pazarlama orgarrisasyonu içinde üreticilerin üritaterini değerlendirmede önemli kalplara uğradıkları, bu kayıpları giderebilmek için de kerbangi bir yasal veya kurumsal düzenlemenin yapılmadığı belirlenmiştir. Pasar organizasyonunun yeni oluştiuıjılmaya başlandığı bölgede, üreticilerin eğitim düşeylerinin yetersiz olması, atanacak tedbirleri güçleştirmektedir. Bölgede yeterli bir tarıma dayalı sanayi teşviki bulunmaması, mevcut işleme tesislerinin de sermayece sayıf olması, endüstri bitlilerinin bölge içinde işlenebilme olanaklarını kısıtlamaktadır. Bölge içinde işlenemeyen endüstri bitkileri, bölge dışnıa gönderilerek değerteMirilmektedir. Bu durum endüstri bitkilerinde fiyat oluşumunun serbest piyasa koşullarına göre olmasını engellemektedir. Fiyat oluşumuna üreticilerin ve destekleme alanında bulunan kuruluşların yeterince etkili olamadığı saptanmıştır. Fiyat oluşumuna dana çok endüstri bitkileri ticareti ite uğraşan tüccarların etkileri olduğu saptanmıştır. Bu durum bölgede pasarlama yapısının diteerdenmesini gerektirmektedir.
Özet (Çeviri)
148 SUMMARY PxodıırfÎD]i.aııd Marketing Süuutıue of Indraftm! Crops in, Sonthegtem AnaBttKan. Region (GAP Area) In following the completion of irrigation schemes in the GAP area, the amount of industrial crops production will increase significantly. The purpose of mis study is to investigate the current production and marketing structure of industrial crops in the GAP area. For tins purpose, presently irrigated areas were selected and 112 farmers from 22 villages of Akçakale and Suruç counties of Şanlıurfa province and central county of Diyarbakır province were interviewed in 1989. In addition to the analysis of GAP area, the development in the production of industrial crops in Turkey and in the world have been examined. The industrial crops have a significant share in world trade together with the industrial branches which they provide row materials. Besides, these crops make up the groups in which heavy competitions are realised. Therefore, the industrial crops should be properly marketed, processed and made competitive products. Mostly, cotton, vegetables and sesame are cultivated in irrigated lands and wheat, barley and lentil in dry lands in the region. Irrigated cotton will be ihe primary income source of the farmers in tile region. Besides its income effect, cotton will contribute to the the economic and social life of the region, providing employment for people in the region because of much labour requirement, increasing trade volume and intensive input requirements. However, it's seen that cotton cannot be sold at a reasonable price and from time to time marketing problems occur. It has been fount that, 83,2 % of the cotton is sold to the traders, 3,8 §§. to ginning factories and 12,0 ^ to Cukobirlik, which is an agricultural marketing cooperative. The most active people in seed cotton marketing are those who gather cotton from villages and sell them to various establishments both in and out of the region. Those, who can also be named as gathering traders, do not teke place at the stages such as processing seed cotton licensing and export, although they got involved with seed cotton marketing. This situation causes the gathering traders work lose a commissioner and is considered to be disadvantagous for farmers. In the region, Cukobirlik also buys seed cotton as well as the gathering traders. The purchases of Cukobirlik are mostly realised according to the general pohcy applied by the government Çukobirlik's purchases from non-members are used as an instrument to keep the market prices stable. The purchase amount of Cukobirlik goes down in the years that the prices are high and goes up in the years that the prices are low. Çukobirlik's purchases aiming to keep the price stability of the crop don't have much influence on the market This situation not only decreases the function of149 Çukobirlik but also causes the cooperative to work instable. Except Çukobirlik and some gathering traders, ginnig factories also purchases seed cotton in the region. Ginnig factories purchase the crops which the farmers bring by themselves and do not go to the villages to make purchases. In most cases it is witnessed that the gathering traders, also make sales to processing factories. On the other hand, it has been observed that there aie many problems in the marketing of other industrial crops grown in the region. It was also found that the farmers had great losses in the current marketing organisation and there is no institutional regulation to compensate the losses. In the region where the market organfeation is being newly set up, the l&ckness of farmers* education makes it difficult to take necessary measures. There is no sufficient and balanced support for agricultural industry and available processing foundations are weak in terms of capital. This limits the processing possibilities of industrial crops in the region. The industrial crops which cannot be processed in the region itself are marketed outside the region. This situation prevents the price determination for industrial crops according to free market conditions. At price determination, it was understood that the farmers and the institutions making support purchases do not have much influence but traders getting involved with industrial crops marketing in the region have more influence. This situation makes it necessary to reorganise the marketing structure in the region.
Benzer Tezler
- GAP (Güneydoğu Anadolu Projesi) bölgesinde pamuğun LEPA ve damla sistemi ile sulanması
LEPA and trickle irrigation of cotton in GAP (Southeastern Anatolia project) region
SERTAN SESVEREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
ZiraatKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTarımsal Yapılar ve Sulama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN TEKİNEL
- Güneydoğu Anadolu Projesi'nin amacına ulaşmasında kooperatif hareketin üstlenmesi gereken rol
Başlık çevirisi yok
AHMET NAMIK AYDOĞAN
- İsrail, Hollanda ve Çin tarım modelleri ışığında Güneydoğu Anadolu Projesi bölgesinde tarımsal gelişme
Agricultural development in the Southeastern Anatolia Project region in the light of Israel Netherlands Chinese agricultural models
MEHMET ZEKİ ŞAŞMAZ
- Bölgesel kalkınma modelleri ışığında Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) ve bölge üzerindeki sosyo-ekonomik etkileri
The social economic effects of Southeastern Anatolia Project on the region by the light of regional development theories
İNAN SEMİZ
- Diyarbakır ilinde tarımsal mekanizasyon sorunları ve çözüm önerilerine yönelik bir araştırma
Başlık çevirisi yok
ERCAN ÖZKAN