Sinasos yöresel mimarisi ve 19. yy batılılaşma hareketlerinin konut mimarisine etkileri
Vernacular architecture of Sinasos and effects of social organizations in 19th century on dwelling architecture
- Tez No: 152184
- Danışmanlar: DOÇ.DR. TURGUT SANER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Tarihi ve Kuramı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 190
Özet
KAPADOKYA'DA BİR RUM KENTİ : SİNASOS ÖZET Sinasos, Kapadokya Bölgesi'nde, Ürgüp'ün 6 km. Güneyinde bulunan, 1924 yılında Lozan Mübadele Antlaşması'nın uygulanmasından önce yoğun olarak Rum nüfusun ikamet ettiği bir yerleşim bölgesidir. Bu tez, tarih içinde Kapadokya ve Sinasos'u ele almakta ve 19. yy. 'da sosyal alanda yapılan çeşitli düzenlemeler, gayrimüslimlere tanınan haklar ve Batı etkisiyle Osmanlı İmparatorluğu topraklarında gerçekleşen değişimlerin, Sinasos'a olan etkilerini konut ölçeğinde araştırmaktadır. Sinasos'un konumu ve sosyo-kültürel özelliklerinden yola çıkarak, bölgede bulunan kentsel ve mimari öğelerin ışığında, özellikle 19. yy.'da görülen gelişme ve bunun mimari sonuçlarını ele almak amaçlanmaktadır. Tez, Sinasos'un sosyal ve mekansal oluşumunda konumunun önemini tarihiyle beraber ele almaktadır. Sinasos önemli askeri ve ticari güzergahların birleştiği bir bölgede bulunması sebebiyle, bilindiği kadarıyla Hititler döneminden bu yana yerleşim birimi olmuştur. Çevredeki kayaoyma kiliselerden de anlaşılacağı gibi, Kapadokya'da Hristiyanlığın yayılması sürecinden beri yerli halk Ortodoks'tur ve bu 1 924 Lozan Mübadele Antlaşması sonucunda Sinasos'daki Rum Ortodoks nüfusun Yunanistan'a gitmesine kadar sürmüştür. Sinasos'un özellikli konumu, Rum Ortodoks Cemiyetleri içinde önemli bir yere sahip olması, dolayısıyla kasabada oluşan teşkilatların, kent bilincinin oluşmasına ve kentsel öğelerin ortaya çıkmasına yaptığı katkıdan kaynaklanmaktadır. 19. yy. üzerine yapılan araştırmalarda Tanzimat Fermanı ile gayrimüslimlere tanınan haklar dolayısıyla bu kesimin Batı etkisindeki ticaretteki etkin rolleri vurgulanmakta, 19. yy.'da Ermeni ve Rum nüfusun Batı ile ilişkileri ve yönlendirici rolleri üzerinde durulmaktadır. 19. yy.'da, özellikle başkentteki yenilik ve değişim atmosferinden, yılın önemli bir bölümünde İstanbul'da çalışan yahut İstanbul'a taşınmış ancak her yaz Sinasos'a giden Sinasoslular da kaçınılmaz olarak etkilenmişlerdir. Tezde, çoğunluğu tüccar olan, İstanbul'da etkin bir loncaları da bulunan gayrimüslim nüfusun, 19.yy.'da ve 20.yy. başında, küçük bir kasaba olan Sinasos'un çehresini değiştiren yoğun yapım etkinlikleri ele alınmıştır. Tez, Sinasos'taki gelişmeyi anlayabilmek için önce bu gelişmeleri oluşturan ortamı ortaya koyar. İmparatorluk genelinde kentsel düzen ve mimari üsluplarda görülen değişiklikler, batılılaşma ve modernleşme çabalarının bu ortama etkisi üzerinde durmaktadır. Ayrıca, Anadolu'nun diğer kentlerinden farklı olarak, bir Rum cemaatin ve örgütlerinin bulunduğu Sinasos'ta Rum Ortodoks Kültürü'nü yaşatma çabaları ve bu doğrultudaki uygulamalar sosyal teşkilatlar ve kentin mimari görüntüsünün de etkili olması ele alınmıştır. Sinasos'taki mevcut yapılar ve 1924 yılında yapılmış yerleşim planında, çeşitli kamu teşkilatlarına ve halka hizmet eden kamu yapılarının yoğunluğu kentte etkin bir kamu teşkilatının varlığını gösterir. Eğitim kurumlarının varlığı ve dönemin en ileri eğitim sisteminin uygulanması, Ortodoks Rum cemaatinin tüm ülkede uyguladığısistemin bir parçası ve eğitime verilen önemin bir sonucudur. Şu an yalnızca fotoğrafları bulunan Erkekler Okulu, Kapadokya'nın gözde eğitim kurumlarından biri oluşuyla çeşitli kaynaklarda yer almaktadır. Sinasos, Kapadokya Bölgesi yöresel konut mimarisi içinde değerlendirilen taş mimarisinin egemen olduğu bir yerleşimdir. Topografya, kent genelinde Anadolu Kent Dokusu'nun en önemli öğelerinden olan organik dokunun oluşmasını sağlamıştır. Bölgeye özgü, avlu, eyvan, çıkma, cephe düzeni, bezeme gibi özellikleri bünyesinde barındırır. Bozulmamış yapısı, farklı dönemlere ait geleneksel konutları ve diğer özgün yapılarıyla bir kent görünümü sergiler. Sinasos'un diğer bir karakteristik özelliği, kentte dar parsellerde yapılan, yaslı olduğu yamaçta kayaoyma birimleri bulunan, bazen iki katlı, küçük, tek bir yapı şeklinde olan, birbiriyle içice geçmiş geleneksel konutların yanında, ölçekleri ve şehir içindeki algılanış biçimleriyle bunlardan tamamen farklı olan yığma konutların yarattığı tezattır. Tezde bu doğrultuda yapılan incelemelerle, Sinasos'ta yerel öğeler, konut tasarımında geçerli olan yöntemler ve taş mimarisinin özellikleri ortaya konmaktadır. Bu özgünlüğü oluşturan Rum cemaatinin yapısı, bu cemaati etkileyen sosyal değişimler, sosyal değişimlerin sonucunda girişilen yapım etkinliği incelenmekte, mekan geleneğinin bu etkenler sonucunda uğradığı değişiklikleri ortaya koymak amaçlanmaktadır. XI
Özet (Çeviri)
SINASOS, A GREEK TOWN IN CAPPADOCIA SUMMARY Sinasos is a town in Cappadocia which is situated at 6 km. south of Ürgüp. An Orthodox community was the mass population of the town before“The Settlement of Lausanne”was applied in 1924. The thesis examines Cappadocia and Sinasos in history and studies the effects of the modernization of the empire and arrangements in social area in 19th century such as the rights that are given to non-muslim citizens, on Sinasos. The thesis aims to inspect the development in 19th century and its architectural results in Sinasos, in the light of municipal and architectural elements of the region, by analysing the situation and socia-cultural properties of Sinasos. Being one of the most important Greek Orthodox community in Ottoman Empire, thus having social organizations and being urbanised comparing to the region, is one of the reasons of being chosen as an area for this thesis. One of the most important characteristics of Sinasos is the antinomy of two different building styles. One of these styles includes the houses which are built in small areas, have rockhewn elements behind the mass parts of the house. The other one includes houses which are built totally mass and bigger in scale. As a result of this, there is a differentiation of styles widespread to town. The settlement pattern and vernacular architecture of Sinasos have been analysed in this thesis. Regarding to settlement plan (1924) and present situation, it has been observed that the social organizations were very effective in Sinasos. Most of the social buildings are situated in the center of town. These are, two big churchs, chapels, bridge, village meeting center, tax office, hotel, commercial building, Turkish bath, madrasah, pharmacy, boys school, girls school, building of village council of elders, mosque and rockhewn monasteries and churches in near rural area. The characteristic details, local elements and building systems, shape the peculiar rock architecture of the region. Most of the population of Sinasos were merchants living in Istanbul had an effective tradesman's guild. The building activities that took place in the 19th and at the beginning of the 20th centuries, has changed the view of Sinasos. These activities were done by the wealthy merchants and social organizations of town. Thesis examines social and physical environment in which the vernacular dwelling architecture was developed and analyses the architectural characteristics of the mass-type of stone dwelling in the region. In the researches about the organizations in the social area in 19th century, it's emphasized that, the rights that were given to non-muslim citizens has caused the active role of these communities in trade with western countries. So, based on this situation, these communities has reached wealth and started a significant building activity. The parallel developments occured in Sinasos too. Most of the population were traders for centuries, these new rights has gave them the opportunity to take the trade worlwide. XIIThesis examines the vernacular architectural elements, the methods of dwelling design and properties of stone architecture in the light of the inspections. The structure of the Greek Orthodox community, the social organizations that has effected all non-muslim communities and the Greek orthodox community in Sinasos has been inspected in the thesis because, these social arrangements has changed the siluet of town in 19th century. XUl
Benzer Tezler
- Sürdürülebilir gastronomi turizmi bağlamında yerel mutfağın önemi: Mustafapaşa örneği
The importance of the local cuisine in the context of sustainable gastronomy tourism: Case of Mustafapaşa
SEMA AK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Gastronomi ve Mutfak SanatlarıNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM AKIN ÖZEN
- Sinasos'daki konutlarda işlev ve mekan ilişkisi
The relationship between function and space at houses in Sinasos
RABİA SEVDA DEMİRKOL
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
İç Mimari ve DekorasyonBeykent Üniversitesiİç Mimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BİLGE YILDIRIM GÖNÜL
- Mustafapaşa (Sinasos)'daki mübadillerin etnik ve müzikal kimlikleri
Ethnic and musical identity of exchanges in Mustafapaşa (Sinasos)
BAYRAM TAŞKIRAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
MüzikNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiMüzikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RESUL BAĞI
- Mustafapaşa-Sinasos Yeni Mahallebingo'nun Evi restorasyon önerisi
The restoration proposal of the Bingo'nun 'Evi' (House) Yeni District-Mustafapaşa (Sinasos)
SEDA BALKAYA
- Mustafa paşa (Sinasos) konut mimarisi
Mustafa Paşa (Sinasos) housing architecture
İHSAN ÖZATA
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Sanat TarihiSivas Cumhuriyet ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERDAL ESER