Geri Dön

Bilişim teknolojisi yatırımlarının değerlendirilmesine yönelik uygun yöntemin seçilmesi modeli- ERP yazılımı seçimi uygulaması

Appropriate technique selection model for information tecnology investment evaluation- an application on ERP investment selection

  1. Tez No: 152287
  2. Yazar: BERNA BEŞKESE
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET TANYAŞ
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Endüstri ve Endüstri Mühendisliği, Industrial and Industrial Engineering
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2004
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Mühendislik Yönetimi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 313

Özet

BİLİŞİM TEKNOLOJİSİ YATIRIMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİNE YÖNELİK UYGUN YÖNTEMİN SEÇİLMESİ MODELİ - ERP YAZELEVU SEÇİMİ UYGULAMASI ÖZET Bilişim Teknolojisi (BT) yatınmlannın geleneksel finansal yöntemlerle doğru olarak değerlendirilmeleri çok zor, hatta imkansızdır, çünkü BT yatırımlarının fayda ve maliyetlerinin büyük bir kısmı kolayca sayısallaştırılamaz. Dolayısıyla da değerlendirme işlemlerinin dikkatli bir şekilde ve diğer yatırım tiplerinin değerlendirmelerinden farklı yapılması gerekir. Bu çalışmada, bir işletmenin özellikleri, ihtiyaçları ve yapılan yatırımın tipine göre kullanılabilecek en uygun değerlendirme yönteminin seçilmesi için bir model önerilmektedir. Model oluşturulmaya başlanmadan önce, geniş ve detaylı bir literatür taraması yapılmış ve bu çalışma sonucunda farklı yapıda 100 değişik BT yatırımı değerlendirme tekniğine ulaşılmıştır. Bu yöntemlerin kullanım durumlarının tespiti için bir anket formu oluşturulmuştur. Bu form, gerek üyeleri BT ile ilgili akademisyen ve uygulamacılar olan ISWorld e-mail listesine, gerekse konu ile ilgili yayınlan bulunan diğer uzmanlara gönderilmiştir. Gelen cevapların değerlendirilmesi sonucunda, 45 yöntem içeren bir“en çok kullanılan yöntemler listesi”oluşturulmuştur. Elde edilen bu yöntemler, tez içinde detaylı olarak anlatılmaktadır. Bu yöntemleri gruplamak için çeşitli yaklaşımlar vardır, ancak bu yaklaşımlar sadece bir tek kriter kullanmakta ve bu da, bazı uygulayıcıların belirttiği gibi, ne zaman hangi tekniğin kullanılmasının gerektiği konusunda yeterli bilgi vermemektedir. Bu eksikliği gidermek için bu çalışmada, söz konusu yatırımı yapacak olan işletmenin özellikleri ve ihtiyaçları ile yatırım tipinin hesaba katılmasını sağlayacak kriterler tespit edilmiştir. Tablo l'de, belirlenmiş kriterler ve bu kriterlerin uygun yatırım değerlendirme yöntemlerini belirlemekte kullanılacak seviyeleri görülmektedir. Kriterler ve bunların seviyeleri belirlendikten sonra, satırlarında yöntemler sütunlarında ise kriterler ve seviyeleri bulunan ikinci bir form oluşturulmuştur. Bu form, daha önceki isteğe cevap veren (yani yöntemlerin kullanım düzeyini belirlemekte yardımcı olan) BT uzmanlarına gönderilmiştir. Uzmanlar, sadece kendilerinin çok iyi bildikleri yöntemleri değerlendirmişler ve bu yöntemlerin söz konusu kriterlerin hangi seviyelerinde kullanılıp hangi seviyelerinde kullanılamayacağını işaretlemişlerdir. Elde edilen cevapların ışığında bir sonuç tablosu oluşturulmuştur. Tablo incelendiğinde, önceki modelde önerilmiş bulunan iki kriterin, değerlendirme yöntemleri üzerinde ayırt edici hiçbir etkisi olmadığı saptanmıştır. Diğer bir deyişle, değerlendirmeye alman 45 yöntemin 45 'i de bu iki kriterin her iki seviyesinde de kullamlabilmektedir. Dolayısıyla bu iki kriter, ki bunlar yatırımın doğası ve sistem-iş ilişkisidir, modelden çıkarılmıştır. Kalan dokuz kriter, eleme kriterleri adım almış olup, değerlendirme yöntemleri bu dokuz kriterin ya içinde bulunulan durumu xıııgösteren ya da firma temsilcisi tararından belirlenmiş bulunan seviyelerine göre elemeye tabi tutulacaktır. Tablo 1. Kriterler ve seviyeleri Dokuz kriterin tamamı için eleme süreci bittiğinde, içinde bulunulan duruma uygun yöntemleri içeren bir liste süreç boyunce elenmeyen yöntemlerden oluşur. Bu yöntemleri kendi içlerinde sıralamak için de, yukarıda bahsedilen kriterlerin dışmda üç kriter daha belirlenmiştir. Bu kriterler; yöntemin hassasiyeti, maliyeti ve sonuca ulaşmak için gereken süredir. İşletmelerin BT yöneticileri, bu üç kriteri, kendileri açısından ifade ettikleri öneme göre değerlendirmiştir. Bu değerlendirmelerden hareketle işletmeye özgü kriter ağırlıklarrmn belirlenmesi için, Saaty'nin özvektör yöntemi kullanılmıştır. BT uzmanları, aynı zamanda, yöntemleri de birbirleriyle kıyaslamışlar ve yöntemlere, her bir kritere göre beşli likert ölçeğine göre puan vermişlerdir. Tablo 2 'de kriterler ve uzmanların değerlendirmede kullandıkları ölçek görülmektedir. Tablo 2. Sıralama kriterleri ve bu kriterlerin Ölçekleri Son listede yer alan yöntemlerin ağırlıkları aşağıdaki formülle hesaplanır: 7=1 Burada, xıvi : Yöntem numarası (i=l,...,45) j : Kriter numarası (j=l, 2,3) Wj : j. kriter için BT yöneticisi tararından verilen önemin ağırlık olarak ifadesi (Saaty'nin özvektör yöntemi kullanılarak hesaplanmıştır.) Kjj : i. yöntemin j. kritere göre aldığı puan Wı : i. yöntemin aldığı nihai puan Son listede yer alan tüm yöntemler için puanlar hesaplandıktan sonra, bu yöntemler aldıkları puana göre küçükten büyüğe doğru sıralanırlar. Ölçekte daha düşük bir puan daha arzu edilen bir durumu ifade ettiği için, listedeki ilk yöntem en iyi yöntem olarak ortaya çıkar. Başka bir deyişle, en düşük puan almış olan yöntem(ler), değerlendirilen yatırım için en uygun olan yöntem(ler)dir. Model, ERP yazılımı seçimine uygulanmadan önce, Türkiye'deki işletmelerin ERP'ye yatırım yaparken nasıl davrandıklanmn anlaşılması amacıyla bir anket çalışması düzenlenmiştir. Sonuçlar, yazılım seçiminde uygun yöntemleri kullanan işletmelerin çoğunun başarılı olduğunu göstermiştir. Genelde büyük işletmeler, uygun yöntemleri de kapsayacak kadar çok değerlendirme yöntemi kullanmakta ve başarılı olduklarını belirtmektedirler. Bu çalışmanın amacı BT yatırım değerlendirmesi için en uygun yöntemin belirlenmesi olsa da, şu unutulmamalıdır ki, büyük yatırımlar için, kullandığımız model sonucunda seçilen yöntem(ler)in kullanılması bir gerek şarttır, fakat farklı yaklaşımlar içeren diğer yöntemlerin bunlarla beraber kullanılması, daha iyi bir karar verilebilmesi için gereklidir. Eğer ERP örnek olarak alınırsa, yatırımlar hakkında doğru karan verebilmek için, bazı finansal yöntemler, paydaş analizi, risk analizi ve modelimizin belirlemiş olduğu yöntem hep birlikte kullamlmalıdır. BT yatırımları dikkatli ve diğer yatırımlardan farklı bir şekilde değerlendirilmelidir, çünkü kolay sayısallaştrnlamayan fayda ve maliyetleri onlarınkinden daha fazladır. Bu farklı yapı, geleneksel (finansal) yöntemlerle değerlendirme yapmayı zor hatta imkansız kılmaktadır. Bu tip BT yatınmlarrmn sonrasında büyük hayal kırıklıkları yaşamamak için, değerlendirme sırasında uygun değerlendirme yöntemleri kullanılmalıdrr. Bu çalışma, işletme özelliklerine, ihtiyaçlarına ve yatırımın cinsine uygun BT yatırımı değerlendirme yöntem(ler)ini seçmek için bir model önermektedir. XV

Özet (Çeviri)

APPROPRIATE TECHNIQUE SELECTION MODEL FOR INFORMATION TECHNOLOGY INVESTMENT EVALUATION - AN APPLICATION ON ERP INVESTMENT SELECTION SUMMARY It is very hard and even impossible to evaluate accurately Information Technology (IT) investments by using traditional financial techniques, because most of the costs and benefits of IT investments are intangible. Thus, the evaluation process must be held carefully and in a different manner from those of the other investment types. In this study, a model that selects the technique(s) which is/are most appropriate for a given company's characteristics, needs and the investment type at hand, is proposed. Before forming the model, a detailed literature survey is performed and 100 different types of Information Technology investment evaluation techniques are derived. In order to understand the usage of each technique, a survey form is prepared. This form is sent to IS-World mailing list, the members of which are academicians and professionals specialized on information technologies (IT) and to the other experts that have publications on related topics. Commonly used techniques list, made up of 45 techniques, is formed as a result of the answers received from the survey. These techniques are explained in detail within the body of this dissertation. There are different approaches that group these techniques but all of them are only considering one criterion and as it is said by some of the practitioners, this does not give enough information for which method to choose when it is needed. In this study, to satisfy this need, several criteria have been chosen that explain the characteristics and the needs of the company and the investment type. Table 1 shows the determined criteria and their levels for distinguishing the investment evaluation techniques. After the criteria and their levels are determined, another form having techniques in the rows and, the criteria and their levels in the columns is formed. This form is sent to the same IT professionals who replied to the“usage of evaluation techniques”questionnaire before. They marked the levels at which the techniques can be used. Every professional assessed the techniques that he/she knows very well. A final table is established with the answers received. After examining this table, it is found out that two criteria proposed previously have no effect in distinguishing the techniques from each other. In other words, all of the 45 techniques could be used in both levels of both of these criteria. Hence, these two criteria, nature of the investment and system/business relationship, were eliminated from the model. Remaining nine criteria were named as eliminating criteria, because the techniques would be eliminated one by one according to their usability at those levels that are either inherent in the situation under consideration or selected by the company representative. XVITable 1. Criteria and their levels After the elimination process finishes for all of the nine criteria, the appropriate techniques (those were not eliminated throughout the process) are listed. Three more criteria are determined in order to rank these techniques. These are; preciseness, cost and duration time required to reach to a solution of the techniques. IT managers of the company determine their preferences about these three criteria and their importance levels. Taking these preferences as a basis,Saaty's eigenvector methodology is used for giving weights to each of the criteria. The IT experts also compared the techniques with each other and gave them points according to these criteria using a 5-point likert scale. Table 2 shows the criteria and their scale which the experts judge them from. Table 2. Ranking criteria and their scale The weights of the techniques in the final list are calculated with the formula below: Wi = I Ky Wj j=l Where, i : Number of the technique (i = 1,...,45), xvuj : Number of the criterion (j = 1, 2, 3), Wj : Weight given to the j* criterion by the IT manager (calculated using Saaty's eigenvector methodology), Kij : Points given to the Ith technique considering the j* criteria, and Wi: Final score of the i* technique. After calculating the scores of all of the techniques in the final list, the list is sorted in an ascending order, since a lower point in the scale represents a preferable situation, the first technique in the list is the best technique. In other words, the technique(s) that has/have the lowest score is/are chosen as the most appropriate technique(s) for assessing the IT investment. Before the model is applied for ERP software selection, a survey study is conducted in order to understand how the Turkish companies behave when investing in ERP. The results show that most of the companies using proper evaluation techniques when selecting the software are successful. Generally, large companies use a lot of techniques including the suitable ones and they say that they are successful. Eventhough the aim of this study is to determine the most appropriate technique for IT investment evaluation, it must be pointed out that for the large investments, the usage of chosen technique(s) is(are) a must but it(they) must be used together with the other assessment methods which have different approaches to reach to a higher quality decision. If ERP is taken as an example, some financial techniques, stakeholder analysis, risk analysis and the technique determined by the model should be used altogether in order to give the right decision about the investment. IT investments should be evaluated carefully and differently from other investments, because they have more intangible benefits and costs. This structure makes the evaluation process harder or even impossible with the traditional (financial) techniques. In order not to face disasters after making IT investments, appropriate evaluation techniques must be used. This study proposes a model for selecting the appropriate IT evaluation technique(s) which is (are) suitable for the company characteristics, needs and the investment type. xvm

Benzer Tezler

  1. Tez No

    201572

    Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarında modüler öğretim sisteminin bilişim teknolojileri alanında uygulaması ve öğretmen, öğrenci açısından değerlendirilmesi

    Application of the modular training systems in information technologies area and evaluation of these systems via the teachers and the students in the secondary VET institutions

    ÖZAY SERT

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2007

    Eğitim ve ÖğretimMarmara Üniversitesi

    Elektronik-Bilgisayar Eğitimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SEMRA ÜNAL

  2. Tez No

    559891

    Oyun motorlarının mimarı tasarım ve temsil süreçlerinde değerlendirilmesi

    Evaluation of game engines in architectural design and representation processes

    OSMAN SÜMER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Bilim ve Teknolojiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Bilişim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MİNE ÖZKAR KABAKÇIOĞLU

  3. Tez No

    564116

    İstanbul 2023 yılı arazi örtüsü/kullanım tahmininin yapay sinir ağları ve mantıksal regresyon metotları ile modellenmesi

    Modeling land use/cover prediction of istanbulfor 2023 with methods of artificial neuralnetworks and logistic regression

    CEMRE FAZİLET ALDOĞAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Mühendislik Bilimleriİstanbul Teknik Üniversitesi

    Bilişim Uygulamaları Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ UĞUR ALGANCI

  4. Tez No

    609782

    Türkiye için yapı bilgi modelleri hazırlık göstergesinin ölçülmesi: Mekansal verilerin rolü

    Measuring building information modelling readiness index for Turkey: The role of spatial information

    CEM KUMOVA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik Üniversitesi

    Geomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HANDE DEMİREL

  5. Tez No

    77726

    Malzeme ihtiyaç planlama sistemi ve bir imalat işletmesinde uygulanması

    Başlık çevirisi yok

    TALAT CERAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1998

    Mühendislik BilimleriGebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü

    İşletme Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. OYA ERDİL

Geri Dön