Büyük Selçuklu devlet adamı Müstevfi Mecdü'l-Mülk, hayatı ve faaliyetleri (1049-1099)
Great Seljuk state of the man Mustawfimacd Al Mulk, life and activities
- Tez No: 159806
- Danışmanlar: DOÇ. DR. İLHAN ERDEM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2005
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ortaçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 158
Özet
ÖZET Büyük Selçuklu Devleti'nin en güçlü, en azametli olduğu dönem olarak kabul edilen Sultan Melikşah (Ebu'l-feth)'ın son yıllarında müstevfi olarak görev yapmış, Sultan Berkyaruk döneminde ise bütün idareyi eline alan bir devlet adamı olan Mecdü'1-Mülk konusunda yapılan özel bir çalışma bu güne kadar olmamıştır. Bu devlet adamı ve dönemine ait çalışmalar, ansiklopedi maddesi veya makale ve diğer müstakil eserlerin alt başlığı olmaktan öte bir mahiyet arz etmemektedir. Adı geçen devlet adamı da dahil olmak üzere, bu döneme damgasını vuran Mu'ayyed al-Mülk, Arslan Argun, Irak Emiri Üner gibi şahsiyetlerin de dönem içi rolleri hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. Tezimiz tüm bu eksikliklere bakarak düzenlenmiş olduğundan ve elden geldiğince geniş kapsamlı bir çalışma yürütüldüğünden, tez bu dönem ve bu sahada var olan eksikliği gidermeyi hedeflemiştir. Maliye sahasındaki iktidarı, dindarlık ve hayırseverliği metih ve sena edilen Mecdü'l-Mülk'ün Melikşah öldükten sonra Selçuklu tahtında meydana gelen kardeş kavgalarında menfi roller oynadığı görülüyor.Mecdü'1-Mülk haris İdi; önceleri bir köşeye çekilerek iç mücadeleye karışmamış, Suriye meliki Tutuş ile Sultan Berkyaruk arasında cereyan eden savaşa vezir Muayyad al- Mülk'ün davetine rağmen katılmayışının sebebi Muayyad al-Mülk'ün vaktiyle muhalefet ettiği Nizamü'l-Mülk'ün oğlu olması ve Sultan Berkyaruk'un Nizamü'l-Mülk'ün adamları tarafından tahta çıkarılmış bulunmasında aranmalıdır. Mecdü'1-Mülk kısa zamanda Sultan Berkyaruk'un annesi Zübeyde hatun vasıtası ile sultana nüfuz etmiş, kendisini tekrar müstevfilik makamına getirterek kısa sürede bütün idareyi eline geçirmiştir. Bu dönemde kendisi özellikle Sultan Berkyaruk'un Belh, Tirmiz ve Horasan bölgesinde hakim durumda bulunan amcası Arslan Argun ile arasının düzeltilmesine mani olmuştur. 124ÖZET Büyük Selçuklu Devleti'nin en güçlü, en azametli olduğu dönem olarak kabul edilen Sultan Melikşah (Ebu'l-feth)'ın son yıllarında müstevfi olarak görev yapmış, Sultan Berkyaruk döneminde ise bütün idareyi eline alan bir devlet adamı olan Mecdü'1-Mülk konusunda yapılan özel bir çalışma bu güne kadar olmamıştır. Bu devlet adamı ve dönemine ait çalışmalar, ansiklopedi maddesi veya makale ve diğer müstakil eserlerin alt başlığı olmaktan öte bir mahiyet arz etmemektedir. Adı geçen devlet adamı da dahil olmak üzere, bu döneme damgasını vuran Mu'ayyed al-Mülk, Arslan Argun, Irak Emiri Üner gibi şahsiyetlerin de dönem içi rolleri hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. Tezimiz tüm bu eksikliklere bakarak düzenlenmiş olduğundan ve elden geldiğince geniş kapsamlı bir çalışma yürütüldüğünden, tez bu dönem ve bu sahada var olan eksikliği gidermeyi hedeflemiştir. Maliye sahasındaki iktidarı, dindarlık ve hayırseverliği metih ve sena edilen Mecdü'l-Mülk'ün Melikşah öldükten sonra Selçuklu tahtında meydana gelen kardeş kavgalarında menfi roller oynadığı görülüyor.Mecdü'1-Mülk haris İdi; önceleri bir köşeye çekilerek iç mücadeleye karışmamış, Suriye meliki Tutuş ile Sultan Berkyaruk arasında cereyan eden savaşa vezir Muayyad al- Mülk'ün davetine rağmen katılmayışının sebebi Muayyad al-Mülk'ün vaktiyle muhalefet ettiği Nizamü'l-Mülk'ün oğlu olması ve Sultan Berkyaruk'un Nizamü'l-Mülk'ün adamları tarafından tahta çıkarılmış bulunmasında aranmalıdır. Mecdü'1-Mülk kısa zamanda Sultan Berkyaruk'un annesi Zübeyde hatun vasıtası ile sultana nüfuz etmiş, kendisini tekrar müstevfilik makamına getirterek kısa sürede bütün idareyi eline geçirmiştir. Bu dönemde kendisi özellikle Sultan Berkyaruk'un Belh, Tirmiz ve Horasan bölgesinde hakim durumda bulunan amcası Arslan Argun ile arasının düzeltilmesine mani olmuştur. 124
Özet (Çeviri)
ABSTRACT There is no research on Mecdü'1-Mülk who charge with Ministry of Finance at the latest term of Sultan Melikşah (Ebu'1-Feth) which is the most powerful and magnificent period of Seljuk Turkish State and who cunduct to all the government in the Sultan Berkyaruk's Term until now. The researchs on this leader and his term were only subtitle of some articles or encyclopedia headline. In addition to Mecdü'1-Mülk, there is no enough information about effects to Muayyed al- Mülk, Arslan Argun and Uner ( Iraq Chief) influenced this period too. There fore, this thesis was arranged to supply with sufficient information as wide range research in this subject. This thesis dealth with Mecdü'1-Mülk who charged with Ministry of Finance in the latest term of Sultan Melikşah and had all authority in the term of Sultan Berkyaruk related to his life and activities in the Seljuk Turkish State period between 1049- 1099. In this period (1049- 1099), the effects of Mecdü'1-Mülk was researched related to Seljuk Turkish State. Moreover, after the death (in 1092) of the Great Seljuk Turkish Stete Sultan Melikşah, throne of struggles and Batınî problems related to state was explained also. How Mecdü'1-Mülk charged with Ministry of Finance, what kind of political view he had after beginning of duty, how he effected on sibling struggles after Melikşah death, how he monopolized state authority in the term of Sultan Berkyaruk, what level of the relations with Batınî were, what kind of approach Minister and high officials had againisthim, what Mecdü'1-Mülk's ending was, and related to all these events, what Mecdü'1-Mülk all effects on The Great Seljuk Turkish State were in a short or long term, were determined by means of important literatures and historical sources according to our view. The main reason that Mecdü'1-Mülk charged with Ministry of Finance is to being demoted Nizamü'1-Mülk who is Melikşah Vizier cooperating with Abu'l-Ganaim by Tacü'1-Mülk. In this term, some poets made some innuendo about Mecdü'1-Mülk, and also they writen that Mecdü'1-Mülk was useless and ineffective person in their poems related to Mecdü'1-Mülk. It is obtained that Mecdü'1-Mülk who is praised with his power in the finance sector, his 126religious and charity had affects on sibling struggles in Seljuk State after the death of Melikşah. Mecdü'1-Mülk was furious man and he wasn't interested in the inner struggles. Mecdü'1-Mülk was unconcerned for struggles between Tutuş and Berkyaruk in spite of Vizier insistence; because, Vizier Müeyyedü'1-Mülk was son of Nizamü'1-Mülk who was opposed by Mecdu'l- Mülk, Sultan Berkyaruk was charged with administration by Nizamü'1-Mülk. Mecdü'1-Mülk who influenced to Sultan by means of Zübeyde Hatun who is Sultan Berkyaruk's mother in a short time, had Finance Ministry, and had all authorities. Especially, he prevented to have good relationship between Sultan Berkyaruk and his uncle, Arslan Argun, had authority in Belh, Tirmiz and Horasan Region in this term. Vizier Müeyyedü'1-Mülk nursed a big grudge to Mecdü'1-Mülk, because he caused demoting of Müeyyedü'1-Mülk and sent to prison. After Müeyyedü'1-Mülk, escaped from prison and hid in a short time, he went to Üner, chief of the Iraq, and he supported to Üner's struggle with Batınî that increased very much in Isfahan. Mecdü'1-Mülk who supported to Şii groups was held responsible for spreading on Batınî opinions which were dangereous for Seljuk State. Müeyyedü'1-Mülk who is on the look out for an opportuning and expose the faults of Mecdü'1-Mülk incited violence. On the other hand, Borsuk who is big chief of the Sultan Berkyaruk was murdered by Batınî' s. Thus this caused to chief's sons, Zengi and Ak-Böri and other chiefs making a move against to Mecdü'1-Mülk responsible for murder. The realities of this events are that Mecdü'1-Mülk behaved unjustly and faced with chiefs rebellion. In addition to, he prevented to chiefs for benefit from state opportunities. All these events didn't change Mecdü'1-Mülk's bad fortune, and also caosed to being murdered by chiefs in 1099. Althouh Mecdü'1-Mülk was intelligent and skilful of finance sector, his greed and intense desire caused to think his self- seeking before government profit. 127Central State Autherity was expose to loss because of unstable of administration and Mecdü'1-Mülk's intense desire. It was obtained that unskilful and insensitive viziers caused to barm and loss to the Seljuk State in this term. As one of these Vizier, Mecdü'1-Mülk, was important factor in these events. 128
Benzer Tezler
- Berkyaruk ve Muhammed Tapar dönemlerinin değerlendirilmesi ve kişiliklerinin incelenmesi
Evaluation of the reigns of Berkyaruk and Muhammed Tapar and analysis of their personality
ZÜHAL ŞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihSelçuk ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEFER SOLMAZ
PROF. DR. SELAHATTİN AVŞAROĞLU
- Türkiye Selçuklu devlet adamlarından Sadeddin Köpek ve faaliyetleri
Turkish Seljuks stateman sa'ad al-din köpek and his actions
İSMAİL KARAKOÇ
- Büyük Selçuklu Veziri Nizamü'l-Mülk'ün devlet yönetimindeki rolü: Devlete güven-şeffaflık ve hesap verebilirlik açısından incelenmesi
The state of the Great Seljuk Vizier Nizamü'l-Mülk role in governance: Trust in government transparency and accountability analyzed from the point of view of sustainability
AHMET CANALP
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Kamu YönetimiSivas Cumhuriyet ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ RACİ KILAVUZ
- Selçuklu devletlerinde suikastlar
The assassinations in Seljuk states
HASAN TAŞKIRAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
TarihErciyes ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUHİTTİN KAPANŞAHİN
- Türkiye Selçuklu Devleti tarihinde İlhanlı Valisi Tâceddin Mu'tez ve dönemi
Ilkhanid governor Taceddin Mu'tez and his period in the history of Turkey Seljuks State
ÇAĞDAŞ KURT