Tire Necippaşa Kütüphanesi'ndeki Mesnevî-i Şerîf ile Te'vîlât-ı Ehli's-Sünne adlı yazmaların tezhip bakımından incelenmesi
The research of Mesnevi-i Şerif and Te'vîlat-ı Ehli's-Sünne inscriptions in Tire Necippaşa Library in view of tezhip arts
- Tez No: 162207
- Danışmanlar: PROF.DR. HAKKI ÖNKAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2005
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 268
Özet
ÖZET Tezhib gibi Kitapçılık Sanatları, Kur'ân-ı Kerîm' i en güzel şekilde yazmak ve süslemek gayretinden doğmuştur. İlerleyen dönemlerde Hadis-i Şerifler ve hikemî sözler de kitaplara, levhalara yazılıp tezyin edilmiştir. Bu sanatlar, özellikle Osmanlı sanatkârlarının elinde en olgun seviyeye ulaşmıştır. Osmanlı döneminde dînî eserlerin yanında ilmî, edebî ve felsefî eserler de tezhiblenmiştir. XV. yüzyıldan XVII. yüzyıla kadar en parlak çağını yaşayan Tezhib sanatı, XVII. ve XVIII. yüzyıllardan sonra Batı sanatı etkisinde kalmıştır. İnceleme konusu edinilen eserlerden 313 envanter no'lu Mevlânâ Celâleddin Rûmî'nin Mesnevî-i Şerifi, XVII. yüzyıla ait olup, h. 1030/ m. 1620 tarihlidir. Ta'lik hattıyla kaleme alınan eser, içeriği itibariyle tek cilt halinde altı cüzden oluşmaktadır. Her cüzün kendine ait zahriye sayfası, ser levhası ve hatime sayfası vardır. Üçüncü ve dördüncü cüzlerde zahriye sayfası çift olarak çalışılmıştır. Eserin ketebe sayfasında müzehhibi ve hattatı hakkında herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Eserin bezemeleri, Klâsik dönem tezhib üslûbuna göre yapılmıştır. Zeminde altın ve lacivert renklerin hâkimiyeti söz konusudur. Rûmîlerde kullanılan renkler altın, kirli uçuk pembe, kırmızı ve pembedir. Penç ve hatâyîlerde ise kırmızı, yeşil, san, kirli uçuk pembe, lacivert renkleri kullanılmıştır. Teze konu edilen 003 envanter no'lu eser İmâm-ı Mâturidfnin Te'vîlât-ı Ehli's- Sünne'si ise, XVIII. yüzyıla ait olup, h.1165 / m. 1751 tarihlidir. Arapça ve nesih hattıyla kaleme alınan eserin müzehheb kısımları; unvan sayfası (serlevhası), sûre başlan ve hatime sayfasıdır. Eser, XVIII. yüzyıla ait olmasına rağmen XVI. yüzyıl özellikleri göstermektedir. Mihrabiyeli serlevha bezemesi zer-ender-zer olarak yapılmıştır. Kırmızı ve yeşil altının yanısıra, lila, sarı, nar çiçeği kırmızısı, beyaz, lacivert, yeşil ve siyah renkleri kullanılmıştır. İçerik itibariyle büyük önem taşıyan bu el yazması eserler, tezhiblenerek daha da değer kazanmışlardır. Sanatsal açıdan ayrı bir önem taşıyan bu eserlerin bezemeleri, bu günün sanatkârları için birer ilham kaynağıdır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT Tezhîb forms of art stmmed from the efforts in aspiring to write and decorate the Quran in the best way possible. In the proceeding periods, hadis-i şerifler and hikemi phrases were written in books and tezyin. These forms of art reached their prime maturity at the hands of the Ottomans, in addition to religious works, scientific, literature and philosophical works were also tezhib. Following its brightest period between the 15th and the 17th century, tezhib art fell under the influence of the western art during the 17th and 19th centuries. Among others, h.1030\m. 1620 numbered, 313 envanter no'lu Mevlana Celaleddin Rumi'nin Mesnevi-i Şerifi, which belong to the 17th century form of art, was scrutinized. Written in talik form, in terms of its content the single volume wotk contained 6 parts. Each part was comprised of its zahriye page, ser panel and hatime page.at the 3rd and the 4th parts, zahiye page was worked on as double. There are no information relating to muzehhihi and hattatı in the keteh page. The works decorations are done in harmony with the classical period. The surface is predominantly gold and navy blue. The colours used in Rumi's are gold, kirli uçuk pembe, red and pink. Green, yellow, kirli uçuk pembe, navy bşlue colours are used in Penç and Hatayi's. Number 003 work of îmam-ı Maturidi Te'vilat-Ehli's-Sunnesi belongs to the 18th century form of art with the date h.1 165\m. 1751 and was included in this thesis. Despite the work belonging to the 18th century it also has attributes 16th century too. Mihrabiyeli serlevha decorations are done as zer-ender-zer. In addition to red and green, they have also utilized lila,yellow, nar çiçeği kırmızısı, white, navy blue, green and black colours. Context wise these handcrafted works are of great value. This value has been elevated with tezbih. The decorations of these valuable wotks of art have become a source of inspiration for todays artists.
Benzer Tezler
- Tire Necip Paşa Kütüphanesi'ndeki mushaf tezyinatı ile bazı edebi yazma tezyinatlarının karşılaştırılması
Comparison of mushaf decoration and some literary decorations in Tire Necip Paşa Library
YASEMİN ATAKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıDokuz Eylül ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. AYNUR MAKTAL
- Tire Necip Paşa Kütüphanesi'ndeki cild örnekleri
Bookbinding examples from Tire Necip Paşa Library
ARİFE EDİS
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
El SanatlarıSelçuk Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. AHMET SAİM ARITAN
- Tire Necip Paşa Kütüphanesi'ndeki, Necip Paşa Vakfına ait el yazma eserlerin çarkuşe, yekşah, ve zilbahar cilt kapağı özelliklerine göre kataloglanması
Cataloguing the manuscripts belonging to the Necip Paşa foundation in the library of tire Necip Paşa according to the bookbinding techniques of çarkuşe, yekşah and zilbahar
MEHMET KÜÇÜK
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
El SanatlarıSakarya ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE ÜSTÜN
- İzmir-Tire Necip Paşa yazma eserler kütüphanesinde bulunan kırâat ve tecvid yazmaları (Tespit-tasnif-değerlendirme)
Qiraat and tajweed manuscripts in the İzmir-Tire library (Detection-classification and evaluation)
HÜSAMEDDİN AYDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinDokuz Eylül ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUAMMER ERBAŞ
- Tire Necippaşa Kütüphanesinin teşhir ve tanziminin kültürel miras açısından değerlendirilmesi
Evaluation of the exhibition and organization of Tire Necippaşa Library from the perspective of cultural heritage
ZOZAN TÜFEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MüzecilikBatman ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLRİZ KOZBE