Geri Dön

Türkiye Türkçe'sinde ve Azerbaycan Türkçe'sindeki zaman eklerinin karşılaştırılması

A comparative study of suffixes in tenses in Turkish and Azerbaijani

  1. Tez No: 162492
  2. Yazar: MAMMAD ISAYEV
  3. Danışmanlar: DOÇ.DR. GÜLMİRA SADİYEVA
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2005
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Genel Dilbilim Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 116

Özet

ÖZET Eylemlerde zaman konuşma anı ile belirtilmektedir. Yapılan iş konuşma anma kadar yapılmışsa geçmiş, konuşma anında yapılmışsa şimdiki, konuşma anından sonra yapılacağı takdirde ise gelecek zaman adlandırılmaktadır. Zaman biçimleri, geçmiş ve gelecek zamanın şimdiki zamanla olan oranından ortaya çıkmaktadır. Bu oranı da ifade etmek için eklerden yararlanılmaktadır. Bu çalışmada Türkiye Türkçe'sinde ve Azerbaycan Türkçe'sindeki zaman ekleri karşılaştırma yöntemiyle incelenmiştir. Türkiye Türkçe'sinde dört ana zaman biçimi bulunmaktadır: geçmiş zaman, şimdiki zaman, gelecek zaman, geniş zaman. '-DI'lı' geçmiş ve '-miş'li' iki alt geçmiş zaman biçimleri bulunmaktadır. Dilbilimsel yaklaşım açısından baktığımızda Türkiye Türkçe'sinde '-DF ekinin zaman gösteren tek ek olduğu, '-EcEk', '-ir' ve '-(I)yor' eklerinin aslında kip ve görünüş ulamlarını belirttikleri görülmektedir. Çağdaş Azerbaycan Türkçe'sinde üç ana zaman biçimi bulunmaktadır: geçmiş zaman, şimdiki zaman, gelecek zaman. Dört alt zaman biçimi de bulunmaktadır: şühudi ('-DI'lı), nakli ('-mlş'li) geçmiş, belirli ('-EcEk') ve belirsiz ('-Ar', '-Er') gelecek zaman. Çağdaş Azerbaycan Türkçe'sinde geniş zaman terimi yoktur ve belirsiz gelecek zaman ve şimdiki zaman diye adlandırılan zamanlar geniş zamanı yansıtmaktadır. '-Ib' eki Türkiye Türkçe'sinde ulaç eki olarak kullanılmaktadır. Azerbaycan Türkçe'sinde ise bu ek geçmiş zamanda kullanılmaktadır. Türkiye Türkçe'sinde görünüş ve kip ekleri olarak belirtilen ekler Azerbaycan Türkçe'sinde zaman ekleri olarak belirtilmektedir. vı

Özet (Çeviri)

ABSTRACT Tense is classified according to the time of speech. If an action is performed before the time of speech, tense is past, if it is performed at the time of speech, tense is present, if it is performed after the time of speech, tense is future. Past and future tenses are identified in comparison with the present tense. Suffixes are attached to the verbs to express tenses. In this research tense suffixes in Turkish and Azerbaijani have been studied by the method of comparison. Turkish has four main tenses: past tense, the present continuous tense, future tense, the simple present tense. There are two types of past tense; with suffix '-DI' and with suffix '-mis'. According to the contemporary linguistic studies, only the suffix '-DI' is counted as tense in Turkish and the other suffixes such as '-EcEk', '-Ir' and '-(I) yor' are counted as the category of aspect or mood. Modern Azerbaijani has three main tenses: past tense, the present continuous tense, future tense There are also four types of tense like with suffix '-DF, with suffix '-mis', definite ('-EcEk') and indefinite ('-Ar', '-Er') future tenses in Azerbaijani. In Azerbaijani does not have simple present tense. Indefinite future tense and present tense reflect the simple present tense. In Turkish the suffix e '-Ip' is used as conjunction. However, this suffix is used to express past aspect in Azerbaijani. The suffixes in Turkish express aspect and mood but the ones in Azerbaijani express tense. Vll

Benzer Tezler

  1. Bucaktan Sesler adlı eser esasında Gagavuz Türkçesinde fiil

    Verbs in Gagauz Turkish Based on 'Bucaktan Sesler'

    HATİCE ÇAM

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    DilbilimNiğde Ömer Halisdemir Üniversitesi

    Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MEVLÜT GÜLTEKİN

  2. Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesindeki eşdeğerlik açısından deyimler

    Idioms terms of Azerbaijan Turkish and Turkish in equivalency

    TUĞÇE TAHMAZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    DilbilimOrdu Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. NUH DOĞAN

  3. Oğuz grubu Türk şivelerinde sözcük türleri

    The word types in the Turkish vernaculars of Oguz group,

    SEBAHAT ARMAĞAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    DilbilimCumhuriyet Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. H. İBRAHİM DELİCE

  4. Ferman Kerimzade'nin 'Hudaferin köprüsü', 'Karlı aşırım' ve'Çaldıran döyüşü' romanları üzerine bir inceleme

    An analysis on Ferman Kerimzade's novels 'Hudaferinkoprusu', 'Karli Asirim', 'Çaldiran doyusu'

    MERVE TOPAL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Türk Dili ve EdebiyatıManisa Celal Bayar Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ AYVAZ MORKOÇ

  5. Türkistanlı Ceditçi Abdullah Avlânî - Hayatı ve Şiirleri

    Abdullah Avlânî, Cedidist, from Turkestan - Life and Poems

    ELMUROD KHOLMATOV

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Türk Dili ve EdebiyatıGazi Üniversitesi

    Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ŞUAYIP KARAKAŞ