Samsun ve ilçelerinde Türk mimari eserleri
Turkish architectural works in Samsun and its districts
- Tez No: 163055
- Danışmanlar: PROF. DR. HAMZA GÜNDOĞDU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2005
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 988
Özet
İnceleme imkânı bulamadığımız birkaç yapı ile son dönem kamu yapılan haricinde 97 kadar yapı ve 16 kadar ortadan kalkan yapılara ait bazı mimari eleman ve kitabeler üzerindeki çalışmamızda bölgenin, yapı sanatımızın tarihi seyri içerisinde mütevazi bir şekilde yer aldığını gördük. Samsun'da Anadolu Selçuklu (5 adet) İlhanlı (1), Bafra Beyliği (1), Candaroğullan (2), Taceddinoğullan (1) ve Osmanlı (86) dönemi olmak üzere, il topraklarında kurulan hemen her Türk devlet ve beyliğin eserleri görülmektedir. Ancak Samsun'un irili ufaklı her devlet ve beyliğin tüm dönem ve üsluplarını yansıtabilen çok sayıda yapı barındırdığı söylenemez. Eserlerin büyük çoğunluğu Osmanlı dönemine; bunların da büyük bir kısmı geç devire aittir. 42 cami, 1 medrese, 9 türbe, 3 şehir hanı, 1 şehirlerarası han (kervansaray), 1 bedesten, 3 arasta, 10 hamam, 2 kaplıca, 1 imaret-zaviye, 1 namazgah, 1 değirmen, 5 köprü ve 19 çeşmeden oluşan katalogdaki yapıların yarıya yakınını oluşturan camilerde kagir, ahşap ve hımış olmak üzere üç ayrı inşa tarzı görülmektedir. Bunlardan ahşap (çantı) camiler kendilerine has karakteristik yapılarıyla Anadolu'da gelişen mimarimizin özgün bir grubunu oluşturmaktadır. Plân açısından gelenek içerisinde kalan yapıların, malzeme, inşa tekniği ve mimari ifade bakımından değişen coğrafi yapıya bağlı olarak çeşitlendikleri görülmektedir. Havza, Vezirköprü ve Lâdikte kagir yapı geleneği ağır basarken, ormanlık kesimdeki Çarşamba, Terme, Kavak, Salıpazan, Asarcık ve Ondokuz Mayıs'ta ahşap yapı geleneği kendini hissettirir. Hımış camilerinin üçü de Vezirköprü'de bulunmaktadır. Samsun, Vezirköprü, Bafra, Havza ve Lâdik nitelikli yapıların yoğunlaştığı merkezlerdir. Ancak Vezirköprü haricindeki yerlerde deprem, yangın ve şehirleşme gibi etkenlerle tarihi, doku ve yapılar pek iyi korunamamıştır. Ahşap, kalem işi, taş, tuğla, alçı, sıva üzeri kabartmalar şeklinde karşımıza çıkan bezeme yönünden Samsun yapılarının yalın veya iddiasız oldukları söylenebilir. Diğerlerine nispetle daha yoğun olan ilk iki grubun üslup belirleyici bir karakter taşıdıkları görülmektedir.
Özet (Çeviri)
Our study included the analysis of some architectural elements and booklets belonging to about 97 buildings standing and 16 buildings disappearing, except the recent period's public institutions and a few buildings that we were unable to analyze. Our study concluded that the area under our analysis had a modest place in the historical process of our building art. It is possible to see in Samsun the works and tarces of almost every Turkish state and Beylik founded on its lands, including those of Anatolian Seljuk State (5 pieces), İlhanlı (1 piece), Bafra Beyliği (1 piece), Candaroğulları (2 piece), Taceddinoğulları (1 piece) and Ottoman State (86 pieces). However, it is impossible to say that Samsun hosts a lot of buildings reflective of the styles of almost every Turkish state and Beylik. The majority of the works belong to the Ottoman period and most of these ones date back to the late Ottoman period. The catalogue consists of 42 mosques, 1 medrese, 9 tombs, 3 inns, 1 caravanserai, 1 bedesten, 3 arastas, 10 baths, 2 springs, 1 charity, 1 namazgah, 1 mill, 5 bridges and 19 fountains. The mosques form more than half of the buildings in the catalogue and built in three different styles,“kagir”, wooden and“hımış”. Of these, the wooden mosques make up an original group of our architecture developing in Anatolia with their characteristic structures. Falling into the traditional structure in terms of planning, the buildings appear to have gained a variety depending on the geographical pattern changing with the building technique and architectural style. While“kagir”building structure is common in Havza, Vezirköprü and Lâdik, wooden building tradition is felt in such forest fields as Çarşamba, Terme, Kavak, Salıpazan, Asarcık and Ondokuz Mayıs. Three of the“hımış”mosques are in Vezirköprü. Samsun, Vezirköprü, Bafra, Havza and Lâdik are the centers where buildings of quality are concentrated. Yet historical tissues and buildings have not been preserved well enough due to such factors as earthquake, fire and urbanization in places except for Vezirköprü. It can be said that the buildings of Samsun are simple and unpretentious in terms of ornaments such as wood, kalem işi, stone, brick, plaster and relief on plaster. It appears that the first two groups have a distinctive characteristic when compared with the others.
Benzer Tezler
- Samsun'da Türk İslam Dönemi mezar anıtları
Turkish Islamic Period tomb monuments in samsun
HAZEL MISRA KARALİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Sanat TarihiOndokuz Mayıs ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KEMAL ÖZKURT
- Osmanlı mimarisinde ampir üslûbu
The style of Empire in Ottoman architecture
TUĞBA BAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Sanat TarihiMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATİH ÖZKAFA
- Anadolu basınının (Orta Karadeniz bölgesi yerel basının) sorunları ve çözümleri
Başlık çevirisi yok
NURETTİN İMRE
Doktora
Türkçe
1988
Gazetecilikİstanbul ÜniversitesiGazetecilik ve Halkla İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KAYIHAN İÇEL
- Vüs'at Orhan Bener'in eserleri üzerine bir araştırma
The Research of Vüs'at Orhan Bener's works
SIDDIK TOKAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Türk Dili ve EdebiyatıYüzüncü Yıl ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. ALAATTİN KARACA