Geri Dön

Değişen üretim-tüketim ilişkileri bağlamında alışveriş merkezlerinin anlamsal ve mekansal dönüşümüne eleştirel bir bakış

A critical approach to the meaning and spatial transformation of shopping malls, in the context of changing production and comsumption patters in our century

PDF İndir

  1. Tez No: 166642
  2. Yazar: TÜLİN VURAL
  3. Danışmanlar: PROF. DR. ATİLLA YÜCEL
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Mimarlık, Architecture
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2005
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Bina Bilgisi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 247

Özet

19. yüzyıl ortalarından, 20. yüzyılın ikinci yansına kadar olan süreçte, araçsal akılcı (instrumental rationality) düşünce çerçevesinde örgütlenen kapitalist sistem, üretim düzenini sistematikleştirirken, bireyi de üreten bir araç konumuna indirgemiştir. Üretim aktivİtesinin an ve an planlandığı bir süreçte çalışan bireyin gündelik hayatı da, benzer bir biçimde koordine ve kontrol edilmiştir. Bu bürokratik katılıkların sonucunda, birey için gündelik yaşamda tesadüflere ve kendiliğindenliğe yer kalmamıştır; bir başka deyişle, aşırı akılcılaşmış ortam içinde bireyler kendilerini kaçıp kurtulmanın mümkün olmadığı bir demir kafeste hisseder hale gelmişlerdir. Bu aşırı sistematikleştirilmiş yaşam sonucunda“dış dünyanın büyüsü”bozulmuştur. 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren, Modern dünyanın bu bürokratik katılıklarına olan tepkiler artar; Postmodernizm bireyi bu demir kafesten kurtaracak yeni bir yaşam tarzı olarak önerilir. Postmodern dünya içinde, Modern dünyanın katılıklarına yer yok gibi görünse de, araçsal akılcı düşünce farklı bir şekilde varlığım sürdürür. Bu gereklidir; çünkü kapitalist sistemin devamı üretim-tüketim ilişkilerinin ve gündelik hayatın an ve an koordine edilmesiyle ancak mümkün olabilir. Dolayısıyla, artık“demir kafes”in yerini,“neon bir kafes”almıştır. Buna ek olarak,“insanın araçlaştırılması”(instrumentalisation of man) süreci Postmodern dünya da devam etmiş; 20. yüzyılın ortalarına kadar olan süreçteki Modern dünyada“üreten bir araç”durumunda iken, 20. yüzyılın ikinci yarısından sonraki dönemde“tüketen bir araç”haline gelmiştir. Bu süreçte, bireyler tüketim yoluyla yapay hazlar oluşturup, xıvkendilerini yeniden büyülemeye çalışan bir dünya düzeni içinde yaşamlarını sürdürürler. Yaşanılan bu neon kafes içerisinde, yeniden büyülenmenin adresi de tüketim mekanlarıdır. Tüketim mekanlarında çeşitli mekan düzenleme stratejileri, mimari öğeler ve hazır öğeler kullanılarak, yapay bir hayal dünyası yaratılır. Bu yapay hayal dünyasına gelen insanlar tüketme eyleminin ve tüketim mekanının cazibesi karşısında yeniden büyülenir. Bu çalışmada, 20. yy ikinci yansı ve 21 yy. ilk yarısındaki dönemde değişen üretim- tüketim ilişkileri bağlamında alışveriş merkezlerinin anlamsal ve mekansal dönüşümü incelenmiştir. Bu incelemenin amacı, son bir yüzyıl içinde kapitalizmin kültürel mantığına göre şekillenen insan, toplum ve mekan arasındaki ilişkilerin analiz edilmesidir. Bu analiz, Roland Barthes'in“anlatının işlemsel düzenlemesi”metodu kullanılarak yapılmıştır. Bu metodun kullanılabilmesi için çalışmada, son bir yüzyıllık süreç içinde değişen insan, toplum ve mekan ilişkileri bir anlatı olarak ele alınmıştır. Bu anlatının çözümlenebilmesi için, anlatıyı oluşturan temel kod olarak“araçlaştırma”kavramı belirlenmiştir. İnsanın ve mekanın araçlaştırılması kavramları ise“zamanın örgütlenmesi”,“mekanikleşme”,“kontrol”ve“kimlik seçme”gibi anahtar kavramlar ile açıklanmıştır. Bu anahtar kavramlar yardımıyla, alışveriş merkezlerinin mimarilerinin tasarım sürecinde nasıl şekillendiği ve anlamlarının kullanım sürecinde nasıl değiştiği tartışılmıştır. Çalışmanın son bölümünde ise, yukarıda belirtilen analiz sonucunda elde edilen bulgular Türkiye'den seçilen alışveriş merkezleri örnekleri üzerinde değerlendirilmiştir. XV

Özet (Çeviri)

From mid 19th century to mid 20th century, while capitalist system, which has developed through the frame of“instrumental rationality”thought, has scientifically systematized the production process, it has reduced man to a production instrument. In this period, every stage of daily life has been organized minute by minute similar to the highly rationalized production process. In this rigidly planned environment of daily life, there has been no room for spontaneity and ordinariness. In other words, in this highly rationalized environment man has been imprisoned in an“iron cage”from which it was impossible to escape. So, in this rigidly systematised environment, the world have become disenchanted. After mid 20th century, reactions to the rigidness of Modern world have arisen; and Postmodernism has been offered as an alternative way of living, to rescue man from the iron cage of Modernism. Although there has been no room for the rigidity of Modernism in Postmodernism, the instrumental rationality thought has also been placed in Postmodernism. This has been necessary, because, ensuring the continuity of capitalist system would have only been possible by co-ordinating daily life activities and systematizing production and consumption processes. Therefore, in our age,“iron cage”has left its place to a“neon cage”. In addition to this,“instrumentalisation of man”process has continued in postmodern world; man has been transformed from a production instrument to both a consumption instrument. In this period, man has been living in a world to re-enchant himself by creating artifical xvipleasures. In this neon cage, the address of re-enchantment has been the spaces of consumption. In these environments, by means of some spatial arrangements and simulations, an imaginary world has been created to re-enchant man. In these imaginary environments, man has re-enchanted both by means of consumption acitivity and of the artificial attractiveness of the environment. In this study, the effects of changing relation of production and consumption patterns in late 20th and early 21st century on the meaning and architecture of shopping malls are analyzed. The aim of this analysis is to understand the changing relation between man, society and space, due to the effects of cultural logic of capitalism, during the last hundred years. This analysis is prepared by using Roland Barthes's“structural analysis of narrative”method. In this study, the changing relation between man, society and space in the last hundred years is taken as a narrative. In order to analyze this narrative, one of the codes in this narrative is defined,“instrumentalisation',. This code is analysed in two dimensions: ”instrumentalisation of man“ and ”instrumentalisation of space“. Then, this process of instrumentalisation is explained with some keywords: ”organization of time“, ”mechanization“, ”control“ and ”choosing an identity". By means of these keywords, the changing understandings about the architectural properties of shopping malls during the design process, and the changing meaning of these spaces in utilization process are analyzed. In the last part of study, the results of this analysis are applied to the shopping mall examples from Turkey to testify the validity of this study. XVII

Benzer Tezler

  1. Tez No

    346498

    Alışveriş merkezlerinin tarihsel süreç içinde gösterdiği değişimler ve mekansal kurgularının sosyal yaşam üzerindeki etkilerinin örnekler üzerinde analizi

    The innovation of shopping malls within the historical process and the analogous analysis of its effects, of social life of the spatial fantasies

    İLDEM AYTAR

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

    İç Mimarlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ONUR ALTAN

  2. Tez No

    256605

    Alışveriş merkezlerinin kent olgusu ile etkileşimi

    The interaction of shopping centers with city phenomenon

    SEVİNCH ZİYA ALİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2009

    MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. FİGEN KAFESÇİOĞLU

  3. Tez No

    555360

    Antalya AVM'leri genel mekanlarında yapay aydınlatma tasarımının algısal etkilerinin incelenmesi

    Investigation of perceptual effects of artificial lighting design in general places of Antalya shopping centers

    ÜMİT AKYILDIZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    İç Mimari ve DekorasyonAkdeniz Üniversitesi

    Sanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZGÜ ÖZTURAN

  4. Tez No

    367892

    Yeni medya reklamcılığında değişen kontrol metodları ve siber-propaganda

    Changing tools of control in new media advertising and cyber-propaganda

    SİNEM GÜDÜM

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    ReklamcılıkMarmara Üniversitesi

    Halkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. EMEL POYRAZ

  5. Tez No

    569089

    Perakende mağazalarda kurumsal kimliğe uygun olarak iç mekan tasarım başarısının artırılmasına yönelik bir yöntem önerisi

    Proposal of a method for increasing interior design success in retail stores in accordance with the corporate identity

    REYHAN ÇETİN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    İç Mimari ve Dekorasyonİstanbul Teknik Üniversitesi

    İç Mimari Tasarım Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. DENİZ AYŞE KANOĞLU

Geri Dön