Optically stimulated luminescence (OSL) dating of Çatalhöyük samples
Çatalhöyük örneklerinin optik uyarmalı lüminesans (OSL) tarihlemesi
- Tez No: 173093
- Danışmanlar: Y.DOÇ.DR. MUSTAFA ÖZBAKAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Arkeometri, Archaeometry
- Anahtar Kelimeler: tarihleme, Optik Uyarmalı Lüminesans (OSL), Yeşil Işık Uyarmalı Lüminesans (GLSL), Kızılı Ötesi (Infra Red) Uyarmalı Lüminesans (IRSL), kerpiç tuğla, yıllık doz, eş değer doz, Çatalhöyük, Çok Örnekli Eklemeli Doz (MAAD) yöntemi. VI, dating, Optically Stimulated Luminescence (OSL), Green Light Stimulated Luminescence (GLSL), Infra Red Stimulated Luminescence (IRSL), mud brick, annual dose, equivalent dose, Çatalhöyük, Multiple Aliquot Additive Dose (MAAD) technique. IV
- Yıl: 2003
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeometri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 68
Özet
Bu çalışmada Çatalhöyük Neolitik yerleşiminin farklı seviyelerinden alınmış beş kerpiç tuğla örneği üzerinde, içerisinde bulunan feldsparlar ve kuvartzlar kullanılarak OSL tarihlemesinin yapılması amaçlanmıştır. Çalışmaların başlangıcında cihaz ve metodoloji ile ilgili çalışmalar ve literatür araştırması yapılmıştır. Sistem kalibrasyonları yapıldıktan sonra, 1998 ve 1999 yıllarında ODTÜ, Arkeometri Laboratuvarlarına gönderilen beş kerpiç tuğla örnek tarihlenmiştir. Örneklerin mineral içerikleri X Işınlan Kırınım analizleriyle bulunmuş ve tüm örneklerin feldispar ve kuvartz içerdikleri görülmüştür. Eşdeğer doz, Çok Örnekli Eklemeli Doz (Multiple Aliquot Additive Dose) yöntemi ile ve uyarma kaynağı olarak hem Kızıl Ötesi (Infra Red) Diyot Düzeneği hem de Filtrelenmiş Işık Kullanılarak tespit edilmiştir. Bu iki uyarma kaynağı kullanılarak örneklerin Yeşil Işık Uyarmalı Lüminesans (GLSL) ve Kızıl Ötesi (Infra Red) Uyarmalı Lüminesans (IRSL) yaşlan bulunmuştur. Yıllık doz alfa, beta, gama ve kozmik ışıma doz hızlarını içerir. Alfa ve beta doz hızlan, uranyum, toryum ve potasyum miktarlarıyla ölçülür. Uranyum ve toryumun yıllık doza katkısı alfa parçacık sayım yöntemiyle, potasyum katkısı Atomik Emisyon spektrometrisi ile bulunmuştur. Yıllık doza kozmik ışımanın etkisi ise kazı alanına gömülen ve 8 ay süre ile orada bırakılan Termolüminesans Dozimetre (TLD) diskleri ile bulunmuştur. Her örnek için IRSL ve GLSL yaşlan elde edilen bu verilerin ve OSL sisteminin yazılımı yardımıyla hesaplanmıştır. Beş kerpiç tuğla örneğinin ünite numaraları S4240, S5206, S3010, S2817 ve S3707 dir. Bu örnekler için IRSL yaşları sırasıyla (3.07 ± 0.23) ky, (7.77 ± 0.62) ky, (2.79 ± 0.27) ky, (8.54 ± 0.69) ky, (2.37 ± 0.23) ky ve GLSL yaşlan ise (5.68 ± 0.92) ky, (7.14 ± 0.57) ky, (6.34 ± 0.57) ky, (8.45 ± 0.73) ky and (2.80 ± 0.28) ky olarak hesaplanmıştır..
Özet (Çeviri)
The objective of this study was to perform Optically Stimulated Luminescence (OSL) dating on mud brick samples from different levels of the Neolithic site Çatalhöyük using both feldspars and quartz in them. At the beginning, a literature survey has been done about the dating system and the methodology of dating. The calibration of the system was done to carry out the experiments. The five mud brick samples, which had been sent to the METU (Middle East Technical University), Archaeometry Graduate Program in 1998 and 1999, were dated. The mineral compositions of the samples were examined by X-ray Diffraction Analysis, which showed that all samples contain quartz and feldspars. The equivalent dose was found by using Multiple Aliquot Additive Dose (MAAD) technique using both Infra Red diode array and Filtered Lamp Module of the system that gave the Infra Red Stimulated Luminescence (IRSL) and Green Light Stimulated Luminescence (GLSL) ages for samples respectively. Alpha counter specified the dose components of uranium and thorium contributions to the annual dose. The potassium was determined by Atomic Emission Spectrometry. The cosmic ray component of annual dose was evaluated by the Thermoluminescence Dosimeter (TLD) discs which have been placed and kept for 8 months in the site Çatalhöyük where samples were taken. From data the IRSL and GLSL ages were calculated for five mud brick samples with unit numbers S4240, S5206, N3010, S2817 and S3707 with the help of the OSL system software. The IRSL ages for samples are (3.07 ± 0.23) ky, (7.77 ± 0.62) ky,(2.79 ± 0.27) ky, (8.54 ± 0.69) ky, (2.37 ± 0.23) ky respectively. The GLSL ages for samples are (5.68 ± 0.92) ky, (7.14 ± 0.57) ky, (6.34 ± 0.57) ky, (8.45 ± 0.73) ky and (2.80 ± 0.28) ky respectively.
Benzer Tezler
- Dating of laodikeia (Denizli) building ceramics using optically stimulated luminescence (OSL) techniques
Optik uyarmalı lüminesans (OSL) tekniği ile laodıkeıa (Denizli) bina seramiklerinin tarihlendirilmesi
TAYFUN DEMİRTÜRK
Doktora
İngilizce
2006
ArkeometriOrta Doğu Teknik ÜniversitesiFizik Ana Bilim Dalı
DR. MUSTAFA ÖZBAKAN
PROF.DR. AY MELEK ÖZER
- Karatepe seramiklerinin termolüminesans (TL) ve optiksel uyarılmayla lüminesans (OSL) yöntemleriyle tarihlendirilmesi
Dating of the ceramics from Karatepe by using the thermolüminescence (TL) and optically stimulated luminescence (OSL) tecniques
ZEYNEP ATAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
ArkeometriÇukurova ÜniversitesiArkeometri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEHRA YEĞİNGİL
- Diş ve kemik örneklerinin lüminesans tekniklerde geriye dönük (retrospektif) dozimetre olarak kullanımının geliştirilmesi
Development of using tooth and bone samples as retrospective dosimeter in luminescence techniques
ÜLKÜ RABİA YÜCE SEMİZ
Doktora
Türkçe
2010
Fizik ve Fizik MühendisliğiAnkara ÜniversitesiFizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NİYAZİ MERİÇ
- Diş ve kemik örneklerinin lüminesans tekniklerde geriye dönük (Retrospektif) dozimetre olarak kullanımının geliştirilmesi
Development of using tooth and bone samples as retrospective dosimeter in luminescence techniques
ÜLKÜ RABİA YÜCE
Doktora
Türkçe
2010
Fizik ve Fizik MühendisliğiAnkara ÜniversitesiFizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NİYAZİ MERİÇ
- İzmit körfezi kuvaterner çökellerinin optik uyarmalı luminesansla tarihlendirilmesi
Optically stimulated luminescence dating of the quaternary sediments in the gulf of Izmit
BESTE KALKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Jeoloji MühendisliğiÇukurova ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ATİKE NAZİK
PROF. DR. MUSTAFA TOPAKSU