Maden yataklarının jeoistatistiksel yöntemlerle analizi ve modellenmesi
Geostatistical analysis and modeling of the industrial raw material deposits
- Tez No: 178466
- Danışmanlar: PROF. DR. ADEM ERSOY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Maden Mühendisliği ve Madencilik, İstatistik, Mining Engineering and Mining, Statistics
- Anahtar Kelimeler: Jeoistatistik, Kriging, Simülasyon, Ardışık Gauss Simülasyonu, Kömür Kalite Parametreleri, Geostatistics, Kriging, Simulation, Sequential Gaussian Simulation, Coal Quality Parameters
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Maden Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 232
Özet
Maden yatakları rezervlerinin değerlendirilmesinde klasik (poligon, izopak, üçgen, trapez, jeolojik kesit vb.) yöntemler çok sık olarak kullanılmaktadır. Bu yöntemler, yataktaki kalite ve rezerv değişimlerini ve hesaplama sonucunda hata oranını göstermemekte olup, tahminin güvenilirliği hakkında bilgi vermemektedir. Modern jeoistatistik yöntemler maden yatağındaki yapısal değişimi modellemekle birlikte, tahmin sonucunda hata miktarlarını da vermektedir. Bu çalışmada, jeoistatistiksel yöntemler kullanılarak Tufanbeyli (Adana) ve Çayırhan (Ankara) linyit yataklarının kalite parametrelerinin modellenmesi ve rezervlerinin tahmin edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, klasik istatistik, Kriging ve Ardışık Gauss Simülasyonu (AGS) yöntemleri kullanılmıştır. Her iki sahada da sondaj lokasyonları rast gele olup, veriler sondaj loglarından elde edilmiştir. Kömür kalite parametrelerine ait veriler, jeoistatistik analize uygun hale getirilmiştir. Her iki sahanın modellemelerinde, yönsüz yarıvariogramlar kullanılmış olup, herhangi bir zonal, geometrik anizotropi veya jeolojik trende rastlanılmamıştır. Yarıvariogram analizleri örneklemenin yeterli ve uygun olduğunu göstermiştir. Yarıvariogram modellerinin doğruluğu, etkinliği ve güvenilirliği çapraz doğrulama testleri ile yapılmıştır. Simülasyon modellemesinin etkinliği ve doğruluğu ise histogram, yarıvariogram ve özet istatistiklerinin geri üretim sonuçları ile test edilmiştir. Kömür değişkenleri için yer altı kalite kontur haritaları ve üç boyutlu grafikler kriging interpolasyon tekniği ile yapılmıştır. Kömür kalite değişkenlerinin sahadaki uzaysal dağılımı AGS ile modellenmiştir. AGS hesaplamaları ile değişkenlerin simüle edilmiş değerleri, olasılık, ortalama ve standart sapma haritaları üretilmiştir. Bu haritalar, kömür yatağındaki değişkenlerin uzaysal dağılımını, yapısal değişimini ve devamlılığını göstermektedir. Haritalar kömür yataklarının işletilmesi ve üretim aşamalarında etkin olarak kullanılabilmektedir. Böylece başarılı bir madencilik için bu haritaların kullanılmasıyla kömür yataklarının haftalık, aylık ve yıllık üretim planlaması yapılabilir. Her iki sahadaki kömür yataklarında kalite ve rezerv parametrelerinin tahmini, yapısal ve kimyasal değişimi modellenmiştir. Bu çalışma kömür ve diğer maden yataklarına potansiyel olarak uygulanabilir.
Özet (Çeviri)
Traditional estimation techniques such as polygonal, triangular prism, trapezoid, isopac maps and inverse distance methods are the most commonly used in ore deposits evaluation. These techniques do not reflect the variability of the deposit and do not allow a determination of the reliability of the estimates. However, modern geostatistical methods model the structural variation at the deposit and provide a calculation of the measure of the error associated with estimates. This study covers the application of the geostatistical methods for reserve estimation and modeling of the quality characteristics of Tufanbeyli (Adana) and Çayırhan (Ankara) lignite deposit. The geostatistical tools are Kriging and Sequential Gaussian Simulation (SGS). Both classical statistics and geostatistics were used in the evaluation of the data. Drilling locations are randomly distributed in both study areas and the data were obtained from these drilling logs. The data of the coal quality parameters were organised for the statistical representative. The omnidirectional semivariograms, were used in the semivariogram analyses for both study areas, were not showed geometric, zonal anisotropy and geological trend. These analyses indicated that the sampling design is enough and correct. Validation, effectiveness and reliability of the yarıvariogram models were tested by cross validation test. The effectiveness and reliability of the simulation were tested by histogram, semivariogram and summary statistics reproduction results. The contour and three dimensional maps for the coal variables were produced by kriging interpolation technique. The spatial variability of the coal quality parameters at the study fields was modeled by SGS. Probability, mean and standard deviation of simulation maps were produced with the SGS calculations. These maps exhibit spatial distribution, structural variation and continuity of the variables at the coal deposit. These maps are helpful for the coal mine operating and production. Therefore, for a successful mining, weekly, monthly and yearly production planning of the coal deposits can be provided using these maps.
Benzer Tezler
- Effects of geostatistical methods on modelling of different mine reserve types
Jeoistatistiksel yöntemlerin farklı maden rezerv türlerinin modellenmesine etkileri
UĞUR YİĞİT ZİHİNLİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Maden Mühendisliği ve MadencilikAdana Alparslan Türkeş Bilim Ve Teknoloji ÜniversitesiNanoteknoloji ve Mühendislik Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TAYFUN YUSUF YÜNSEL
- Avdan kömür sahası özelinde çok damarlı kömür kaynaklarının modellenmesi
Modeling of multi-veined coal resources at Avdan coal site
YUSUF TÜRKMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Maden Mühendisliği ve Madencilikİstanbul Teknik ÜniversitesiMaden Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CÜNEYT ATİLLA ÖZTÜRK
- Bursa-Bilecik-Eskişehir arasındaki bölgede jeokimyasal anomalilerin jeoistatistiksel yöntemlerle incelenmesi
Investigation of geochemical anomalies in the region among Bursa-Bilecik-Eskisehir using geostatistical methods
ÇAĞATAY ALP ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Jeoloji MühendisliğiHacettepe ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT ERCANOĞLU
- Kovaryans eşlemeli krigleme yöntemi ile kaynak kestirimi
Resource estimation by using covariance matching constrained kriging
GÜNEŞ ERTUNÇ
Doktora
Türkçe
2013
Maden Mühendisliği ve MadencilikHacettepe ÜniversitesiMaden İşletme Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET ALİ HİNDİSTAN