M.Ö.II.binde Orta Anadolu madenciliği ve Orta Anadolu ticaretinde madenin konumu
Central Anatolian mining in B.C. 2000 and the position of mining in central Anatolian trade
- Tez No: 188776
- Danışmanlar: Y.DOÇ.DR. ENGİN AKDENİZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2006
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Adnan Menderes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 227
Özet
?M.Ö.II.Binde Orta Anadolu madencili i ve Orta Anadolu ticaretinde madeninkonumu? konulu çalı manın temel amacı 1950'li yıllardan itibaren artan ara tırmalar sonucuortaya çıkan kavramlardan biri hatta arkeoloji ile en iç içe olan arkeometalurji konusundaayrıntılı bir de erlendirme ortaya koymaktır. 1970'li yıllardan itibaren yerel maden üretimi ileilgili ara tırmaların hız kazanmasıyla madencilik ve metallurji dikkatleri üstüne çekti. Birçokkaynakta bahsi geçen, Orta Anadolu olarak kastedilen bölge Tahsin Özgüç'ün yapmı oldu uayrım ile de erlendirilmi tir. Buna göre Orta Anadolu: a- Alacahöyük'ün kuzeyi'nden veOrta Karadeniz bölgesi'ne kadar uzanan topraklar ve bilhassa Kızılırmak ile Ye ilırmakarasındaki saha, b- Alacahöyük'ün güneyi ve Kayseri Ovası olarak ikiye ayrılmı tır.Metalin kullanımına ait ilk buluntular , bakırdan yapılmı nesneleri içeren veM.Ö.8200-7500'e tarihlenen Çayönü'ndedir. Orta Anadolu'da Çatalhöyük'te ki buluntularkarbon 14 ile M.Ö.7300-7040 tarihlenir ve J.Mellaart tarafından madencili in buradaba ladı ı görü ü savunulur. Bunun yanı sıra madencilik hakkında önemli buluntulara sahipyerle meler vardır ki bunlar arasında Yumuktepe, Can Hasan, Tülintepe, Tepecikgelmektedir. Bir sınıflandırma yapmak gerekirse bu dönem Hazırlık a amasıdır. M.Ö.8200sonrasını yani M.Ö.7300-7040 yıllarına tarihlenen Çatalhöyük ve 7600-7500'lere tarihlenenA ıklı höyük gibi merkezler ikinci bir a amayı, yani tek metalli dönemi i aret eder.M.Ö.5.Binyılda Avrupa kültürleri ve Anadolu arasında bir etkile im sonucu Çayönü gibimerkezlerde ekstraktif metalurjinin ba ladı ı dönemdir. 4.dönem olan geli mi metalurjiM.Ö.4000den sonraya gelir ve önemli merkezleri Beycesultan, Pulur, kiztepe, Ali ar, Mersin,Arslantepe ve Hassekhöyük'dür. Endüstri kavramının tam anlamıyla ortaya çıktı ı dönemM.Ö.2800'den sonraya gelen ve 5.safha olan endüstri a aması yani tunç ve demir ça larıdır.Madencilik tarihinde insanın ilk tanı tı ı maden bakırdır. Günümüzden on bin yılönce Çayönü Tepesi, ya da A ıklı höyük sakinleri daha çanak çömlek üretimine geçmeden ,ya adıkları yörede do al halde bulunan ham bakırı toplayıp balık oltası, i ne ve boncuk gibiküçük nesneler üretmi tir.Tarih sahnesinde bakırın ardından kar ımıza gümü çıkar. M.Ö.III.binyıllardagümü ve kur un maddelerinin kullanımında bir artı oldu u gözlenir. Ali ar, Eskiyapar,Horoztepe, Alacahöyük ve Mahmatlar gibi yerle melerde zengin buluntular ortayaçıkarılmı tır. Madencilik tarihinde kar ımıza çıkan bir di er maden, kur undur. Kur ununtarihi M.Ö.7.binyıla uzanmakta ve M.Ö.II.binyıla gelindi inde Anadolu'daki koloni ça ındaAli ar ve Kültepe'de üretilen ve kültürel ayırıcı özelli i olan kur un figürinler ve de ersiz süse yalarının yapımında kullanılmı tır.lk örneklerine Ur Kral mezarlarında rastlanan altının-ve gümü ün -M.Ö.III.Binyılda Orta Anadolu'daki bollu u Anadolu ve Mezopotamya arasında ilk ticari vekültürel ili kilerin ba lamasına neden olmu tur. Mezopotamya olasılıkla altın ihtiyacınıAnadolu'daki yerel kaynaklardan sa lamaktaydı.Tarih sahnesinde altından çok daha önemli malzeme olan kalay, insanlık tarihininönemli bulu larından biri olan tuncun yapılmasında en önemli malzemedir. Bakıra % 5-10oranında kalayın karı tırılması ile tunç elde edilmi ve Anadolu'da büyük bir ça -Tunç Ça ı- bu isimle anılmı tır. En güzel örnekleri Alacahöyük ve Horoztepe'den bulunan kalaykonusunda yapılan ara tırmalarda en çok tartı ılan konu, bu kalayın kayna ının neresi oldu uya da nereden sa landı ıdır. Bu konuda Mısır'ın Do u çöllerinden geldi i, Asur'dan ithaledildi i, Afganistan kaynaklarıyla ili kili oldu u, Orta Avrupa'da Tuna vadisinden Balkanlarave oradan bo azları geçip Anadolu'ya geldi i gibi tezler öne sürülmü tür.Bütün bu madenler belli döküm ve kalıp teknikleriyle i lenmekteydi. Önce tekparçalı kalıplar kullanılarak yapılan döküm tekni i, sonra iki parçalı kalıp ve en son kaybolanmodelli kalıpla geli mesini tamamlamı tır. Dövme tekni inde ise çökertme ve yükseltme gibiiki teknik vardırOrtaya çıkan malzeme çe itli bezeme teknikleriyle sanatsal bir hal almı tır. Buteknikler kabartma, kazıma , kakma, kaplama ve granülasyon tekni idir.M.Ö.II.Binyıl Anadolusunda madencilik artık tüm a amalarını tamamlamı veticaret hayatının beklide en önemli metası haline gelmi tir. Hatta denilebilir ki ticaretin enbüyük payını madenler olu turmaktaydı. Kazılarda ortaya çıkan yazılı belgeler bunlarıkanıtlamaktaydı. Örne in Kültepe karumunda ele geçen belgeler en güzel örne i te kil eder.üphesiz ki Hititler orta Anadolu madencili ine en önemli katkıyı sa lamı ve ticarette sözsahibi olmu tur.Böylesine detaylı bir konuda birçok soru i retinin olması do aldır. Orta Anadoluve çevresinde, özellikle ticaret yolları üzerindeki merkezlerde, yapılacak sistemli kazılar busoru i aretlerine cevap olacaktır.
Özet (Çeviri)
The main objective of study called ?Mining in the Central Anatolian Trade in 2000B.C. and Position of Mining in Central Anatolian Trade? is to reveal a vey detailed evaluationon the concept of archeometallurgy occuring after the researches since 1950?s. Mining andmetallurgy have attracted all the attentions with the researches about local mine productionsince 1070?s. The region called ?The Central Anatolia? was evaluated with the differentiationby Tahsin Özgüç. Accordingly, The Central Anatolia was separated into two as: a) the areabetween North Alacahöyük and Central Black Sea Region especially between Ye ilırmak andKızılırmak, b) South Alacahöyük and Kayseri Plain.The first foundling about the use of metal are in Çayönü (8200-7500 B.C.) where theobjects made of copper were sheltered. And it was declared by J.Meallaart that mining hadstarted here. On the other hand, some places such aas Yumuktepe, Can Hasan, Tülintepe,Tepecikâ¦etc include the important foundlings. To make a classificition, it can be said thatthese are all preparation stages. After 8200 B.C., i.e. Çatalhöyük in 7300-7040 BC and A ıklıHöyük in 7600-7500 BC points a second step called mono metal period. The year 1000 BC isthe time when exractive metallurgy started in Çayönü with the result of the interactionbetween European Cultures and Anatolia. The fourth period called ?developed metallurgy? isdated after 4000 BC and is mainly located in Beycesultan, Pulur, kiztepe, Ali ar, Mersin,Arslantepe and Hassekhöyük. The time when the concept of industry completely occurred, isthe fifth stage called Bronze and Iron Age. In the history of mining, copper is the first seenmineral. Ten thousand years ago, before starting to produce pots and pans, people in Çayönüor A ıklı Höyük produced fishing lines, needles and beads by collecting the raw copper foundin their area naturally.In the stage of history, we meet silver after copper. The increasing number of peopleusing silver and lead is observed those days. The great number of foundlings are discoveredinAli ar, Eskiyapar, Horoztepe, Alacahöyük and Mahmatlar. Another mineral which weencounter is Lead. The background of lead extends to 7000 BC. And lead was used inproduction of some figures and valuable ornaments having culturally distinctive propertieswhich are produced in Ali ar and Kültepe in colony age in Anatolia, in 1000 BC.The abundancy of gold and silver in the Central Anatolia caused the first cultural andcommercial relationships between Anatolian and Mesopotamian. Probably Mesopotamian hadbeen supplying its need to gold from the local resources in Anatolia.Tin, which is more important than gold in history, plays the most important role inmaking bronze. Bronze is found by mixing 5-10 % tin to copper. It?s given its name to an eracalled ?Bronze Age? in Anatolia. The most controversial question in researches about tinfound in Alacahöyük and Horoztepe, is where the resources are. In order to answer thisquestion some thesis are presented such as; it came from the eastdeserts of Egypt, it wasimported from Assur, it had something related to the resources in Afghanistan or it came fromthe Tuna River in Central Europe to the Balkans then arriving in Anatolia by passing throughthe Bosphorus.All these materials were cultivated with some certain moulding and castingtechniques. Before, this technique was appllied by using one part moulds, then using twoparted ones lastly pierre cardue. In anneiling, there are two techniques as collapsing andelevating.The product?s appearance has gained an artistic value by applying some decorationtechniques such as , embossing, excavation, carving, plating and granulation.After 1000 BC, mining in Anatolia has completed all its evolotion and become themost important commodity of commercial life. Even, they have the biggest part in trade.These were proved by some written documents. The best examples are the documents foundin Kültepe Karum. Hittites contributed the most important part in mining in Anatolia and theybecame the authorities of trade.Having so many question in this detailed subject is natural. Some systematicexcavations held in Central Anatolia and its neighborhood especially in some centers on thetrade roads will answer all these questions.
Benzer Tezler
- M.Ö.II.Binde Orta Anadolu'da madeni kaplar
Başlık çevirisi yok
İ.TUNÇ SİPAHİ
Doktora
Türkçe
1993
ArkeolojiAnkara ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KUTLU EMRE
- Seramik buluntuların ışığı altında M.Ö. II. binde Çukurova-Orta Anadolu ilişkileri
Relations between Çukurova (cilicia) and central Anatolia in II nd millennium b.c. according to the pottery findings
ÖZLEM GİRGİNER
- M.Ö. II. binde Orta Anadolu'da madeni silah üretimi
Başlık çevirisi yok
TAYFUN YILDIRIM
Doktora
Türkçe
1993
ArkeolojiAnkara ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KUTLU EMRE
- M.Ö. II. bin yılda Orta Anadolu iğneleri
The Pins Central Anatolia in the second millenium B. C.
HANDAN TÜZEMEN İRFAN
Doktora
Türkçe
2000
ArkeolojiAnkara ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KUTLU EMRE