Klasik Osmanlı Türkçesi devresinde -sA morfemiyle kurulan cümleler üzerinde bir inceleme
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 1938
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MERTOL TULUM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1987
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 84
Özet
^ ÖZET Bu çalışmada klasik Osmanlıca devrinden seçilen dört eserdeki -sA morfemiyle kurulmuş cümlelerin hususiyetleri a- na hatlarıyla incelenmiştir. İncelediğimiz metinlerde -sA morfemi fiil tabanları na ve isim fiiline gelerek; a) daha çok bir yardımcı cümlenin yükleminin kurulu şunda yer almakta, böylece birleşik cümlelerin teşkilinde kul lanılmaktadır; b) edat fonkoiyonundaki bir kısım kelimelerde kalıp laşmış hâlde kullanılmaktadır; c) dilek ifadesiyle basit cümle yükleminde kullanılmak tadır; d)“...-sa gerek”kalıbı hâlinde ihtimal ifade eden bir kip gibi kullanılmaktadır. Eunlardan en yaygın olarak kullanılanı yardımcı cümle sinin yüklemi -sA morfeminden müteşekkil birleşik cümledir. Bu yardımcı cümlelerden basıları bir yardımcı cümle ve bunun gramatikal olarak ba£lı olduğu bir ana cümleden meydana gelmektedirler. Bunlar“basit şartlı birleşik cümle ler”ciye adlandırılmışlardır.^ Bir takım birleşik cümlelerde ise birden fazla -sA morfemi almış yardımcı cümle vardır. Bunlardan ana cümlenin yüklemiyle gramer ve mana yönünden doğrudan alâkalı olanı, son yardımcı cümledir. Bu tür birleşik cümleler“zincirleme şart cümleleri”diye isimlendirilmiştir. Yardımcı ve ana cümlesi nin kuruluşu daha kompleks bir vaziyet arz edenler“girişik şart cümlelerâ”diye isimlendirilmiştir. -sA mörfemiyle kurulan yardımcı cümlelerle bunların bağlı oldukları ana cümleler arasındaki zaman ilişkilerinin incelenmesi neticesinde, şart ifade eden birleşik cümlele rin % 70' inde yardımcı cümle yüklemi'1T“dil e k^fart kipi”ekilolan -âk marfemiyle kurulduğu görülmüştür. Şart ifade eden birle şik cümlelerin % 70 'inde ana cümle yüklemi geniş zaman kipin- dedir. Bu da farazî bir ifadeye dajanan şart yardımcı cümle sinin karşılığının hâl 'i ve âti'yi içine alan geniş zaman içeriainde gerçekleşebilir olmasıyla alâkalıdır. -sâ mörfemiyle kurulan yardımcı cümle 1 erkana cümleleri karşısındaki ifade hususiyetleri ve fonksiyonları da incelen miştir. Buna göre bu yardımcı cümleler ve bağlı oldukları ana cümleler şart, karşıt lama, karşılaştırma ve sebep-netice gibi muhteiif ipadelerie bir birine bağlanmaktadır. -sâ morfemli yardımcı cümleler fonksiyonları bakı mından bağlı oldukları ana cümlelerin faili, nesnesi.zaman tamlayıcısı, hâl tamlayıcısı ve yer tamlayıcısı durumunda bulunmakta, bir kısım edatlaşmış veya edat fonksiyonundaki yapılar bağlayıcı olarak kullanılabilmektedir, T. C. Yükseköğretim Kurulu Dokümantasyon Merkezi
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Niyazi'nin Tercüme-i Hilye-i Şerif adlı eserinin inceleme, metin ve sözlük çalışması
Research, text and dictionary study of Niyazi's work called as Tercüme-i Hilye-i Şerif
SERPİL SOYDAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıNiğde ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. MUZAFFER AKKUŞ
- Menâḳıb-ı ʿAli es-Semerḳandî, Seyyid Nizam Efendi (Metin, dil incelemesi, sözlük)
Menāḳib-ı ʿAli es-Semerḳandī (Text, language review, dictionary)
AMJED MANSUR
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSA DUMAN
- İş birliğine dayalı öğretim yönteminin lise öğrencilerinin Osmanlı Türkçesi metinlerini okuma becerilerine etkisi
The influence of collaborative learning method on reading skills with The Ottoman Turkish texts of high school students
MEHMET VEHBİ BÜKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimAtatürk ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RIFAT KÜTÜK
- Firdevsî-i Rûmî Süleyman-nâme (29 ve 30. ciltler) (Giriş - inceleme – metin – dizin - tıpkıbasım)
Başlık çevirisi yok
SAVAŞ KAPLAN
Doktora
Türkçe
2019
DilbilimMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE AKİLE NASKALİ
- Ebu't-Tevfîk eş-Şeyh İbrahim'in Tercüme-i Tefsîr-i Hâzin adlı eserinde zarfların incelenmesi (Giriş-inceleme-metin-sözlük) (1b-22a sayfaları arası)
Examining adverbs in Ebu't-Tevfîk al-Sheikh İbrahim's Tercüme-i Tefsîr-i Hâzin (Introduction-examination-text- dictionary) (Volume 1) (Between pages 1b-22a)
HANIM GAYE BOSTANCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıKarabük ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL TAŞ
- Yazıcı Salâhaddîn'in Şemsiyyesi'nin 1642 tarihli nüshası üzerine dil bilgisi çalışması (84b-164b varakları arası) (İnceleme – metin – dizin)
1642 dated copy on the grammar study of Yazıcı Salahaddin's Şemsiyye (Between 84b-164b pages) (Analysis-text-dictionary)
SAVAŞ KOLDANCA
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıKarabük ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NİMET KARA KÜTÜKÇÜ