Divân-ı Hikmet'te sözcük grupları
Analises of the phrases in Divân-ı Hikmet
- Tez No: 205433
- Danışmanlar: Y.DOÇ.DR. SALİH DEMİRBİLEK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 252
Özet
Hoca Ahmet Yesevû'nin şiirlerinin toplandığı yazmalara ?Divân-ı Hikmet? denir. Bununnedeni Ahmed Yesevû'nin şiirlerinin ? hikmet ? terimiyle anılmasıdır. Ahmet Yesevû, 12.yy'da Batı Türkistan'da yaşamış mutasavvuf bir şairdir. Sayram şehrinde doğmuş, yediyaşında Yesi şehrine göçmüştür. ?Yesevû? mahlası , ?Yesi şehrine ait? anlamına gelir.Biz Hoca Ahmet Yesevû' nin Divân-ı Hikmet adlı eserini, söz diziminin ana unsurlarındanbiri olan ?söz öbekleri? açısından inceledik. Öbekler ikilemeler, bağlama öbekleri, sıfattamlamaları, isim tamlamaları, aitlik öbeği, kısaltma öbekleri (bulunma öbeği, ayrılmaöbeği, yaklaşma öbeği ) isim-fiil öbeği, sıfat-fiil öbeği, zarf-fiil öbeğidir. Hikmetlerin herdizesi incelenmiş ve her öbeğin şekil olarak metinde geçen aynı veya farklı örnekleriortaya konmuştur. Bu öbeklerin ve kullanımlarının Türkiye Türkçesinden farklı yönlerivarsa anlatılmaya çalışılmıştır. Örneklerin altı çizilerek kullanıldığı hikmet ve dörtlük-beyitnumarası satırın sonunda parantez içinde verilmiştir. Her öbeğin diğer öbekler ve cümleiçindeki işlevleri de ortaya konmuştur. Ayrıca bu öbeklerin kullanılma sıklığıyla ilgili öğesayısı, kullanılma yüzdeleri de tablolar halinde belirtilmiştir.Divân-ı Hikmet yazmaları çok sonra (16. yy'dan sonra) istinsah edildikleri için KarahanlıTürkçesinin değil Çağatay Türkçesinin özelliklerini yansıtırlar. Ancak Yesevi, Karahanlılardöneminde yaşadığı için onun hikmetlerini Karahanlı dönemi edebiyatı içindedeğerlendirmek gerekir. Yesevû hikmetlerinin birçoğunu zikir sırasında okunmak amacıylayazmıştır. Yesevû tarikatında şeyhin sözlerini ve hikmetlerini öğrenmek, hikmetleriayinlerde belli makamla okumak ve yaymak önemlidir. Bu nedenle geniş bir bölgeyeyayılan hikmetler zamanla içerik ve dil bakımından değişikliğe uğramış, ilavelerlezenginleşmiştir. Bizim kaynak olarak kullandığımız Dr. Hayati Bice' nin ? Divan-ıHikmet ? adlı eserinde 1186 dörtlük, 392 beyit ve yine 68 beyitten oluşan ? Münacat ?bölümü yer almaktadır.Manevû yol göstericimiz büyük Türk filozofu ve mutasavvufu Ahmed Yesevû'ninhikmetlerini gramer bakımından inceleyerek Türk dilinin bu alandaki çalışmalarına katkıdabulunmasını umuyoruz.
Özet (Çeviri)
The manuscripts which collected Hodja Ahmed Yesevû?s poems are called ? Divân-ıHikmet ?. This is, because Ahmed Yeseviûs poems were mentioned as ? Hikmet ?. AhmedYesevû, who lived in Western Turkistan in the 12th century, was a Sufi poet. He was bornin the town of Sayram and when he was seven, he emigrated to the town of Yesi. ?Yesevi?means ?it belongs to the city of Yesi?.We studied Hodja Ahmed Yesevû?s work, Divân-ı Hikmet, in terms of ? word groups ?which is one of main parts of word order. Groups are doubling, connectors, compoundadjectives, compound nouns, possesives, prepositions, abbrevations (locative, abblative,dative), verbal nouns, verbal adjectives and verbal adverbs. Each line of Hikmet wasexamined and the same or different examples of each group in this text have been broughtout in form. If these groups and their usages are different from Turkish of Turkey, theyhave been tried to be mentioned. Examples were underlined and the numbers of Hikmetand quatrains, were examples used, have been given in brackets at the end of the line. Thefunctions of each group ( phrase ) in the sentence and other groups have been explained. Inaddition, the percentages of items usages number related to the usages frequency of thesephrases (groups) have been given in tables.Because the manuscripts of Divân-ı Hikmet were copied after the 16th century, with regardto its language they reflect the features of Chagatay Turkish, not Karahan Turkish. But,Yesevû?s hikmets need to be evaluated in the period of Karahan literature because he livedin the period of Karahans. It is understood that most of Yesevû?s hikmets were written tobe read during praying ceremony. In Yesevû?s way (dervish order) it is important to learnSheikh?s speech and views, to read in tune in the ceremony and to spread out. For thisreason, hikmets which were spread out a vast region, changed with respect to content andlanguage and enriched with additions. In Dr. Hayati Bice?s work called Divan-ı Hikmet,which we used as source, there is 144 Hikmets, 1186 quatrains, 392 verses and a part of?Münacat? , which consists of 68 verses.Thus, by examining the Works of our moral guide great Turkish philosopher and Sôfi,Ahmet Yesevû, we hope to contribute to the studies in this area of Turkish language.
Benzer Tezler
- İlm-i Simyâya dair iki mecmua ve Eşrefzâde Ali'nin şiirleri (İnceleme-metin-sözlük)
Başlık çevirisi yok
KADER YAVUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıDicle ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RAMAZAN SARIÇİÇEK
- Endülüslü sûfi şair Ebu'l-Hasan eş-Şüşterî ve divânı üzerine eleştirel bir inceleme
Andalüsian sufi poet Ebu'l-Hasan aş-Şüştari anda critical examination of the sufi poems
MAHIEDDIN RACHID
Doktora
Türkçe
2022
Sosyal HizmetAtatürk ÜniversitesiArap Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELAMİ BAKIRCI
- Dîvân-ı Hikmet'te sosyolojik ögeler
Başlık çevirisi yok
BAYRAM SÜREKLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAYRİ ERTEN
- Divân-ı Hikmet'te tasavvufî kavramlar
The sufi concepts in Diwan-i Hikmat
HAYATİ BİCE
Doktora
Türkçe
2020
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET CAHİD HAKSEVER
- Divan-ı Hikmet'te manevî ayet iktibasları
Spiritual verse citations in Divan-ı Hikmet
ALPER AY
Doktora
Türkçe
2019
DinSivas Cumhuriyet Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİM YILDIZ