1950 sonrası Türk edebiyatında varoluşçu felsefeden etkilenen yazarların romanlarında yapı, tema ve anlatma
The structure, theme and narration in the novels of the author who influenced by existentialism in the post 1950 era Turkish literature
- Tez No: 205718
- Danışmanlar: PROF. DR. ŞERİF AKTAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Existentialisme, Turkish Novel
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 458
Özet
Türk edebiyatı 1950 sonrasında özellikle roman ve hikâye türündebazı değişimler geçirmiştir. 1940'lı yıllarla birlikte başlayan bu değişimlerinpek çok nedeni bulunmaktadır. Bunlardan birisi de 1950'den sonra Türkedebiyatında etkili olmaya başlayan ve temelde felsefeye ait bir akım olanvaroluşçuluktur. Varoluşçuluk bireyi merkeze alması, bireyin bu dünyadakivaroluşundan hareketle insan ve insana ait sorunları sorgulamasıyla dünyaedebiyatında önemli etkileri olmuş bir akımdır. Nitekim bu felsefeye ait pekçok fikir ve öneri Türk edebiyatına da öncelikle bu felsefe temsilcilerinin edebûmetinleri aracılığıyla girmiştir. 1950'den sonra bazı Türk yazarlarınınvaroluşçuluğa ait metinleri okudukları ve o dönemin getirdiği siyasi, sosyalgelişmelerin doğal bir sonucu olarak bu akıma ait bazı sorunları ele aldıklarıgörülmektedir.Bu çalışmada Yusuf Atılgan, Ferit Edgü, Demir Özlü, Vüs'at O. Benerve Tezer Özlü'nün romanları ele alınmış; bu eserlerin yapı, tema veanlatmada ortaya koydukları özellikler tespit edilmeye çalışılmıştır. Ele alınanyazarların hemen hepsinde geleneksel roman anlayışına bağlı unsurlarındeğişim geçirdiği, gerek temada gerekse anlatmada bazı yeni arayışlarınolduğu görülmüştür. Söz konusu yazarların özellikle temada ele aldıklarısorunlar ve kavramlar açısından varoluş felsefesine ait bazı düşüncelerdenetkilendiği görülmektedir. Bireyleşme, varoluş, toplumsal değerlere karşıçıkış, yabancılaşma, yalnızlık, bunalım, sıkıntı, ölüm, intihar ve seçim gibitema ve kavramlar söz konusu yazarların romanlarında bireysel bir bakışaçısıyla ele alınmıştır. Bu kavram ve temaların ele alınışında varoluşçu yazarve düşünürlere sık sık atıflar yapılmış, kimi zaman da onların bazıdüşünceleri romanların hareket noktası hâline gelmiştir.1950 sonrasında eser veren ve yukarıda adları anılan yazarlarınözellikle Albert Camus, Jean-Paul Sartre, Sören Kierkegaard, FriedrichNietzsche ve Martin Heidegger gibi varoluş felsefecilerinin yanı sıraDostoyevski ve Kafka gibi yazarların eserlerinden etkilendikleri görülmektedir.Bu düşünür ve yazarların özellikle insana ve hayata bakışları iledüşüncelerini ortaya koyma biçimleri bu dönemde oldukça etkili olmuştur.Bu çalışmada ele alınan yazarların romanlarında öne çıkan başka birözellik ise eserlerin yapı ve anlatmada gösterdikleri farklı eğilimlerdir. Olayörgüsünün geri plana itilişi, romanlarda zaman ve mekâna bağlı unsurlarafarklı anlamlar yüklenmesi, romandaki bakış açısının ve anlatıcının genelliklebireysel bir anlatıma/bakış açısına odaklanması ve farklı anlatım tekniklerinindenenmesi bu yeni anlatım tarzının en belirgin özellikleridir. Romanın yapı veanlatmada gösterdiği bu özellikler romanların otobiyografik karaktertaşımalarıyla ilgili olduğu kadar, modernist edebiyatın örneklerinintanınmasıyla da doğrudan ilgilidir. Romanın yapısal değişimin ardındaözellikle Fransa'da etkili olan ?yeni roman? anlayışının etkiliği olduğu daayrıca belirtilmelidir.1950 sonrası Türk edebiyatındaki değişimleri beş romancıyı odakalarak işleyen bu çalışma, felsefe ve edebiyat arasındaki ilişkiyi ortayakoymayı, bir felsefû akımın edebiyata olan etkilerini somutlaştırmayıhedeflemektedir. Söz konusu hedefler doğrultusunda yazarların romanlarıyapı, tema ve anlatma başlıkları altında incelenmiş, bu incelemeden çıkansonuçlar çalışmanın sonunda özetlenmiştir. Bu çalışmada hedeflenen, sözkonusu yazarları ?varoluşçu yazar? olarak nitelemek değil, edebû metinlerininsanı ve hayatı ele alışında ortaya çıkan felsefû etkileri göstermektir.Çalışmanın sonuç bölümünde de ifade edildiği gibi varoluşçuluk belli birsüreçte Türk edebiyatında etkili olmuş ve yazarların hayata, insana bakışınıdeğiştirmiştir. çerik ve bakış açısındaki bu değişim, beraberinde yeni anlatımbiçimleri ve anlatım dilinin de ortaya çıkmasına kapı aralamıştır.
Özet (Çeviri)
Turkish literature has encountered some changes especially in thefields of novel and story after 1950. There are a numerous reasons for thesechanges which started after the 1940?s. One of these reasons isexistentialism which is a philosophy movement which started to influenceTurkish literature after the 1950?s. Existentialism is a movement which hashad a significant effect on world literature with its questioning of man andproblems related to man by considering the existence of the individual in theworld and placing the individual in the centre. As a matter of fact, numerousproposals and ideas related to this movement have entered Turkish literaturethrough the scripts of representatives of this philosophy. It can be observedthat some Turkish authors have read scripts related to Existentialism after1950 and as a natural result of the political and social developments of theperiod they discussed certain problems related to this movement.The novels of Yusuf Atılgan, Ferit Edgü, Demir Özlü, Vüs?at O. Benerand Tezer Özlü have been discussed and the structure, theme and featuresthey have displayed in their expression has been attempted to be determinedin this study. In relation to nearly all the discussed authors it has beenobserved that elements related to traditional novel have changed and thereare new perceptions in both the theme and expression. It can be observedthat the subject matter authors have been influenced by some ideasbelonging to existentialist philosophy especially in the problems and conceptsdiscussed in the theme. Themes and concepts such as individualization,existence, rebelling against social values, alienation, loneliness, depression,gloom, death, suicide and selection have been discussed in the novels of thementioned authors from an individualist point of view. There have beenfrequent references to existentialist ideas and authors in the discussion ofthese themes and concepts and sometimes some of there ideas have actedas points of departure for the novels.It can be observed that the writers who have produced works after theyear 1950 and mentioned above have been influenced by the works ofexistentialist philosophers such as Albert Camus, Jean-Paul Sartre, SörenKierkegaard, Fredrich Nietzsche and Martin Heidegger and the authorsDostoyevsky and Kafka. The approach of these authors and philosopherstowards life and man and the forms they used to present their ideas has beenespecially influential in this period.Another feature of the novels of the authors discussed in this study isthe different tendencies they have displayed in the structure and expression.The rebuffing of the network of events into the background, installation ofdifferent meanings to elements related to time and space in the novel, thefocus of the narrator or perspective in the novel towards an individualisticexpression or point of view and the attempt at using different techniques arethe most significant features of this new style of expression. These featuresdisplayed by the structure and expression of the novels is directly linked tothe familiarization of modernist literature examples as much as it is linkedwith the fact that the novels have an autobiographic character. It should alsobe noted that the ?new novel? understanding which was especially influentialin France was influential in the structural change of the novel.This study which has discussed Turkish literature after 1950 byfocusing on five authors intends to display the relationship betweenphilosophy and literature and to question the influence a philosophicalmovement has on literature. In accordance with the mentioned objectives thenovels of the authors have been studied under the titles structure, theme andexpression and the results arising from this study have been summarized inthe conclusion section. The aim of this study is not to classify the authors as?existentialist authors? but rather to present the philosophical influenceswhich emerge in the discussion of man and life in their literary scripts. As it isstated in the conclusion section of the study, Existentialism has beeninfluential in Turkish literature for a certain period and has changed theperspective of authors towards life and man. This change in content andperspective has leaded the way for the appearance of new styles ofexpression and a new language of expression.
Benzer Tezler
- Demir Özlü'nün hikâyeciliği
Story writing of Demir Özlü
İBRAHİM TURAN DAŞDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. MEHMET ÖNAL
- Demir Özlü'nün romanları ve varoluşçuluk felsefesi
Existentialism in Demir Özlü's novels
SİNAN KAYTANCILAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İLKNUR TATAR KIRILMIŞ
- Demir Özlü insan ve eser
Demir Özlü- Human and work
SEVDA GEÇEN
Doktora
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıArdahan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VEDİ AŞKAROĞLU
- 1950'li yılların politik ortamında Türk edebiyatının dönüşümü
The transformation of Turkish literature in the political environment of the 1950s
YAVUZ TÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Siyasal BilimlerTrakya ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EMRE AYKOÇ
- Tezer Özlü'nün eserlerine bunalım edebiyatının etkisi
The influence of depression literature on Tezer Özlü's works
SİBEL GÜMÜŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıBülent Ecevit ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUSA DEMİR