Mehmet Rif'at Efendi'nin 'Nefharü'r-riyâzi'l-âliye' adlı eseri ışığında Anadolu'da kadirîlik
Qadiriyya in Anatolia on the light of Mehmet Rif'at Efendi's book 'Nefharü'r-riyâzi'l-âliye'
- Tez No: 208816
- Danışmanlar: PROF. DR. MAHMUT EROL KILIÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Biyografi, Din, Tarih, Biography, Religion, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2006
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İlahiyat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tasavvuf Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 933
Özet
Nefhatü'r-riyâzi'l-âliye fî beyân-i tarikati'l-Kadiriyye'nin müellifi Mehmet Ri`fat Efendi, 19. asrın basında yasamıs Kadirî-Esrefî bir âlimdir. Nefha aynı dönemde yazılmıs sûfî biyografileri ve tarîkat ansiklopedilerinden farklı olarak sadece Kadirîlige tahsîs edilmis olması bakımından önemlidir. Müellif basta Abdülkadir Geylânî olmak üzere farklı cografyalarda yasamıs 388 Kadirî seyhini tanıtır ve 51 dergâhını zikreder. Nefha'yı esas aldıgımız çalısmamızda ilk bölüm, Abdülkadir Geylânî'nin hayatına, tasavvufî sahsiyetine ve sadece Rif`at Efendi'nin zikrettigi eserlerine tahsîs edilmistir. Geylânî'nin hayatı, tarihî kronolojiyi takîp ederek agırlıklı olarak bir `velî'nin biyografisini en net ortaya koyan menkıbeler degerlendirilerek yazılmıstır. kinci bölümde ise Geylânî'nin kurdugu Kadirîligin yayılmasında öncelige sahip evlâtlarına genis yer verilmistir. Pîr'in medresesinde ve vaaz meclisinde bulunan âlimler ve sûfîler kendisinden ilim ögrendikleri gibi tarîkat almıslar ve Kadirîligin nesrinde büyük hizmet etmislerdir. Söhreti tarîkatını da asan bir ünvâna sahip Geylânî'nin kurdugu tarîkat ilk olarak kabul edilir. Bu sebeple tasavvuf tarîhindeki meshûr birçok tarîkat pîri kendisiyle irtibatlandırılmıs ve tarîkatları da Kadirîligin bir subesi olarak kabul etmistir. Geylânî ailesinden Anadolu'ya gelen sayılı birkaç zevât dısında müellifi takîben Esrefîlik ve Rûmîlik kollarına üçüncü bölümde genis bir yer ayrılmıstır. znik'de medfûn Esrefoglu'nun kurdugu Esrefîlik, XV. asırda Bursa ve çevresinde etkili olmus, Kadirîligin Anadolu'daki ilk temsilcisidir. znik âsitânesi basta olmak üzere Bursa ve çevresinde tespit edebildigimiz kadarıyla 9 Esrefî tekkesi insâ edilmistir. stanbul'daki Abdal Yakub Tekkesi Esrefîlerin en önemli tarîkat merkezidir. smâîl Rûmî tarafından tesîs edilen Rûmiyye ise XVII. yüzyılda ortaya çıkmıs ve stanbul'un tasavvuf hayatında son derece etkili olmustur. Tarîkatın merkezi Tophane'de Rûmî tarafından yapılan Kadirihâne'dir. Nefha Rûmî'nin hayatı hakkında ilk kaynak olarak kabul edilmektedir.
Özet (Çeviri)
Mehmet Ri`fat Efendi, the writer of Nefhatü'r-riyâzi?l-âliye fî beyân-i tarikati?l- Kadiriyye, was a Kadirî (Qadiri)-Esrefî scholar of the 19th century. Nefha?s importance comes from its sole dedication to Qadiriyya which makes it different from other sufi biographies and tariqah encyclopedias. The author introduces 388 Qadiri sheikhs from various places beginning with Abdülkadir Geylânî and mentions about 51 dervish lodges. In the first section of our study, the base of which is Nefha, the life and sufi personality Abdülkadir Geylânî is dwelt upon along with his works of which Rif`at Efendi mentions in his book. Geylânî?s life is written chronologically, taking into consideration the sagas which would most precisely sum up the life of the sage. The second section is largely on Geylânî?s children who had important roles on the spread of Qadiriyya. The scholars and Sufis who had attended to the madrasah and majlis of the Sage and learnt about the tariqah served a great service for the spread of Qadiriyya. The tariqah of Geylânî, whose fame is much above the tariqah he established, is considered as the first tariqah. Therefore, the tariqahs of many famous tariqah founders at the history of tasavvuf had been attributed to Geylânî?s and their tariqahs were considered as a branch of Qadiriyya. At the third section, following to the steps of the author Rif`at Efendi, apart from a few respected members of the Geylânî family who had come to Anatolia, Esrefî and Rûmî branches are also dwelt upon. The Esrefism founded by Esrefoglu (who was buried in znik) was effectual at Bursa and its whereabouts at the 15th century. It was the first representation of Qadiriyyah in Anatolia. As far as we can confirm, 9 Esrefî hanqahs had been built in Bursa and around. The Abdal Yakub Lodge was the most important center of Esrefîs. Rûmîsm, established by smâîl Rûmî, had appeared at the 17th century and was very effectual at the sufi life of Istanbul. The center of the tariqah is Kadirihâne which was built by Rûmî at Tophane. Nefha is accepted as the first source about the life of Rûmî.
Benzer Tezler
- Nevzad-ı Musıki'de bulunan ilk beş makamın metin çalışması
Başlık çevirisi yok
LÜTFİYE ÖZER
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiGüzel Sanatlar Ana Sanat Dalı
PROF. DR. NEVZAD ATLIĞ
- Şeyhîzâde'nin Mecma'ul-Enhür adlı eserinde İmam Şafiî'ye isnad edilen görüşlerin tespiti: Hadd ve kısas bölümü
Determination of the views attributed to Imam Shafi in Şeyhîzâde's work named Mecma'ul-Enhür: The part of boundaries and retaliation
MEHMET USTA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinYalova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEMRA PEKER
- Mehmed Rıf'at Efendi'nin şiirleri ve edebî kişiliği
Mehmed Rif'at Efendi's poems and his literary personality
MUAMMER HARDAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıUludağ ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SADETTİN EĞRİ
- Hanende Mecmuası'nın ilk yedi makamının eserlerinin güfteleri'nin Osmanlıcadan çevirisi ve incelenmesi
Başlık çevirisi yok
MUSTAFA DOĞAN DİKMEN
- Manastırlı Mehmed Rifat Efendi'nin 'Tuhfetü'l-İslâm' adlı eserinin Latinize edilmesi
The Latinization of Tuhfetu'l-Islam by Manastırlı Mehmed Rıfat
MEHMET YASİN DEMİRTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihFırat Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SIDDIK ÜNALAN