Taşköprülü-Zâde'nin tasnifi ışığında xvı.yüzyıl klâsik Türk şiirinde ilim
Ilim (science), under the classification of Taşköprülü-Zâde in the xvi. century classical Turkish poetry
- Tez No: 209062
- Danışmanlar: PROF.DR. PERVİN ÇAPAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Muğla Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 356
Özet
İlim, ?bilmek? anlamına gelen Arapça ?`alime? fiilinden türemiş bir mastardır. Klâsik sözlükler bu anlamı öncelikle vurgulamak üzere ilmin karşılığını ?bilgisizliğin (cehl) zıttı? şeklinde verirler. Bazı sözlüklerde ise ?bilgi, bilme, biliş, vukûf, ma'lûmât, haber? ve ?bir şeyi hakikî şekliyle idrak etmek? olarak tanımlanmıştır. İlimlerin saha ve sınırlarını birbirinden ayırmak, bu sahalar arasındaki ilişkileri belirlemek, farklı ilimlere ait birikimlerin sistematik şekilde değerlendirilmesini sağlamak ve nihayet, yaygın ya da örgün bir eğitim sisteminin temel müfredatını oluşturmak üzere, düşünür ve bilginler, çeşitli dönemlerde ilimleri tasnif etme yoluna gitmişlerdir. İslâm dünyasında tarih boyunca kendisinden ?ilim? diye söz edilen ve hakkında kitap yazılan mevzuların neler olduğunu ve bunların nasıl tasnif edildiğini göstermesi bakımından, Taşköprülü-zâde'nin Miftâhu's-Sa'âde ve Misbâhu's-Siyâde adlı eserinde yer alan tasnifinden daha ayrıntılı bir tasnif bulunmamaktadır. Bu sebeple, bu çalışmada, genel hatlarıyla Taşköprülü-zâde'nin tasnifine bağlı kalınarak genel bir ilimler tasnifi içerisinde değerlendirmeler yapılmıştır. Bu tasnif şu şekildedir: 1. Dinî İlimler, 2. Tabiî İlimler, 3. Riyâzî İlimler, 4. İbârî İlimler, 5. Kitâbî İlimler, 6. Diğer İlimler. Taşköprülü-zâde'nin ilim tasnifi ışığında ele alınan ilimler, bu çalışmada örneklenerek Klâsik Türk şiirinin gelişimine ve ifade gücüne katkıları araştırılmıştır. Bu dikkatle, XVI. yüzyıl Klâsik Türk şairlerinden Fuzûlî'nin Türkçe Divanı, Zâtî, Üsküplü İshak Çelebi, Hayâlî Bey ve Helâkî'nin olmak üzere toplam beş Divan'dan hareket edilmiş; bu Divan'lar, çalışmanın örneklemini teşkil etmiştir. Çalışmanın evreninde ise bu Divan'ların sistematik bir şekilde taranmasından elde edilmiş olan beyitlerden yola çıkarak söz konusu şairlerin şiirlerine, dönemin hakikî ve bâtıl ilimlerinin nasıl yansıdığı ve bunların şiirin estetik yapısına katkılarının ne olduğu araştırılmıştır.
Özet (Çeviri)
İlim(science) is an infinitive derived from the verb ?alime? in Arabic, which means ?to know?. To emphasize this sense, classical dictionaries give the equivalent of ilim as ?the antonym of ignorance (cehl)?. It is defined as ?knowledge, to know, knowing, comprehending information, news? and ?to perceive something in its real form?. Intellectuals and scholars have tried to classify sciences in order to distinguish the fields and borders and designate the relationships between them, to asses the accumulation of data in different sciences systematically and finally to form the basic curriculum of a formal and informal education system. There is not a more detailed classification in Islamic World than Taşköprülü-zâde?s classification that takes part in his books Miftâhu?s-Sa?âde ve Misbâhu?s-Siyâde since his classification illustrates which subjects called science and have had books written about themselves throughout the history and how they have been classified. For this reason, in this study, some evaluations are made in a general classification of sciences depending on Taşköprülü-zâde?s classification. It is as follows; 1. Religious sciences, 2. Natural Sciences, 3. Arithmetical/mathematical sciences, 4. Philosophical Sciences, 5. Rhetorical Sciences, 6. Other sciences. Depending on this classification, their contributions to the process of growth in poetry and power of expression are searched. Taking these into consideration, XVI. century Classical Turkish poets; Fuzûlî?s Turkish Divan, Zâtî, Üsküplü İshak Çelebi, Hayâlî Bey ve Helâkî?s Divans form the sample in this thesis. While this work is being written, starting from the couplets achieved by a systematic scanning of these poets? poems, the reflections and contributions of scientific and unscientific studies of knowledge and the esthetic structure of the poetry are explored
Benzer Tezler
- Taşköprülüzâde Ahmed Efendi ve tecvid ilmindeki yeri
Taskopruluzade Ahmed Efendi and his place in tecvid science
SÜMEYRA ÇOBAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MÜNTEHA MAŞALI
- İslâm medeniyeti'nde 18. yüzyıla kadar ilimlerin sınıflandırılması eserlerinde matematiğin konumu
The position of mathematics in the categorization of sciences till 18th century in Islamic civilisation
ECEM ÇETİNKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
FelsefeÇankırı Karatekin ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE KÖKCÜ
- Nev'îzâde Atâ'î, Hadâ'iku'l-Hakâ'ik fî Tekmileti'ş-Şakâ'ik(Özcan, 1989: 486-623), (İnceleme – çeviri yazı)
Nev'îzâde Atâî, Hadâ'i̇ku'l-Hakâ'i̇k fî Tekmileti'ş-Şakâ'ik(Özcan, 1989: 486-623), (Review-transcription)
VELİ SAĞIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ VOLKAN KARAGÖZLÜ
- Nev'îzâde Atâ'î, Hadâ'iku'l-Hakâ'ik Fî Tekmileti'ş-Şakâ'ik (46-190 sayfalar arası), (inceleme-çeviri yazı ve anlatım teknikleri)
Nev'îzâde Atâ'î, Hadâ'iku'l-Hakâ'ik Fî Tekmileti'ş-Şakâ'ik(between pages 46-190),(review-transcription, expression techniques)
ÖZLEM AĞIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİLİZ KILIÇ
- Taşköprülüzade'nin Mevzuatul-Ulum adlı eserinin tasavvufla ilgili bölümlerinin sadeleştirilmesi ve Kuşeyri'nin risalesi Hucviri'nin keşfi ve Gazali'nin ihyası ile karşılaştırılması
Transliteration of the parts concerining Islamic mysticism in Taşköprülüzade's Mevzuatul-Ulum into contemporary Turkish and a comparasion of it with Gazali's ihya, Kuşeyri's risale and Hucviri's keşf
CAFER YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
DinErciyes ÜniversitesiDin Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHİTTİN BAĞÇECİ