Osmanlı'da tekke-tarîkat ıslahâtları -II. Mahmud ve sonrası
Improvements of takka-tariqats in ottoman -the period of mahmud ii and post-Mahmud II-
- Tez No: 210529
- Danışmanlar: PROF. DR. OSMAN TÜRER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tasavvuf Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 220
Özet
XIX. asır Osmanlı Devleti'nde, gelenekleşmiş müesseselerin bozulması, takarrür etmiş nizamın sarsılması ve gevşemesi ile başlayan ve gitgide gelişen dağılmalara karşı alınan tedbir ve teşebbüslerin yoğun olarak yaşandığı bir çağdır. Osmanlı reform tarihi içersinde II. Mahmud dönemi bir dönüm noktasıdır. Çünkü 1826 sonrası yapılan ıslahât sadece askerî, idarî ve iktisadî alanla sınırlı kalmamış, aynı zamanda toplumsal ve kültürel hayatın her alanını kapsayan musi-kiden giyim tarzına, spor ve eğlence anlayışlarındaki değişime kadar pek çok yönde gelişmiştir.. Haddizatında Tanzimat devrinde oluşturulan yeni müesseselerin pek çoğu da II. Mahmud dev-rinde kurulmuştur.XIX. Asır tasavvuf tarihi açısından da çok önemli hadiselerin yaşandığı bir dönemdir. Devletin asırlardır asli unsurlarından biri olan Yeniçeriliğin ilgasıyla beraber Bektaşiliğin de faaliyetine son verilmiş, tekkeleri kapatılmıştır. Ayrıca diğer tekke ve tarîkatlar için de bir dizi düzenlemeler yapılmıştır. Tanzimat'la birlikte devletin tekkeler üzerindeki kontrolü devam et-miş ve bu durum Meclis-i Meşâyıh'ın kurulmasıyla kurumsal bir hal almıştır.II. Abdulhamid dönemi ise bir anlamda devlet-tarîkat yakınlaşmasının yeniden yaşandığı bir dönem olmuştur. Geçmişten beri yapılan pek çok ıslahât teşebbüslerine rağmen kötüye gidi-şin devam ettiğini, gören Sultan Hamid hem iç hem de dış politikada medrese ve tekke gibi iki temel müesseseye dayanmayı tercih etmiştir. O, döneminde yaşayan birçok mutasavvıf ile iyi ilişkiler kurmuş olmakla birlikte, yakından görüşüp tanıştığı şahısların başında Medeni-Şâzeli tarîkatının şeyhi Mehmed Zafir Efendi ile Rufâi tarîkatının şeyhi Ebu'l Hüda Efendi gelir.II. Meşrutiyetle birlikte tasavvuf çevrelerinin de tekke dışında bir faaliyet alanı olarak cemiyetleşmenin yanında tasavvufî konulara ağırlık veren gazete ve dergi neşrine teşebbüs et-tiklerini görmekteyiz. ?Cem'iyyet-i Sufiye-i İttihadiyye?, ?Cemiyet-i Sufiye? gibi cemiyetler bu dönemde tekke ve tarîkat çevrelerince kurulan cemiyetler olup, ?Ceride-i İlmiye?, ?Ceride-i Sûfiyye?, ?Muhibban? ve ?Tasavvuf? gibi gazete ve dergiler, yine bu çevrelerin çıkardıkları yayınlardır.
Özet (Çeviri)
The 19th century is period that started with the breakdown of traditoned establishments, shaking and loosening of stable order. In this period precaution and attempts against dispersal of Ottoman Empire occurred. Throughout the Ottoman History, the Period of Mahmud II is a turning point. Because, improvements after 1826 are not limited just with administrative and economic fields but it also includes social and cultural aspects. It is aimed to spread Western-type life style with the improvements which cover music, fashion style, sport and entertainment. Actually, most of institutions that established in period of Tanzimat originated from Mahmud II. The reforms of Mahmud II are not only a continuation of improvements made by predecessors but also a model for successors.The 19th century is a period which most important events in point of Sufism History appeared. With the abrogation of Janissaries, the activities of Baktashis were banned and also their takkas were closed. In addition, many improvements were made for the other takkas and tariqats. With the Tanzimat, the control of the empire on Takkas continued and this situation went on till the establishment of Maclis al-Mashayih.Closeness between empire and takkas began to reappear in the period of Abdulhamid II. Abdulhamid II realized that in spite of many improvements made by predecessors, decrease of the empire continued. He as a sultan preferred to rely on madrasa and takka in the interior and exterior policy. He established good relations with his contemporary Sufis like Mehmed Zafir Efendi from Madani- Sahazali Tariqat in Northern Africa and Abul Huda Efendi from Rufâi Tariqat in Syria.It is seen that after the second constitutional monarchy, Sufi circles, as activity of out-Takka, attempted to publish newspapers and journals focused on Sufi matters besides institutionalization. We can list the most important societies and journals as below: ?Camiyat Sufiya Ittihadiya?, ?Camiyat-i Sufiya? and ?Carida-i Ilmiya?, ?Carida-i Sufiya?, Muhibban and Tasavvuf?.
Benzer Tezler
- Arşiv belgeleri ışığında Osmanlı'da devlet-tekke ilişkileri (XIX. yüzyıl)
State-tekke relations in Ottoman in the light of archive documents (XIX. century)
MUSTAFA ÖZSARAY
Doktora
Türkçe
2018
DinFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET TURAN ARSLAN
- XIX. yüzyıl İstanbul tekkeleri ve mekânsal konumlanışları
XIX. century İstanbul lodges and their spatial positioning
SERPİL ÖZCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Tarihİstanbul Şehir ÜniversitesiŞehir Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YUNUS UĞUR
- İmam Birgivî'nin tasavvufî görüşleri
Imam Birgivî his i̇deas of sufism
DAVUT ALDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
DinYalova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AHMET MURAT ÖZEL
- Halveti tekkelerinin Osmanlı padişahları ve devlet ricali ile ilişkileri: Şemsiyye ve Sivasiyye
The relations of Khalwati dervish lodge with the Ottoman sultans and state officials: Shemsiyye and Sivasiyye
ÖZDEN AYDIN
- Debre'deki tekke yapılarının mimarlık özelliklerinin değerlendirilmesi (19. yüzyıl sonu-20. yüzyıl başı)
An assessment of the architectural features of the dervish lodge structures in Debre (Late 19th and early 20th century)
BEYZA AFŞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Sanat Tarihiİstanbul ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TARKAN OKÇUOĞLU
- Aydın ve çevresinde tasavvufî hayat
Sufism life around Aydin
NİHAL ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Dinİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAMİDE ULUPINAR