Hocalar devri
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 21205
- Danışmanlar: PROF.DR. ÖZKAN İZGİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1992
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 134
Özet
ÖZET Aslen Pars olan Buharalı Bahaüddin Nakşibendi'nin (1318-1389) öncülüğünde kuruluşunu Buhara' da tamamlamış Nakşibendi Tarikati'nin piri sayılan hocalar, Semerkant' ta Timur'un, İstanbul'da Fatih'in, Hindistan'da Babur'un, Altışehir'de (Doğu Türkistan'ın güney kısmı) Seidiye han larının çevresinde itibar sahibi olurlar, Türkler' in gö çebe ve hareketli hayat tarzından kaynaklanmış inançları, Arap ve Farslar' m inançları gibi işlenmiş ve sivrileşmiş olmadığı için, onlarda inançlarından dolayı insanları ce zalandırma gibi bir tutum da olmamıştır. İnançları esnek olduğundan, inançlara özgü davranışları da esnek olagel miştir, tşte, bu az çok laik denilebilecek ortam, İslami yet'in temsilcisi olan, aynı zamanda siyasi amaçlar da taşıyan hırslı Nakşibendi hocalarının gittiği yerlerde köksalraasma, siyasi iktidara kadar yükselmesine yol açar. Onaltmcı yüzyıl başlarındaki deniz yollarının açıl masıyla, karalar okyanusu Avrasya'nın ortasında, dört ta raftan da denizden aynı uzaklıkta bulunan Türkistan, ka palı bir bölge haline gelir. Ticaret durur. Siyasi ve ik tisadi buhran, yoksulluk ve cehalet başgösterir. Bütün Türkistan'ı bir arada tutan siyasi çatı yıkılır. Timur oğulları Hindistan'a, Çağatay oğulları Altışehir'e atı lır. Türkistan parçalanır. Böylece, TimurTular döneminde, müspet bilimler dahil, Avrupa'dan 150 yıl ileride bulunan Türkistan, hocaların istedikleri gibi hareket etmelerine uygun bir alana dönüşür. Hidayetullah Hoca'nm (Appak Ho ca) teşebbüsü ve Kalmuklar' m 12 000 kişilik askeri yar dımı ile I678 yılında, Altışehir'deki Türkleşmiş son Ça ğatay Hanlığı (Seidiye Hanlığı) yıkılır. Seidiye Hanlığı' nın enkazları üzerinde 1755 yılma kadar sürecek olan“hocalar saltanatı”kurulur. İşte“Hocalar Devri”diye adlandırdığımız 77 yıllık (1678-1755) bu devrede, hocalar kendi aralarında Aktag- lıklar ve Karataglıklar adı altında birbirine aşırı dere-11 cede zıt, fakat aralarında hiçbir inanç farkı olmayan iki partiye bölünüp, kıyasıya taht kavgasına girişirler. Ho^- çalar arasındaki bu iç kavgalar, hocaların koruyucusu sa yılan Ealmuklar arasındaki iç kavgalar ile ilintilidir, Çin sınırında cereyan eden bu olaylar,“Başkalarını bir birine karşı kışkırt ve parçala yut”(Barthold 1990 : 405) anlayışını devlet geleneği yapan Çinliler için bu lunmaz bir fırsat yaratmıştır. Sonuçta, 1755 yılında bü tün Doğu Türkistan boyunca Birinci Çin İstilası gerçekle şir. İstilaya karşı İsyanlar Yüzyılı başlar (1757-1865). Yakup Bey Devleti kurulur (1865-1878). Fakat iş işten geçmiştir, Yakup Bey Devleti geç kalmış bir devlettir. Yakup Bey' in dayandığı ve biat ettiği Osmanlı İmparatorluğu ar tık çökmektedir. Dünyada milliyetçilik fikirlerinin etki li olmaya başladığı, Avrupalıların sanayileşme ile güç kazandığı bir devrede, henüz milliyetçilik fikirlerinin doğmadığı ve yoksul bir ülkede hasıl olan bu devlet, Tür kistan'ı kurtarabilecek durumda değildir. Kuzeyden Ruslar Batı Türkistan'ı işgal ederek, Yakup Bey Devleti'nin ka pısına dayandığı zaman, doğudan Çinliler Ruslar' m deste ğiyle Yakup Bey Devleti' ne saldırır. Sonuçta, bütün Doğu Türkistan'da 1944 yılma kadar sürecek olan İkinci Çin İstilası Devri (1878-1944) başlar.
Özet (Çeviri)
SUMMARY The hod j as, who are supposed to be the pioneers of the religious order“Nakşibendi”which completed its fo undation in Bukhara in the leadership of Bahaüddin Nakşi bendi (1318-1389) who was a Persian in the origin-gained prestige in the premises of the khans like Timur in Se- merkantj Fatih in İstanbul; Babur in India; Seidiye khans in Altışehir (sout part of east Turkestan) t Because the beliefs of Turks and Mongolians, originating from their nomadic and active way of life, were not manipulated and sharpened like those of Persi ans and Arabs, they never had an attitude to punish people due to their beliefs. Turks beliefs are tole rant. Therefore, their attitude, behaviour and approach to different beliefs have always been tolerant. This con dition which can be considered secular, helped the ambi-“ tious Nakşibendi hod j as, who were the representatives of the sharpened and extreme thoughts of Islam, and who also had political goals to be effective, successful powerful and dominant in the areas where they went and to climb up the path to government. With the onset of the sea transportation at the be- ginning of the 16 century Turkestan, in the middle of Eurasia, ”the land ocean“ which is equally far from the sea in all directions became a close region. Trade came to a halt and ceased to exist. Then political and econo mical chaos, poverty and ignorance came to the scene. The political unity which held the whole Türkistan togather collapsed. Timur oğullara were forced to India, and Çağa tay oğulları were forced to Altxsehir. Turkestan broke into fractions and parts. As a result, Turkestan which, was scientifically 150 years ahead of Europe became a suitable area where hod j as could proliferate and do what ever they wanted and flourish.IV In the year 1678, with the attempt of Hidayetullah Hodja (Appak Hodja) and with the military help including 12 000 soldiers of Kalmuk, the last Çağatay sovereignty (Seidiye Sovereignty) which was assimilated under Turkish influence collapsed. Upon the ruins of Seidiye Sovereign ty hod j as state was founded to be continued until 1755. During the rule of these 77 years (1678-1755), the hodjas divided into two parts called ”Aktaglıklar-Karataglıklar“ which were in complete opposition to each other, even though there were no difference in belief. They started fighting for the throne. These inner fights are related to those among Kalmuks who were the protectors of hod j as. This event taking place on the boarder of China was a ve ry good opportunity for the Chinee se who made the thought -”provocate others against each other, agitate, break in to pieces and swollow i.e. rule"-their government motto. As a rebult, in 1755 in the whole part of east Turkestan the First Chineese Invasion took place. The Yakub Bey State is a belated one. The Ottoman Empire, on whom Yakub Bey had relied and whom he accepted as his suzerain, was disintegrating. At a time when, in the world, nationalism was becoming an influential ideo logy and Europeans attined a great deal of power through industrialization, this state, emerging in a poor country where the idea of nationalism had yet to be born, was not in a position to save Turkestan. As the Russians, inva ding western Turkestan from the north, forced the gate of the Yakub Bey State, from the east the Chinese attacked it with the help of the Russians, in the end, the Second Chinese Invasion Period, which was to last until 1944, started in the Eastern Turkestan as a whole.
Benzer Tezler
- Doğu Türkistan'da Hocalar Dönemi
Başlık çevirisi yok
KADİR TUĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
TarihKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ANVAR MOKEYEV
- Nevbetî Divanı (Dil incelemesi-çeviri yazılı metin- metnin Türkiye Türkçesine aktarılması-sözlüklü dizin)
Nevbeti Divan written in eastern Turkistan field in cagatai Turkish
HAYRETTİN SAĞDIÇ
Doktora
Türkçe
2022
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZCAN TABAKLAR
- Doğu Türkçesi Tezkire-i Seyyid Âfâk Hâcem [22b-42a]
East Turkish Tezkire-i Seyyid Âfâk Hâcem [ 22b-42a]
KADER ÇAMUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimÇankırı Karatekin ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET TURGUT BERBERCAN
- Muhammed Sadık Kaşgarî'ye göre doğu Türkistan
Мухаммед садык кашгар-и боюнча чыгыш туркстан
KADİR TUĞ
Doktora
Türkçe
2013
TarihKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAYRAM KODAMAN
- Doğu Türkçesi Tezkire-i Seyyid Âfâk Hâcem [3a-22a]
Eastern Turkish Tezkire-i Seyyîd Âfâk Hâcem [3a-22a]
ZEYNEP DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimÇankırı Karatekin ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET TURGUT BERBERCAN