Türkiye' de Lamiaceae (Labiatae) familyasına ait baharat veya çeşni olarak kullanılan bazı bitkilerin fenolik bileşenleri ile antioksidan ve antimikrobiyal etkilerinin belirlenmesi
Determination of phenolic components, antioxidant and antibacterial effects of some plants used herb or condiment belonging to Lamiacea (Labiatea) family in Turkey
- Tez No: 212379
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET MUSA ÖZCAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Gıda Mühendisliği, Food Engineering
- Anahtar Kelimeler: Ekstrak, fenolik madde, baharat, çay, Lamiaceae (Labiatae), antioksidan ve antibakteriyal özellikler, Extract, phenolic compound, spice, herb, Lamiaceae (Labiatae), antioxidant and antibacterial properties
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Gıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 163
Özet
Antalya, Çanakkale, Eskisehir, Isparta ve Mersin lokasyonlarından toplanan bilyalı kekik (Origanum onites L.), ?stanbul kekiği (Origanum vulgare L. subsp. hirtum (Link) Ietswaart), Sütçüler kekiği (Origanum minutiflorum O. Schwarz & P. H. Davis), Alanya kekiği (Origanum majorana L.), Suriye kekiği (Origanum syriacum L. var. bevanii (Holmes) Ietswaart), ?spanyol kekiği (Coridothymus capitatus (L.) Reichb. Fil.), karabas kekiği (Thymbra spicata L.var. spicata L.), dağ kekiği (Satureja cuneifolia Ten.), dağ reyhanı (Satureja hortensis L.), kara kekik (Satureja thymbra L.), tıbbi adaçayı (Salvia tomentosa Mill.) ve Anadolu adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) deney materyali olarak kullanılmıstır. Çay ve baharatların metanol, etanol, aseton, su ve asetik asit bes farklı çözücü karısımıyla ultrasonik su banyosu ve Soxhlet düzeneği kullanılarak 9 farklı uygulamayla ekstrakları elde edilmistir. Elde edilen ekstrakların fenolik madde içerikleri ile antioksidan ve antibakteriyal aktiviteleri belirlenmistir. Ekstraksiyon uygulamaları kendi aralarında ii karsılastırılarak, çözücü karısımlarının ve kullanılan düzeneğin etken bilesenleri etkin bir sekilde izole edebilme yeteneği arastırılmıstır. Ayrıca antioksidan ve antibakteriyal özellikleri en yüksek bulunan ekstrakların; zeytinyağı içinde bütillenmis hidroksianisol (BHA) ve bütillenmis hidroksitoluene (BHT) karsı antioksidan özellikleri, tavuk çorbası içinde de E. coli O157:H7 bakterisine karsı antibakteriyal özellikleri değerlendirilmistir. Zeytinyağında, antioksidan özelliklerini değerlendirmek amacıyla 0, 7, 14, 21 ve 28. günlerde örneklerin peroksit sayısı, asit değeri, UV özgün absorbans değerleri ile birlikte GC-headspace kullanılarak uçucu bozulma ürünleri olan hekzanal ve pentanal değerleri saptanmıstır. E. coli O157:H7 bakterisine karsı antibakteriyal etkiyi belirlemek amacıyla ise, 0 ve 18. saatlerde kontrol ve ekstrak içeren çorbalarda bakteri sayımı yapılmıstır. Ekstrak (%) miktarı bakımından Soxhlet cihazı sonuçları, ultrasonik su banyosu cihazı sonuçlarına göre daha yüksek değerlere sahip olmustur. Ortalama ekstrak miktarları Soxhlet ekstraksiyonu ile % 7.59 ile % 54.52 arasında değisim gösterirken, bu değerler ultrasonik su banyosu ekstraksiyonunda % 4.22 ile % 26.36 arasında saptanmıstır. Çözücü karısımlarından ise, metanol:su:asetik asit ilk sırayı alırken bunu sırasıyla aseton:su:asetik asit, metanol:aseton:su:asetik asit ve su:asetik asit çözücü karısımları takip etmistir. Ekstraklarda baslıca bilesen olarak belirlenen rozmarinik asit miktarları 576.96-4581.56 mg/100 g örnek aralığında değismis olup, rozmarinik asiti en iyi ekstrake eden çözücü karısımları ve cihaz uygulamaları türlere göre farklılık göstermistir. Soxhlet ekstraksiyonu, Suriye kekiği dısındaki tüm türlerde rozmarinik asidi en iyi ekstrakte eden uygulama olarak belirlenmistir. Benzer sekilde, ekstrakte edilen diğer fenolik bilesenlerin miktarları ise, örneklerin türlerine ve kullanılan uygulamalara göre farklılık göstermislerdir. Ekstrakların türlere göre içerdiği en yüksek toplam fenolik madde miktarları 71.13-198.93 mg GAE/g arasında bulunmus olup, değerler türler ve uygulamalara göre farklılık göstermistir. Ayrıca ultrasonik su banyosu ile ekstrakte edilen ekstrakların daha yüksek toplam fenolik madde miktarına sahip olduğu belirlenmistir. Ekstrakların içerdiği toplam flavonol miktarları ise türler ve uygulamalara göre farklılık göstermis olup, türlere ait en yüksek değerler 568.32- iii 1600.85 Ig RE/ g olarak saptanmıstır. En yüksek antiradikal aktivite ve antioksidan kapasitesi değerleri sırasıyla kara kekik örneğinin Soxhlet cihazı ve metanol:su:asetik asit kullanılarak yapılan S2 uygulamasında (IC50=388.24 Ig/ml) ve bilyalı kekik örneğinin ultrasonik su banyosu cihazı ve aseton:su:asetik asit kullanılarak yapılan U3 uygulamasında (161.71 mg AAE/ g ekstrak) bulunmustur. Ekstrakların hem antiradikal aktivitesi hem de antioksidan kapasitesi değerleri arasında türlere ve ekstraksiyonda kullanılan uygulamalara göre istatistik olarak önemli farklılıklar belirlenmistir. Peroksit sayısı ve UV özgül absorbans değeri, BHT ve bilyalı kekik ile kara kekik ekstraklarını içeren yağlarda kontrol ve BHA içeren yağlardan daha düsük bulunmustur. Asit değeri ise BHA, BHT ve bilyalı kekik ile kara kekik ekstraklarını içeren yağlarda kontrolden daha düsük miktarlarda belirlenmistir. Uçucu bozulma ürünlerinden hekzanal ekstrak içeren örneklerde ve kontrolde belirlenmemis olup, pentanal sadece kontrolün 21. gün (0.59 ppb) ve 28. gün (0.95 ppb) analiz edilen örneklerde bulunmustur. Antibakteriyal etki sonuçlarına göre doz miktarının artırılmasıyla ekstrakların antibakteriyal etkisinin de arttığı saptanmıstır. En etkili doz miktarları sırasıyla, % 10 > % 5 > % 2.5 > % 1 olarak belirlenmistir. Tüm ekstrak konsantrasyonlarına karsı en hassas bakteriler M. smegmatis, B. subtilis ve B. cereus, en dirençli bakteriler ise E. coli O157:H7, K. pneumoniae, S. aureus ve Y. enterocolitica olarak saptanmıstır. Bakterilerin büyük çoğunluğunda ultrasonik su banyosu cihazı ile aseton:su:asetik asit kullanılarak yapılan U3 ve Soxhlet cihazı ile aseton:su:asetik asit kullanılarak yapılan S3 uygulamaları en fazla antibakteriyal etkiye sahip uygulamalar olarak belirlenmistir. Anadolu adaçayı ekstraklarının hiçbiri K. pneumoniae üzerinde etkili bulunmamıstır. Bunun dısında, analiz edilen bakterilere karsı antibakteriyal etki göstermeyen ekstrak yoktur. E. coli O157:H7 bakterisine karsı antibakteriyal etkiyi belirlemek için, baslangıç ve 18. saatlerde kontrol ve ekstrak içeren çorbalarda bakteri sayımı yapılmıstır. Baslangıç anında, 8.3x106 olarak sayılan bakteri sayısı, 18 saat sonra kontrolde 2.2x1010 olarak bulunurken, ekstrak içeren çorbalarda hiç saptanmamıstır.
Özet (Çeviri)
Sweet marjoram (Origanum majorana L.), Sütçüler oregano (Origanum minutiflorum O. Schwarz & P. H. Davis), Turkish oregano (Origanum onites L.), Syrian oregano (Origanum syriacum L. var. bevanii (Holmes) Ietswaart), ?stanbul oregano (Origanum vulgare L. subsp. hirtum (Link) Ietswaart), Anatolia sage (Salvia fruticosa Mill.), cuneate Turkish savory (Satureja cuneifolia Ten.), summer savory (Satureja hortensis L.), black savory (Satureja thymbra L.), black thyme (Thymbra spicata L.var. spicata L.) and Spanish oregano (Coridothymus capitatus (L.) Reichb. Fil.) collected from Antalya, Çanakkale, Eskisehir, Isparta and Mersin locations were used as experimental material. Nine different extracts of herbs and spices were extracted with five different solvent mixtures using such as methanol, acetone, water and acetic acid by Soxhlet and ultrasonicated bath. Phenolic contents, antioxidant and antibacterial effects of extracts obtained were determined. ii Applications of extraction were compared with itself, the ability of apparatus and solvent mixture used were investigated to isolate the main components effectively. In addition, extracts had the highest antioxidant and antibacterial properties were evaluated antioxidant effects in virgin olive oil against Butylated hydroxyanisole (BHA) and Butylated hydroxytoluene (BHT), and antibacterial properties soup with chicken against E. coli O157:H7. Peroxide value, acid value, UV specific absorbance value and hexanal and pentanal, volatile secondary oxidation products were determined to evaluate oxidation in virgin olive oil at days of 0, 7, 14, 21 ve 28th. Bacteria in soup with extract and control were counted at the days of 0 and 18th to determine the antibacterial effect against E. coli O157:H7. Yields (%) of extracts extracted with Soxhlet had more value than extracted with ultrasonicated bath. While the means of extract yield (%) were ranged from 7.59 to 54.52, the means of extract obtained with ultrasonicated bath were determined between 4.22 and 26.36. While the solvent mixture of methanol:water:acetic acid was found the best, followed it aceton:water:acetic acid mixture, methanol:aceton:water:acetic acid mixture and water:acetic acid mixture, respectively. Rosmarinic acid, the major component of extracts, changed between 576.96 and 4581.56 mg/100 g dry herb. Applications, including solvent mixtures and apparatus, extracted the highest rosmarinic acid showed differences according to species. Soxhlet extraction methods was determined the best application extracted rosmarinic acid from all species except Syrian oregano. Similarly, phenolic contents were changed according to herb species used and applications used. The highest total phenolic content of extracts were found between 71.13 and 198.93 mg GAE/g extract and it was found that values had differences according to species and applications. In addition, extracts extracted with ultrasonicated bath were determined to have higher total phenolic content. Total flavonol content of extracts also showed differences according to applications and the highest values were found as between 568.32 and 1600.85 Fg RE/ g extract. The highest antiradical activity and antioxidant capacity values were found in S2 application of black savory sample (IC50=388.24 Fg/ml) and U3 application of Turkish oregano (161.71 mg AAE/ g extract), respectively. There were found statistically important differences among iii species and application used extraction according to both antiradical activity and antioxidant capacity. Peroxide value and UV specific absorbance value in olive oil including BHT and, Turkish oregano, black savory extracts were determined lower than in olive oil including BHA and control. In addition acid value was also determined lower in olive oil including BHA, BHT and, Turkish oregano, black savory extracts than control. Altough hexanal were not found any sample, pentanal was found only 21th (0.59 ppb) and 28th (0.95 ppb) days of control. According to antibacterial effect results, it was determined that antibacterial effect increased with increasing the extract doses. Effectiveness of doses were found as % 10>%5>%2.5>%1, respectively. All the extracts had antibacterial activity against the microorganisms used in the assay except one. Only Anatolia sage extracts were found to have no antibacterial activity against the K. pneumoniae. The most sensitive bacteria against all extracts were found as M. smegmatis, B. subtilis and B. cereus, the most resistant bacteria against all extracts were also E. coli O157:H7, K. pneumoniae, S. aureus and Y. enterocolitica. Applications of U3 and S3 were determined to have the most antibacterial effect against majority of bacteria. E. coli O157:H7 was counted in soup including extracts and control samples at 0 and 18th days to determine the antibacterial effect. While the bacteria were counted as 8.3x106 at the first hour, it was established as 2.2x1010 in control at 18th hour and no bacteria in soup including extracts.
Benzer Tezler
- Bazı Thymbra (yabani kekik) türlerinin kimyasal içeriği, antioksidan, antikolinesteraz, üreaz, tirozinaz, sitotoksik, antimikrobiyal ve keneler üzerindeki akarisit etkilerinin belirlenmesi
The determination of some Thymbra species (wild thyme)' chemical content, antioxidant, anticholinesterase, urease, tyrosinase, cytotoxic, antimicrobial effects and their acaricide impacts on ticks
EDA ÇAVUŞ KAYA
- Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi herbaryumundaki (AEF) 'Labiatae (Lamiaceae)' famiyasının revizyonu
A Revision of 'Labiatae' family at herbarium of the faculty of pharmacy Univercity of Ankara (AEF)
GÜLDEREN YILDIZ
- Salvia crypthanta montbret and auchr ex bentham ve Salvia pomifera L. türlerinin metanol, etanol ekstrelerinin ve uçucu yağlarının antibakterial, antifungal ve antitüberküloz aktivitelerinin tayini
Determining antifungal, antibacterial and antituberculosis activity of methanol, ethanol extracts and volatile oils of Salvia crypthanta montbret and auchr ex bentham ve Salvia pomifera L. species
ÖZLEM KIZILKEÇİLİ
- Gümüş nitrat ve gümüş nanopartikül stresinin adaçayı (Salvia officinalis L.) bitkisinin sekonder metabolit üretimi ve antioksidan aktivitesi üzerine etkisi
The effect of silver nitrate and silver nanoparticle stress on secondary metabolite production and antioxidant activity of sage (Salvia officinalis L.)
NİHAL BALTACI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
BiyolojiYıldız Teknik ÜniversitesiMoleküler Biyoloji ve Genetik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEMİHA ERİŞEN
- Agromyzidae (Diptera) familyasına bağlı ekonomik öneme sahip türlerin Türkiye'deki dağılışları üzerine araştırmalar
Surveys on the economical important species belonging to family Agromyzidae (Diptera) in Turkey
OKTAY DURSUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
BiyolojiMuğla ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN SUNGUR CİVELEK