Aliköy, Vakıf ve Köreken (Tavşanlı-Kütahya) köyleri arasında bulunan mineral zenginleşmeleri ve halk sağlığına etkileri
Mineral enrichments effects to public health located among the aliköy, Aliköy, Vakıf and Köreken (Tavşanlı-Kütahya) villages
- Tez No: 212436
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. FETULLAH ARIK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Polimetalik cevherlesmeler, maden yatakları, jeokimya, halk saglıgı, Tavsanlı, KÜTAHYA, Polymetallic jevel, mineral deposits, geochemistry, public health, Tavsanlı, KÜTAHYA
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 122
Özet
nceleme alanı Kütahya li Tavsanlı lçesi'nin dogusunda yaklasık 150 km2'lik alanı kapsamaktadır. Yörede Üst Paleozoyik ? Kuvaterner zaman aralıgında olusan metamorfik, volkanik ve sedimanter birimler yüzeylemektedir. Yörede temeli Karbonifer ? Permiyen yaslı düsük dereceli metamorfizma geçirmis kayaçlardan olusan Sahin formasyonu meydana getirmektedir. Permiyen ? Triyas yaslı Karaagaç formasyonu Sahin formasyonu ile uyumludur. Yerlesim yası Üst Kretase olan Enne melanjı diger birimlerin üzerinde tektonik sınırla durmaktadır. Orta - Geç Miyosen yaslı, alt kesiminde ince bir seviye halinde taban konglomerası bulunan riyolitik ve riyodasitik bilesimli tüfit, tüf ve aglomeralarla temsil edilen Tavsanlı volkanitleri de Senozoyik öncesi temel üzerine uyumsuz olarak gelmektedir. Bu birimlerin üzerine Alt Pliyosen yaslı tüf, karbonat ve kil bilesimli kayaçlardan olusan Çokköy formasyonu uyumsuz olarak devam etmektedir. Çokköy formasyonu üzerine uyumlu olarak Üst Pliyosen yaslı karbonatlı kayaçlardan olusan Emet formasyonu gelmektedir. Geç Pliyosen ? Kuvaterner döneminde gelisen bazik bilesimli Taslıtepe volkanitleri bu birimleri kesmektedir. Kuvaterner döneminde gelisen ve az tutturulmus kırıntılı kayaçlardan olusan Bozyer formasyonu ve güncel alüvyonlar bütün birimleri uyumsuz olarak örtmektedirler. Bölgeyi etkileyen tektonik faaliyetler sonucu Sahin ve Karaagaç formasyonlarına ait kayaçlar oldukça sık kıvrımlı ve kırıklı bir yapı kazanmıslardır. Tavsanlı, Emet ve Çokköy formasyonları ise kırıklı bir yapıya sahiptirler. Bu birimlerde meydana gelen kuzey-güney dogrultulu faylar, daha genç olan dogu-batı dogrultulu faylarla kesilmislerdir. Gümüs isletmesi civarında cevherli damarlar bu kırıkları takip etmektedir. Çalısma alanında, basta Aktepe olmak üzere Gözeçukuru ve Sıgıregregi Tepe civarında polimetalik cevherlesmeler bulunmaktadır. Aktepe yatagı gümüs zenginlesmeleri ile ön plana çıkmaktadır. Gümüs zenginlesmeleri baslıca Sahin formasyonuna ait metamorfik kayaçlar, Tavsanlı volkanitlerine ait riyodasitik ve riyolitik tüfler ve Emet formasyonuna ait kireçtası ve dolomitik kireçtasları içerisindedir. Gözeçukuru maden yatagında ise kursunçinko (Pb-Zn) zenginlesmeleri bulunmaktadır. Sıgıregregi tepe yatagında da arsenik? antimuan (As-Sb) zenginlesmeleri gözlenmektedir. Birincil cevher mineralleri çokluk sırasına göre; galenit, sfalerit, pirit, markazit, kalkopirit, tetraedrit, Ag-tetraedrit, frayberjit, arjantit, pirarjirit, pirostilpnit, miarjirit, hessit, andorit, stefanit, hematit, spekülarit, antimonit, realgar, orpiment, zinober, zinkenit, enarjit, luzonit, bulanjerit ve burnonitten meydana gelmektedir. Yöredeki cevherlesmenin bu ana mineralizasyon dönemi kendi içinde 4 alt evreye ayrılabilmektedir. kincil cevher mineralleri ise; nabit Ag, limonit, götit, lepidokrosit, psilomelan, proluzit, antimuan okr, simitsonit, hemimorfit, seruzit, anglezit, kovellin, kalkozin, malahit ve azuritle temsil edilmektedir. Baslıca gang mineralleri barit, kuvars, kalsedon, opal, çört, kalsit, aragonit ve dolomit olarak sayılabilir. Cevherli kayaçlardan derlenen bütün numunelerin kimyasal analiz sonuçlarına göre gümüs ile Pb, Zn ve Sb arasında zayıf korelasyon iliskisi belirlenmektedir. Ancak numuneler sektör ve kayaç ayrımına tabi tutuldugu zaman bu elementler arasında anlamlı ve pozitif kuvvetli korelasyon iliskileri ortaya çıkmaktadır. Modelde yöredeki tüm kayaçların önce birlikte, sonra farklı litolojik özellikteki 8 kayaç grubunda ayrı ayrı regresyon analizi yapılmıstır. Yörede gümüsle birlikte Pb, Zn, Sb ve As zenginlesmelerine sebep olan cevherli çözeltilerin kaynagı sıg ve derin dolasımlı yüzey suları ile magmatik sulardır. Yataklardaki cevherlesme yankayaçlarına göre epijenetiktir. Türkiye'nin tek gümüs yatagı olan Aktepe yatagı halen isletilmektedir. Geçmis yıllarda çinko- kursun üretimi yapılaa Sıgıregregi yatagı da halen ayrısma süreçleri altındadır. 1960'lı yıllarda antimuan ve atlyum üretilen Gözeçukuru yatagı halen atmosferik etkilere maruz kalmaktadır. Özellikle Gözeçukuru yatagında pasa içerisinde önemli miktarda bulunan arsenik mineralleri yagıslarla ve mekanik etkilerle Degirmen Dere, Egen Dere ve Sahin Dere'sine tasınmaktadır. Maden yataklarının çok yakınında bulunan Dulkadir köyünde gözlenen yaygın cilt ve akciger kanserlerinin tehlikeli miktarda arsenik dagılımına baglı oldugu düsünülmektedir. Dulkadir, Sahin ve maden yataklarının ve özellikle Gözeçukuru yatagının çevresinde yasayan insanlar cilt kanseri, akciger kanseri, kalp ritimlerinde bozukluklar gibi bir çok risk altındadır. Maden yataklarının ve özellikle Gözeçukuru yatagının çevresindeki diger köylerde yasayan geçmis yıllarda bu yataklarda çalısan, tarım ve hayvancılık faaliyetlerine baglı olarak olusan tozlardan etkilenen, yöredeki sulardan ve bu kirli sularla sulanan bitkilerden faydalanan insanlar digerlerine göre daha fazla etkilenmislerdir. Bu faaliyetleri gerçeklestirenler daha fazla erkekler oldugu için erkeklerin etkilenmeleri daha fazla olmustur. As, Cd, Tl, Pb, Zn, Cu, Sb ve Ba ile diger iz element dagılımlarına göre kuzeyde Aliköy-Köprüören ve güneyde Vakıf-Köreken-Sahin köyleri çizgileri arasında kalan bölge daha fazla risk altındadır.
Özet (Çeviri)
The investigation area is located to east of Kütahya-Tavsanlı and, covers about 150 square km. The units cropping out in the study area are composed of metamorphic, volcanic and sedimentary rocks and their ages range from Upper Paleozoic to Quaternary. The basement of the study area comprises of low-grade metamorphic Sahin Formation, Carboniferous and Permian in age. The Permian ? Triassic Karaagaç Formation lies conformably on the Sahin Formation. The Enne mélange, which is emplaced on the study area in the Upper Cretaceous, was placed tectonically on the other units. The Middle ? Upper Miocene Tavsanlı Volcanics, consisting of mainly rhyolitic and rhyodacitik tuffit, tuff and agglomerates, overlies uncomformably the Pre- Senozoic basement units. The Lower Pliocene Çokköy Formation is composed of tuff, carbonate and clayey rocks and, was overlied by Emet Formation, consisting of carbonate rocks. The Late Pliocene - Quaternary basic Taslıtepe volcanics cuts all of the above-mentioned units. The Quaternary Bozyer Formation, comprising of slightly consolidated detriticious rocks and alluviums, overlies uncomformably the older units. The rocks of the Sahin and Karaagaç formations show highly folded and faulted structures as a result of tectonic activities in the area. Tavsanlı, Emet and Çokköy formations were heavily faulted. The northwest aligned faults in these units were cut by young east west aligned faults. Ore veins appear to follow these faults around of the silver deposits at the Aktepe. There are polymetalic mineralizations around the Aktepe, Gözeçukuru and Sıgıregregi Hill in investigation area. There are silver enrichments in the Aktepe deposite. The silver concentrations occur mainly in the metamorphic rocks of Sahin Formation, rhyodacitik and rhyolitic tuffs of the Tavsanlı Volcanics and limestones and dolomitic limestones of the Emet Formations. Pb-Zn enrichments appear in Gözeçukuru ore deposite. And As-Sb enrichments appear in Sıgıregregi Hill deposite. Primary ore minerals are, in decreasing order; galena, sphalerite, pyrite, marcasite, chalcopyrite, tetrahedrite, Ag-tetrahedrite (freibergite), argentite, pyrargyrite, pyrostilpnite, miargyrite, hessite, andorite, stephanite, hematite, specularite, antimonite, realgar, orpiment, cinnabar, zinkenite, enargite, luzonite, boulangerite and bournonite. The main mineralization of these ore deposits in the study area, can took place as four sub-phases. Secondary ore minerals were represented by native-silver, limonite, goethite, pyrolusite, antimony ocr, smithsonite, hemimorphite, cerussite, anglesite, covellite, chalcocite, malachite and azurite. The main gangue minerals are; barite, quartz, calcedony, chert, calcite, aragonite and dolomite. According to sampling method applied to the rocks of the study area, poor corelation are determined between the silver and Pb, Zn and Sb elements. However, when the sector and rock classification are done on samples, significant and positive strong corelation occur between elements. In the model, regression analyses were run first for all rocks together. Later were run separately for 8 rock groups with different characteristics. Based on the ore geometry, ore types, wall rock relations and structure - texture characteristics, the mineralization of ore deposits is epigenetic relative to the wall rocks. The Aktepe silver is the only mined silver deposit in Türkiye. Sıgıregregi deposite was excavated lead and zinc in historical period and under weathering process today. Also Gözeçukuru antimony deposit which was excavated in 1960?s for antimony and thalium. Especially, arsenic minerals occurs significantly in waste of Gözeçukuru deposite. These minerals move out with rains and mechanic effects to Degirmen, Egen and Sahin Creeks. Lung, skin and derm cancers is commonly observed in Dulkadir village, where located vicinity of the ore deposites, because of the dangerous amount arsenic dispersion. Dulkadir, Sahin and the other villages under negative effects of study area are under important health risks such as skin and derm cancer, lung cancer, rhytm failure of heart to beat. The people who is living in the vicintiy of the ore depostis especially Gözeçukuru Mine worked in the ore deposits, under the dust because of farming activity of agriculture and stock raising, benefits water and vegetation which was irrigated polluted waters are more affected than other peoples. So male ilness more observed than womans in the study area. Concerning As, Cd, Tl, Pb, Zn, Cu, Sb, Ba and the other metals distribution maps of the arae between the Aliköy _ Köprüören line an the north of yhe study area and Vakıf-Köreken-Sahin villages at the South of the study area is under the risks of these elements. As a result some measure must be done in the study area.
Benzer Tezler
- Aliköy, Vakıf, Köreken (Tavşanlı- Kütahya) köyleri arasında bulunan suların halk sağlığına etkisi
Water effect on public health located among the Aliköy, Vakıf, Köreken (Tavşanlı- Kütahya)
ŞÜKRÜ ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Jeoloji MühendisliğiSelçuk ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MAHMUT TAHİR NALBANTÇILAR
- Çevre jeofiziğinde manyetik duyarlılık ölçümleri ile kirlilik belirlenmesi: Bir uygulama örneği
Determining pollution with magnetic susceptibility measurements in environmental geophysics: A case study
GİZEM UYSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Jeofizik MühendisliğiSüleyman Demirel ÜniversitesiJeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZÜHEYR KAMACI
- Fen bilimleri dersinde yapılan etkinlikler sonucunda öğrencilerin kazandıkları değer yargılarının belirlenmesi
Determining the value judgments attracted by students as a result of the activities in the science course
MERVE İSTANBUL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimSüleyman Demirel ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEVLÜT GÜNDÜZ
- Isparta merkezinde kaya güvercininin (Columba livia Gmelin, 1789) biyolojisi
Logy of rock dove (Columba livia Gmelin) in Isparta centrum
CAFER MURAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
BiyolojiSüleyman Demirel ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ALİ TABUR
- Isparta ili örneğinde Alevi-Bektaşi nefesleri
Alevi-Bektashi nefeses in the sample of Isparta city
MESUT GÖL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sanat TarihiSüleyman Demirel Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ CENK CELASİN