Examination of metacognitive factors in relation to anxiety and depressive symptoms: A cross-cultural study
Üstbilişsel faktörlerin kaygı ve depresyon semptomları açısından incelenmesi: Kültürlerarası bir çalışma
- Tez No: 216976
- Danışmanlar: DOÇ.DR. TÜLİN GENÇÖZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Üstbilis, Kaygı, Depresyon, Kültürlerarası Çalısma, Boylamsal Çalısma, Metacognition, Anxiety, Depression, Cross-Cultural Study, Prospective Study
- Yıl: 2007
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uygulamalı Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 365
Özet
Bu tezin amacı üstbilissel kuramın temel kavramlarının Türk örneklemindeki geçerligini incelemek ve ülkemizde klinik psikoloji bakıs açısından yürütülecek üstbilissel arastırmalara zemin hazırlamaktır. Buna ek olarak, üstbilis literatüründe görgül olarak geçerlenmeyi bekleyen iki önemli konu üzerine odaklanılmıstır: (1) ?bilissel içerik? ve ?üstbilis? lerin kaygı ve depresyon belirtilerinin yordanmasına birbirinden bagımsız olarak yaptıgı katkı ve (2) üstbilislerin kaygı ve depresyon belirtilerinin gelismesine yatkınlık olusturma islevi. Çalısmanın bu genel amaçlarına ulasmak için, her biri kendine özgü alt amaçlara sahip iki asamalı bir arastırma planı izlenmistir. Çalısmanın enlemesine kesitsel ve boylamsal kısımları için veriler, klinik olmayan Türk ve ngiliz örneklemlerinden toplanmıstır. Enlemesine kesitsel kısımda, temel olarak üstbilislerin patolojik endise, obsesif-kompulsif semptomatoloji ve kaygı ve depresyon belirtilerine bilissel içerigin yaptıgı katkının üzerinde ve ötesinde olan bagımsız katkısı degerlendirilmistir. Böylelikle, Türk örneklemindeki üstbilis ve psikolojik semptomatoloji arasındaki iliski örüntüleri de açıga çıkarılmıstır. Son dönemde hızla birikmekte olan arastırma sonuçlarıyla tutarlı olarak, üstbilissel düzeylerdeki artıs ile kaygı ve depresyon düzeylerindeki artıs arasındaki baglantı Türk örnekleminde de gösterilmistir. Ayrıca, üstbilissel faktörler ilgili bilissel içerikten bagımsız olarak kaygı ve depresyon belirtileri ile iliskili bulunmustur. Çogu analizde, üstbilisler bilissel içerige kıyasla ilgili semptom boyutunun biraz daha güçlü bir yordayıcısı olmustur. Boylamsal kısımda, üstbilisin stresi takiben kaygı ve vii depresyon belirtilerinin gelismesinde oynadıgı nedensel rol incelenmistir. Türk örneklemindeki boylamsal analizler, endise hakkındaki olumsuz inançlardaki artısın kaygı ve depresyon belirtilerinde iki ölçüm zamanı arasında gözlenen artısı yordadıgını ortaya koymustur. Ayrıca, bilissel güvensizlikteki artıs yüksek düzeyde gündelik sıkıntılar yasama ile etkilesime girerek kaygı puanlarındaki artısı yordamaktadır. Buna karsılık, ngiliz örnekleminden toplanan veriler üstbilislerin kaygı ve depresyon belirtilerinin gelisimindeki nedensel rolünü desteklememistir. Türk ve ngiliz örneklemleri arasında yapılan istatistikî karsılastırmalar, Türk örnekleminin üstbilis puanlarının ngiliz örnekleminden anlamlı olarak daha yüksek olma egiliminde oldugunu göstermistir. Bunun yanısıra, biri hariç tüm diger üstbilissel faktörlerin kültür grubu (Türk ve ngiliz) ile etkilesimlerinin psikopatolojiyi yordamada anlamsız oldukları bulunmus ve bu bulgunun üstbilissel kuramın Türk ve ngiliz örneklemleri arasındaki genellenebilirligine isaret ediyor olabilecegi düsünülmüstür. Arastırma sonuçları üstbilissel kuramla tutarlıdır ve ilgili literatür ısıgında tartısılmıstır.
Özet (Çeviri)
The aim of this thesis was to examine the validity of the main concepts of metacognitive theory in a Turkish sample and set the stage for metacognitive research in Turkey from the clinical psychology perspective. In addition to this, research attention was focused on two important topics remained to be empirically validated in the metacognition literature: (1) the unique contributions of ?cognitive content? versus ?metacognition? to the prediction of anxiety and depression symptoms, and (2) the vulnerability function of metacognitions in the development of anxiety and depression symptoms. To achieve these generic aims of the study, a two-step research plan each of which has its own specific objectives was followed. Data for cross-sectional and prospective parts of the study were collected from Turkish and British non-clinical samples. In the cross-sectional part, mainly the independent contribution of metacognitions to pathological worry, obsessivecompulsive symptomatology, and anxiety and depressive symptoms above and beyond the contribution of cognitive content was evaluated. By doing so, also the relationship patterns between metacognitions and psychological symptomatology were revealed in the Turkish sample. Consistent with the recent burgeoning of research, the association between increased levels of metacognitions and increased levels of anxiety and depression was shown in the Turkish sample, as well. Moreover, metacognitive factors were found to be associated with the symptoms of anxiety and depression independently of the relevant cognitive content. In most v analyses, metacognitions emerged as slightly stronger predictors of a given symptom dimension compared to the relevant cognitive content. In the prospective part, the causal role of metacognitions following stress in the development of anxiety and depression symptoms was examined. In the Turkish sample, higher levels of negative beliefs about worry predicted augmentation in anxiety and depression symptoms from Time 1 to Time 2. Besides, higher levels of lack of cognitive confidence interacted with higher levels of daily hassles to predict intensification of the anxiety scores. However, the British data did not support the causal role of metacognitions in the development of anxiety and depression symptoms. The statistical comparisons between Turkish and British samples indicated that the Turkish sample has a tendency to score significantly higher than the British sample on the metacognitive variables. Moreover, for all but one metacognitive factor, the interactions with cultural group (Turkish vs. British) were not significant in predicting psychopathology, indicating generalization of metacognitive theory to both the Turkish and British samples. Findings of this study were well in line with the metacognitive theory and discussed in the light of the relevant literature.
Benzer Tezler
- Obezitenin yetişkin bağlanma stilleri, duygudurum belirtileri ve üstbilişsel faktörler açısından incelenmesi
An examination of obesity in relation to adult attacment styles, mood symptoms and metacognitive factors
KORAY AKKUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Beslenme ve DiyetetikDokuz Eylül ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ADVİYE ESİN YILMAZ SAMANCI
- Üniversite öğrencilerinde çocukluk çağı travmalarının psikolojik semptomlar ile ilişkisinde üstbilişsel faktörlerin aracı rolünün incelenmesi
An examination of the mediating role of metacognition in the relationship between childhood trauma and psychological symptoms among undergraduate students
GİZEM BOZYEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
PsikolojiDokuz Eylül ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ADVİYE ESİN YILMAZ SAMANCI
- Kişilik, bilişüstü ve akademik başarının yapısal eşitlik modellemesi ve başarıdaki öğrenme stili farklılıkları
A structural equation modeling of personality, metacognition and academic achievement and differences of learning styles for achievement
AHMET SAPANCI
Doktora
Türkçe
2011
Eğitim ve ÖğretimAbant İzzet Baysal ÜniversitesiEğitim Programları ve Öğretimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ GÜLER
- Travma sonrası stres bozukluğunun üstbilişsel modeline ilişkin üniversite öğrencileri üzerinde bir inceleme
An examination of metacognitive model of posttraumatic stress disorder on university students
BETÜL POLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
PsikolojiDokuz Eylül ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ADVİYE ESİN YILMAZ SAMANCI
- Majör depresif bozukluk tanısı almış bir grup hastada üstbilişsel işlevlerin incelenmesi
Examination of metacognitive functions in a group of patients with major depressive disorder
ÖYKÜ DENİZ TORUN