Yeni Vâlide Camii çini kitâbeleri bezemeleri
Yeni Valide Mosque's tile inscription's ornaments
- Tez No: 226327
- Danışmanlar: PROF. DR. MUHİTTİN SERİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2008
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İlahiyat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 159
Özet
Dünyanın en işlek limanlarından biri üzerine inşa edilmiş olan Yeni Vâlide Camii, Osmanlı Mimarisi'nin son büyük külliyesinin merkezinde yer almaktadır. İnşası Sultan III.Mehmed Hân'ın annesi Safiye Sultan tarafından başlatılmıştır. 1006 (1597) yılında Mimar Davud Ağa tarafından temelleri atılan eser, 1074'de (1663) Mimar Mustafa Ağa tarafından tamamlanmıştır. Caminin bânîsi Sultan IV.Mehmed Hân'ın annesi Turhan Hatice Sultan'dır. Klasik tarzda inşa edilmiş olan cami, süsleme unsurları ile dikkat çekmektedir. Caminin son cemaat yerinde, mihrap duvarında, hünkâr mahfilinde ve ikinci katın pencere alınlıklarında çini kitâbeler yer almaktadır. İznik atölyelerinde çini üzerine nakşedilmiş olan celî sülüs yazıların hattatı Teknecizâde İbrahim Efendi'dir. Lacivert zemin üzerine yazı rengi beyaz olan kitâbelerde Arapça olarak âyet-i kerîmeler, Allah Teâlâ'nın güzel isimleri ve dualar yazılıdır. İslâm mimarisinin en erken dönemlerinden beri çini kitâbelerde, yazı aralarındaki boşluklar belirli motiflerle, değişik üslûplarda bezenmektedir. Kendisi de dekoratif bir öğe olan yazının tezyîn edilmesinin sebebi, karakterini süsleyerek desteklemek ve yazıyı ön plana çıkarmak olmalıdır. Yeni Vâlide Camii'nin çini kitâbelerinde görülen yoğun bezemeler, caminin bütünündeki tezyînât anlayışı ile uyum göstermektedir. Bu çalışmada, kitâbelerde görülen zengin motif grupları yapraklar, çiçekler, sap çıkmaları, ortabağlar, serberkler, münhanîler, rûmîler ve bulutlar olmak üzere sekiz başlık altında toplanmış, sonra kendi aralarında alt başlıklara ayrılarak tasnif edilip değerlendirilmiştir. Türk Tezyînat Tarihi'nin yazılabilmesi, sanatın geçirdiği safhaları ortaya koymayı gerektirmektedir. Bu anlamda Yeni Vâlide Camii'nin çini kitâbeleri hem bir döneme ışık tutmakta hem de özgün motifleri ve motiflerin kullanım şekilleri ile günümüz sanatkârlarına da yeni bir bakış açısı sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
Yeni Valide Mosque, constructed at the busiest port of the world, is situated in the center of the last big complex reminiscent of Ottoman Architecture. Its construction was started by Safiye Sultan, mother of Sultan III.Mehmed Han. The foundation was laid by the architect Davud Aga in the year 1006 (1597) and the construction was completed in 1074 (1663) by the architect Mustafa Aga. The founder of the mosque is Turhan Hatice Sultan, mother of Sultan IV.Mehmed Han. The mosque is built in classical style and stands out with its decorative elements. Tile inscriptions are found in the last atlendance corner, niche walls, Sultan?s gallery, front planes of the second story windows. The calligraphist of celi sülüs tile writings inscribed at the İznik workshop is Teknecizade İbrahim Efendi. The writings are white on a dark blue background, and compromise verses from the Kuran, beautiful names of God and prayers in Arabic. Since early epochs of Islamic Architecture, vacancies within the tile writings were decorated with certain motifs in various styles. Since the inscription is a decorative element in itself, the purpose of decorating it must be to bring out the writing by enriching it with ornamentation. The instensive ornamentations observed in tile inscriptions of Yeni Valide Mosque are in good harmony with the concept in overall ornamentation of the mosque. The decorative motifs are gathered under eight titles as leaves, flowers, sap çıkmas, ortabags, serberks, curves, rumis, clouds and they are then classified into subtitles within themselves in this study. In order to draw up The Turkish Ornamentation History, it is necessary to sort out the epochs in this art. In this sense, the tile inscriptions in Yeni Valide Mosque enlighten us about a certain period and provide a new point of view for contemporary artists throughout characteristic motifs and the way they are employed.
Benzer Tezler
- Bir geçiş dönemi olarak İstanbul'da 3. Ahmet Devri mimarisi
Ottoman architecture in İstanbul during the period of Ahmet 3. (1703-1730)
GÜLÇİN CANCA
Doktora
Türkçe
1999
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEKİ SÖNMEZ
- Yeni Cami'nin akustik açıdan performans değerlendirmesi
Evaluation of the acoustical performance of the New Mosque
EVREN YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEVTAP YILMAZ DEMİRKALE
- İstanbul selâtin camilerinin kuşak yazıları
Band scripts of İstanbul?s sultanate mosques
FATİH ÖZKAFA
Doktora
Türkçe
2008
Güzel SanatlarSelçuk ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Bölümü
PROF. DR. FEVZİ GÜNÜÇ
PROF. DR. HAŞİM KARPUZ
- Osmanlı Dönemi kuş saraylarının belgesel fotoğrafçılık yöntemi ile tanıtılması
Introducing Ottoman era palace of birds by the way of documentaries and photography
RECEP KAMİL AZMANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Sahne ve Görüntü SanatlarıDumlupınar ÜniversitesiGrafik Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TAŞKIN İNAN
- İstanbul Selatîn Camilerinde Edirnekâri
Edirnekâri in İstanbul Selatîn Mosques
ETEM KARADENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA NASUHİ ÇELEBİ