Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatında gezi türünün gelişimi (1920-1980)
The development of travel writing in the Turkish literature in the Republican Era (1920 - 1980)
- Tez No: 227010
- Danışmanlar: PROF. DR. ALEMDAR YALÇIN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Travel writing, Itinerary, Travelogue, littérature de voyage, Reiseliteratur
- Yıl: 2008
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bölümü
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1071
Özet
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Gezi Türünün Gelişimi (1920-1980) adlı tezimizin amacı edebî bir tür olarak gezi türünün Cumhuriyet Dönemi'nde dil, anlatım ve dil bilimsel olarak metin yapısı bakımından incelenmesi, ayrı bir tür olan gezi türünün bu dönemdeki gelişmesini ve durumunu ortaya koymaktır. Bu bakımdan tezimiz, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı içinde gezi türünün metin yapısı, dili, anlatımı ve edebî değeri ile sınırlıdır.Giriş'te öncelikle edebî bir tür olarak gezi türü üzerinde durulmuştur. Bu noktada gezinin kısa tarihi, gezinin kelime ve kavram olarak anlamı, gezinin bir edebî tür olup olmadığı, gezi türünün teknik özellikleri ve sınırları, metin dil bilimi açısından gezi türü eserlerin yapısal özellikleri, ortaya koyulmuştur.Seyahatnameler, şehrengizler, sefaretnameler, Tanzimat öncesindeki gezi türü eserler, Tanzimat sonrasındaki gezi türü eserler ve Cumhuriyet Dönemi'ndeki gezi türü eserler üzerine kısa bir değerlendirme ile incelenen kırk bir esere hazırlık yapılmıştır.1920 ve 1980 yılları arasında edebiyatçı ve gazeteci yazarlarımızın öncelikle yurt dışına yaptıkları gezileri içeren gezi türü eserler sırayla ele alınmış, ardından yurt içi gezilerini konu alan önemli gezi türü eserlere yer verilmiştir. Belirlenen gezi türü eserler, gezinin yapıldığı ülkelere ve gezinin yapılış tarihlerine göre konu bakımından ve kronolojik olarak sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırmanın ardından her eser hakkında tanıtıcı bilgi verilmiş, sonra gezinin yapılış nedeni, gezide uğranılan yerler, yazarın bakış açısı ve tespitleri belirlenmiştir.Ardından yorum ve değerlendirmeler yapılmış, eserin dil ve anlatım özellikleri, cümle yapıları incelenmiştir. Bu çerçevede birinci bölümde 6, ikinci bölümde 3, üçüncü bölümde 4, dördüncü bölümde 10, beşinci bölümde 11 ve altıncı bölümde 7 eser olmak üzere toplam 41 eser bu bakış açısıyla değerlendirilmiştir. Her bölümden sonra ele alınan eserlerle ilgili toplu değerlendirmeler yapılmıştır.Tezimizin hacmi genişleyeceği için örnek teşkil etmesi bakımından dört eserin metin dil bilimi açısından yapısal özelliklerine yer verilmiştir. Bu değerlendirmeler sırasında Cumhuriyet Dönemi'nde gezi türü bir bütün olarak ele alınıp incelenmiş, gezi türünde yazılan eserlerin dil, anlatım ve yapı özellikleri bilimsel olarak değerlendirilmiştir. Edebiyat tarihlerimizde tür olarak yer verilen ancak edebî bir tür olarak sınırları ve özellikleri üzerinde detaylı olarak durulmayan gezi türünün birtakım bilimsel incelikleri, ölçüleri ve sınırları tespit edilmiştir.Gezi türü, öncelikle dinamik bir yapıya sahiptir. Diğer türlerden ayrı olarak genellikle, aralarındaki tutarlılık ve bağdaşıklık korunarak bölümler hâlinde, okuyucuyu merkez alarak hazırlanmış, ilgiyi daima canlı tutacak çok uzun olmayacak şekilde düzenlenmiştir. Yazarların bakış açılarındaki tavırları, ilginç ve çekici konuları tespit edebilmedeki başarıları, orijinal olanı yakalayabilmeleri, karşılaştırma yapabilme noktasındaki birikimleri bu türün en önemli özellikleridir.Yeni, bilinmeyen bir mekân gezinin esas unsurudur. Dil ve üslup özellikleri, anlatım teknikleri, yapısal nitelikleri gezi türünü diğer türlerden ayıran diğer önemli hususlardır.Gezi türü, edebiyat sanatçısı, edebiyat tarihçisi, edebiyat sosyologu, edebiyat araştırmacısı, edebiyat öğreticisi için çok önemli bir araçtır. Bu tür bütün edebî türlerin esası olarak düşünülmelidir.İncelenen eserlerden hareketle gezi türünün birçok bilimi ve sanatı beslediği, desteklediği ve en önemlisi edebî bir tür olduğu görülmüştür. Gezi türü ile ilgili eserlerin ve bu konudaki çalışmaların artması, Türk edebiyatının gelişmesi ve dünya edebiyatları içerisindeki varlığı adına son derece önemlidir.Anahtar Sözcükler1.Gezi türü2.Seyahatname3.Travel Writing4.littérature de voyage5.Reiseliteratur
Özet (Çeviri)
The purpose of the thesis, entitled The Development of Travel Writing in the Turkish Literature in the Republican Era (1920 ? 1980) is to study the text of travel writing as a literary genre in terms of style, exposition and linguistics, and to state the status and the development of travel writing as a distinct genre in that period. In the Turkish Literature in Post-republican Era, the textual structure, style and narration of travel writing genre is limited to its literary value.In the Introduction, first, travel writing as a literary genre is emphasized. At this point, a brief history of travel, the meaning of travel as a word and concept, whether travel is literary genre, the technical properties and limitations of travel writing genre, and the structural properties of travel writing works in terms of textual linguistics are introduced. With a brief discussion on itineraries, şehrengiz (observations a particular city written by Divan poets), sefaretname,(the dairies written by ambassadors), travel works before and after Tanzimat (administrative reforms ? 1839) and in the Post-republican Era, a preparation is made for the 41 works studied.Between 1920 and 1980, the travel writings of men of letters and journalists about the trips abroad are studied, and then major travel writings on domestic trips are dealt with. The selected works are classified according to the countries visited and the dates of visit. Following the classification, an introductory information on each work are presented and the purpose of the trip, the places visited, the viewpoint and the findings of the author are stated. Afterwards, certain comments and evaluations are made, focusing on the linguistic and narrative qualities and sentence structures. To this end, a total of 41 works are analysed from this point of view: 6 works in Chapter 1, 3 in Chapter 2, 4 in Chapter 3, 10 in Chapter 4, 11 in Chapter 5, and 7 in Chapter 6. After each chapter, a holistic evaluation of the works in question is made. So as not to oversize the text of the thesis, the structural qualities of only 4 works are studied from the viewpoint of textual linguistics. Throughout these evaluations, the genre of travel writing in Republican Era is discussed and studied as a whole, the style, narrative and the structural qualities of the works within this genre are studied scientifically. Certain minute scientific details of travel writing genre, which is included in our literary history and yet the qualities and boundaries of which have not been closely studied, are pinpointed.The genre of travel writing has a dynamic structure. Unlike other genres, it usually puts the reader at its centre, paying utmost attention to keep the reader?s interest alive and to avoid long windedness in consistent and coherent parts. The essential qualities of the genre are the attitudes of the writers? viewpoints, the success at determining interesting and impressive subjects, finding out the novelties, and the experience in comparing and contrasting. A new, unexplored place the key to travel writing. Linguistic and stylistic qualities, narrative techniques, structural properties are what distinguishes this genre from other genres.The genre of travel writing is an invaluable tool for authors, literary historians, literary sociologists, literary researchers, and instructors of literature. This genre should be considered as the basis of all other literary genres. As a result, the works studied demonstrate that it gives rise to and supports many sciences and arts, and that it is a major literary genre. The fact that the number of studies on travel writing is on the rise is very crucial for the development of Turkish Literature and its position within the world literatures.
Benzer Tezler
- Talip Apaydın'ın hayatı, roman ve öyküleri üzerine bir araştırma
A research on Talip Apaydın's life and works
KEMAL EROL
Doktora
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıYüzüncü Yıl ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAMAZAN KAPLAN
- Arif Nihat Asya hayatı, sanatı ve eserleri
Arif Nihat Asya's life, art and works
AYŞE TEPEBAŞI
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURULLAH ÇETİN
- Cumhuriyet Dönemi gezi edebiyatinda Almanya (1923 - 1950)
Travel literature in Germany during Democratic Period (1923 - 1950)
FEYZA ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAKİ ASİLTÜRK
- Demirtaş Ceyhun'un öykü ve romanlarında yapı ve izlek
Structure and theme in Demirtaş Ceyhun's stories and novels
ÖMER APUHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıArdahan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TAYLAN ABİÇ
DR. GÜRHAN ÇOPUR
- Selahattin Batu'nun hayatı, sanatı ve şiirleri üzerinde bir inceleme
A study on Selahatti̇n Batu's life, art and poetries
ÇAKIR ZENGİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
BiyografiGiresun ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HATEM TÜRK