Menakıb-ı Hace-i Cihan ve Netice-i Can
Menakıb-ı Hace-i Cihan ve Netice-i Can
- Tez No: 227414
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ŞEREF BOYRAZ, YRD. DOÇ. DR. AHMET ÖLMEZ, YRD. DOÇ. DR. DOĞAN KAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Tasavvuf, Tarîkat, Vâhidî, Bektaşiyân, Mevleviyân, Haydariyân, Abdalân, Kalenderân, Tasavvuf, Tarîkat, Vâhidî, Bektaşiyân, Mevleviyân, Haydariyân, Abdalân, Kalenderân
- Yıl: 2009
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bölümü
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 263
Özet
AKÇA, Volkan. Menâkıb-ı H?âce-i Cihân ve Netice-i Cân, Yüksek LisansTezi, Sivas, 2008 .Tarikat; yol, meslek, meşreb ve mezheb demektir. Tasavvuf dilinde iseAllah'ı bilme ve bulmanın yoludur.Öncelikle Halk Bilimi'nde daha sonra Tasavvufi Türk Edebiyatı'nda önemlibir yeri olan ?Tarikatlar? hicri 2.ve 5. asırlar arasında doğup gelişmiş, büyükşahsiyetlerin elinde teşkilatlı bir şekilde yayılmıştır. İslam dünyasında şöhretkazanmış ve tanınmış 12 tarikatın varlığından bahsedilir.Nitekim XVI. Asırdaki Türk şairi Vahidi ?Menâkıb-ı H?âce-i Cihân veNetice-i Cân? adlı eserinde kendi zamanına kadar gelmiş bütün tarikatların doğuş veyayılışlarından, özel anlam ifade eden deyim ve terimlerinden bahsetmiştir.Eserin yazılış sebebini gördüğü rüyaya bağlayan Vahidi, bir gece rüyasındapir elinden kitap alır ve okumaya başlar. Pirin isteği ile okuduklarının herkesçebilinmesi için uyandıktan sonra altı ay gibi bir sürede pendnameye benzeyen bukitabı tamamladığını söyler.Bu eser on bölümden oluşmuş olup her bölümde bir tarikattan bahsedilmiştir.Bunlar arasında Bektaşiyan, Mevleviyan, Haydariyan, Abdalan, Kalenderiyan önemliyer tutar. Bütün tarikatlara tek tek değinen Vahidi, özel anlam ifade eden ?sofi,insan-ı kâmil, talib, ehl-i istidlal?? gibi terimlere de ayrıca yer vermiştir. Buyönüyle de takdire şayan bir eserdir.Menâkıb-ı H?âce-i Cihân, Abdulbâki Gölpınarlı'ya göre mensur olarakbilinen ancak mesnevi, rubai, kıt'a parçaları ile manzum-mensur yapıya sahip önemlibir eserdir. Başlıklar Acemce (Farsça) yazılmıştır. Metnin dilinin ise zamanına göresade ve anlaşılır olduğu söylenebilir. Yer yer öz Türkçe kelimeler de gözeçarpmaktadır.Bu sebeple sadece Din ve Tasavvuf tarihi açısından değil öz Türkçe sözcüklerbakımından da değerli bir kitaptır.Eserin tarikatlar hakkında derli toplu bilgi vermesi, nazım-nesir karışımıyapısı ve okuyucu üzerindeki etkisi göz ardı edilmemesi gereken bir özelliğidir.
Özet (Çeviri)
AKÇA, Volkan. Menâkıb-ı H?âce-i Cihân ve Netice-i Cân, Yüksek LisansTezi, Sivas, 2008 .Tarekats means the way, proffession, temperament and creed. It also meansthat in Islamic dialects to recognize and the way of reaching the God.First of all, Tarekats which have serious roles in Folk Science and thenIslamic Turkish Literature occured and develeoped between the second and the fifthcenturies ofthe Hegira, and they spreaded in organized way with important people. Itis mentioned that the existence of twelve famous and well known tarekats in theIslamic World.Thus sixteenth century?s Turkish poet Vahidi emphasized all of the tarekats?born and spreading upon his time and also idioms and terms which have specialmeanings in his book called ?Menâkıb-ı H?âce-i Cihân ve Netice-i Cân?.Vahidi who relates the reason of book?s writing with his dream, in his dreamtakes a book from a patriarch. Then he begins to read. For wishes of patriarch hewrote it because of informing everyone what he had read, he says that he completedthis book which is similar to `? Pendname?? in six months after he had woken up.This book covers ten sections, and in each section it is mentioned a tarekat.Among them ` Bektaşiyan, Mevleviyan, Haydariyan, Abdalan, Kalenderiyan ` havesignificant positions. Vahidi points out all tarekats one by one. In addition, he usedspecial meaning carriying terms as ?sofi, insan-ı kâmil, talib, ehl-i istidlal etc.? Inthis aspect it is an appreciatable work.Menâkıb-ı H?âce-i Cihân which is however known to be a prose byAbdulbâki Gölpınarlı, is a significant book which has a mesnevi, rubai and stanzasparts and prose and verse nature. Titles were written in Persian. The language of thecontext can be explained as simple and comprehensible in its written time. Partly,original Turkish words canalso be seen.For this reason, it is avaluable book for not only Religion and Islamic historybut also original Turkish words.It is a well organised work, build of combinations prose and verse and itsimpact on the reader are qualities that are not disregarded.
Benzer Tezler
- Karakaşzâde, 'Nūrü'l-Hüdá Li-Men İhtedá' (inceleme-tenkitli metin)
Karakaşzâde, 'Nūrü'l-Hüdá Li-Men İhtedá' (analysis and critical edition)
CÜNEYT NUR
Doktora
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıTrakya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ İHSAN ÖBEK
- Menakib-i Dükçi İşan isimli eser ve tahlili (Giriş-inceleme-metin-sözlük)
Menakib-i Dükçi İşan and it's analysis (Introduction-analysis-text-dictionary)
MEHMET ÇEVİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıFatih ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NODİRKHON KHASANOV
- Menakıb-ı Mahmut Paşa
Başlık çevirisi yok
NEŞE ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Türk Dili ve EdebiyatıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL ERSOYLU
- Menakıb-ı Şeyh Şa'ban-ı Veli
Başlık çevirisi yok
ALİ OKUMUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN KAMİL YILMAZ
- Menâkıb-ı İbrâhim-i Gülşenî ışığında İbrahim Gülşenî'ye bağlı bir Akkoyunlu kazaskeri: Kadı İsa Savecî
Qādī Īsā al-Sāwajī: an Aqquyunlu qādīʻaskar obedıent to Ibrāhīm al-Gulshanī in the lıght of Menākıb-i Ibrāhīm-i Gülşenī
SİBEL ÇAVUŞOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Tarihİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ERTUĞRUL İSMAİL ÖKTEN