XIX. yüzyılın ikinci yarısında Bakü (1859?1905)
Baku in the second part of the XIX century.(1859-1905)
- Tez No: 229049
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET ÖZDEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Guberniya (Eyalet), Kız Kalesi, Petrol, Burjuvazi, Duma, Ruslaştırma, Liman, Demiryolu, Rüzgâr, Province, Maiden Tower, Petroleum, Bourgeoisie, Duma, Russianize, Port, Railway, Wind
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 254
Özet
Bu çalışmanın amacı, 19.yüzyılın başlarındaki Rusya'nın işgalinden sonraaskeri bir kale ve kaza merkezi statüsüne kavuşan Bakü şehrinin 1859senesinde eyalet merkezi statüsüne kavuşturulmasından sonra şehrin idari,ekonomik, sosyal, kültürel ve mimari yapısında ortaya çıkan değişiklikleriincelemektir. Bakü'nün feodal bir şehir görünümünden çıkarak metropoliten birşehre dönüşmesinde rol oynayan doğal etkenler ve Çarlık Rusya'sının siyasetişehir örneğinde yansıtılmaya çalışılmıştır. Konu zaman olarak 1859?1905 yıllarıile sınırlandırdırılmıştır Bu tarihler arasında bir dönemlendirme yapılmasının anasebebi, Bakü'nün fiziki çehresi ve toplumsal dokusunda ancak 1859'dan itibarenköklü değişimlerin yaşanmaya başlamasıdır. 1905 ise bilindiği gibi, Bakü'yüişgal altında tutan Rus çarlık idaresinde bir devrim yaşanmasıdır.Tezin içeriği Bakü'deki idari yapı ve organlar, ile onların görevlerini, petrolendüstrisinde ortaya çıkan gelişmelerin ekonomik hayata yansımasını ve diğersanayi dallarının teşekkülünü; ticari hayatı ve yeni ihtiyaçlara binaen yeni ulaşımyollarının ve sair kurumların ortaya çıkmasını kapsamaktadır. Aynı zamandabirbiriyle ilintili olan bu gelişmelerin toplum üzerinde etkileri, eğitim ve kültürelalandaki gelişmeler, şehir sınırlarının büyümesi ve dış cephesindeki farklılıklarda ele alınmıştır.Araştırma daha çok döneme ait arşiv belgelerine dayanılarak, telif eserlerinincelenmesi ve süreli yayınların taranması ile gerçekleştirilmiştir. Toplananbilgiler karşılaştırılarak ve analiz edilerek kullanımıştır.Bakü Rusya'nın hem siyası hem ekonomik politikasında önemli bir yer işgaletmiştir. Petrole dayalı kapitalist gelişmeler ve o gelişmeleri yansıtan burjuvaliberalözellikli ıslahatların Azerbaycan'da ilk, bazen de tek uygulama mekânıBakü olmuştur. 1878'de kurulan Şehir Belediyesinin ve Duma'nın çalışmalarıher şekilde engellenmek istenmiş ve şehrin idaresi Senatör tarafından atananvalinin denetimine verilmiştir. İdari alanda Müslüman Türk unsuruna önemliiimevkilerin verilmemesine özen gösterilmiş, daha çok Rus ve Ermeniler baştaolmak üzere hristiyan kesime öncelik ve ağırlık atnınmıştır.. Bu siyasetneticesinde Bakü'de genişleyen petrol sanayesinin ve diğer büyümeninekonomik faydalarından yerli halktan çok yabancılar faydalanmıştır. Fakat çarhükümeti de kendi çıkarları açısından ve burjuvazinin talepleri karşısındabölgeye bazı yatırımlar yapmak mecburiyetinde kalmıştır. Demiryollarınçekilmesi ticari hareketliliği artırmıştır. Bakü'nün doğal zenginliklerinden veticaretinden elde edilen kazancın çok az kısmı şehir ihtiyaçları için harcanmıştır.Azerbaycan'ın ilk büyük milli sermaye kitlesi petrol sanayisi alanında ortayaçıkmış, bu sermayedarlar deniz taşımacılığı, gıda sanayisi balık üretimi vs.gibialanlarda da söz sahibi olmuşlardır. Çar Rusya'sının taraflı siyaseti ve büyükyabancı sermayedarların baskıları Azeriler arasında milli bilincin uyanmasındatesirli olmuştur. Rusya kanalı ile modern Batı eğitimi almış aydın sınıfınınyetişmesi halkın eğitim ve kültürel durumunda birçok gelişmeleri de beraberindegetirmiştir. Şehrin eğitim, sağlık ve sosyal ihtiyaçlarının karşılanmasında resmiyönetimden daha çok özel kurumlar ve şahıslar etkili olmuşlardır. Bakü'nünmimari açıdan yeni bir siluete kavuşmasında hazırlanan şehir planları etkiliolmuş,, cadde ve sokakların yeni bir imaj kavuşmasında, gösterişli binalarınimarı, elektrik, telgraf, telefon gibi öğelerin şehre girmesinde ise daha çok özelteşebbüs etkin rol oynamıştır.
Özet (Çeviri)
The reason of the research is to explore the changing in the administration,society, culture, and architecture of the city of Baku which was invaded byRussia in the XIX century, to explore the factors which affected Baku to becomea metropolitenis from having a feudal view, the politics of char Russia in Baku.The research encloses the years of 1806-1900. Until 1859 Russia could notestablish its politics in this area. It was the period of introduction, and theimportant events happened after this date. So all these were the reason tochoose that period of time. On the other hand, political improvements in theyear of 1905 were the onset of a new period both in economy and culture as itwas in the administration.The administrational means and their duties, the limits of government; thereflection of the promotions to the economical life emerged in petrol industry,the improvement of the side and the other industrial branches; the enlargementof the trade and the emergency of institutes and organs because of these needswere specially written. Also the affects of all these improvements to the society,the enlargement of city borders, differences in the out frontiers were noticed.Archival documents belonged to that period, the books written about this topicand newspapers were used in the research work. Taken information wasanalyzed.Baku had an important role in the politics and economy of Russia. After the warwith Iran Baku still was managed in the military system. Some limits were put onthe city administration established in 1878 and the activity of Duma. There wasnot any place for Muslims; most of the places were given to the Russians andArmenians in the administration. And in the result of this politics foreigners tookan advantages of the merits come from the oil industry. But they had to give adeposit here and it was the requirement of capitalism. The establishment ofrailways increased the trading life. But the merits of Russia from Baku weremore than expenditures in Baku.The first capitalists in Azerbaijan were oil capitalists, and then they developed inother sectors of industry. The politics of Russia and the pressures of the bigforeign capitalists had an influence on the national consciousness. In this periodthe representatives of capitalists of Azerbaijan had a great role on giving theeducation and medical service, providing the needs. They also had anenormous role in the architecture of Baku. Special suggestions about making anew image for Baku constructing new buildings, electric, telegraph andtelephone lines made an obvious definition in the city plan.
Benzer Tezler
- Azerbaycan'da müslüman okulları (1849-1918)
Muslim schools in Azerbaijan (1849-1918)
SABİNA ABBASLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimSakarya ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TURGUT SUBAŞI
- Azerbaycan petrollerinin uluslararası politikadaki önemi ve Türkiye
The Importance of Azerbaijanian oils in international politics and Turkey
TİMUÇİN KODAMAN
Doktora
Türkçe
2002
Uluslararası İlişkilerAnkara ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN KÖNİ
- XIX. yüzyılın ikinci yarısında Diyarbakır: Vilayet salnameleri ve mahalli kaynaklara göre, 1869 - 1905
Başlık çevirisi yok
İLHAN PALALI
- XIX. yüzyılın ikinci yarısında Avşarların iskânı
The settlement of Afshar clans during the second half of 19th century
FATMA AKIN