Hezarfen Hüseyin Efendi'nin 'Tenkihu't-tevarih' adlı eserinin Selçukluların zuhurundan Osmanlı Devleti'nin kuruluşuna kadar geçen bölümlerinin transkripsiyon ve değerlendirmesi
The transcription and evaluation of Hezarfen Hüseyin Effendy's written work named as 'Tenkihu't-tevarih's parts from the emerge of Seljuks to foundation of Ottoman State
- Tez No: 230516
- Danışmanlar: PROF.DR. MEHMET ÇELİK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Celal Bayar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ortaçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 130
Özet
Hezarfen Hüseyin Efendi, 17. yüzyıl Osmanlı tarihinin önemli bilim adamlarındandır. Bilimin çesitli dallarında (tarih, coğrafya, tıp, dilbilim, ilahiyat vb.) değerli eserler vermistir. Bunlar arasında en dikkat çekeni ?Tenkihu't- Tevarih? adlı eseridir. Kitap, muhteva ettiği konular itibariyle farklı ve özeldir. Bunun yanı sıra, müellifin yabancı kaynaklardan (Yunanca, Latince vb.) faydalanmıs olması ve kronolojik tarihçilikten ayrı bir yol izlemesi ile kitap, daha da önem kazanmaktadır. ?bn Halduncu tarih anlayısına sahip olduğu anlasılan müellifin bu kitabı, genel tarih niteliğinde olup Osmanlı tarihçiliğinde türünün ilk örneklerinden de birisidir. Müellif, kitapta ele aldığı konular hakkında kısa ve özlü bilgiler vermektedir. Zaten kitabın adının anlamı da ?Melikler Tarihinin Özeti?dir. Kitapla ilgili batıda bazı çalısmalar yapılmasına karsın ülkemizde herhangi bir çalısma yapılmamıstır. Bu tez, Hezarfen Hüseyin Efendi ve eserleriyle ?Tenkihu't- Tevarih?in Selçuklulardan Osmanlı Devleti'nin kurulusuna kadar geçen bölümlerinin transkripsiyon ve değerlendirilmesinden olusmaktadır. Tenkildi metnin bulunduğu kısımda su konular yer almaktadır: Anadolu Selçukluları, Danismendliler, Cengiz Han ve oğullarının devleti (Moğollar), Musul Halep ve Sam Atabeyleri, Timurlular Devleti, Kırım Hanlıkları, Tolunoğulları, ?hsidîler, Safevîler, Fatımiler, Eyyübîler, Memlûkler ve Anadolu beylikleridir. Kitap incelendiğinde müellifin günümüze ulasmayan birtakım eserlerden yararlandığı görülmektedir. Bu da kitabın ehemmiyetini arttırmaktadır. Bu çalısma, eserin Manisa nüshası esas alınmak üzere Diyarbakır ve Hamidiye nüshaları ile karsılastırılması suretiyle hazırlanmıstır. Tezin sonuna bir sözlük ve tenkidli metnin Manisa nüshasında yer alan kısımlarının tıpkıbasımı ilave edilmistir. Kısacası bu tezle 17. yüzyılda yasamıs bir Osmanlı Tarihçisinin Ortaçağ Türk ?slam tarihine yaklasımı ortaya konmustur. Anahtar Kelimeler Hezarfen Hüseyin Efendi Tenkihu't-Tevarih Selçuklular Moğollar Atabeyler
Özet (Çeviri)
Hezarfen Hüseyin Effendy was one of the most important scientists of 17th century Ottoman History. He gave valuable Works of art in different branches such as history, geography, medicine, filology, theology etc? The most important one amoung them is ?Tenkihu?t-Tevarih?. The book is spacial and different in terms of the subjects it deals with. Besides, the important of the books increases becouses the writers used foreign sources (Greek, Latin etc?) and followed a different method than the understanding of chronological history. This book?s writer, who is understood that he follows ?bn Haldun?s ideas, is in the quality of general history and it is one of the first examples of Ottoman historiography. Historian gives short and necessary information about the subjects it deals with. Also the meaning of the tittle of the book is ?The summary of the history of Meliks? Even though there was some studies about this book in the west, there is no study about it in our country. This thesis consist of the transcription and evaulation of the parts between Hezarfen Hüseyin Effendy and his works and from the Seljuks of the ?Tenkihu?t- Tevarih? till the foundation of Ottoman State. There are these subjects in the criticized text: Seljuks of Anatolian, Danishmends, Chengis Khan and his Son?s State (Mongols), The Atabegids of Musul, Halep and Sham, The State of Timurids, The Khanids of Kırım, Tolunids, ?hshidies, Fatimids, Eyyubids, Mamluks and Begids of Anatolian. This work has been prepared by the comparison of basically exacpted Manisa copy, Diyarbakır and Hamidiye copies. A dictionary and the some publishing of the parts which were in the Manisa copy of criticized text has been added to the end of this thesis. ?n this thesis the approach to the middle ages Turkish Islamic history of an Ottoman historian who lived in the 17th century has been examined. Key Words Hezarfen Hüseyin Effendy Tenkihu?t-Tevarih Seljuks Mongols Atabegids
Benzer Tezler
- Hezârfen Hüseyin Efendi'nin 'Tenkîhü't Tevârih-i Mülûk' isimli eserinin tahlili ve metin tenkidi
Analysis and text criticism of Hezârfen Hüseyin Efendi's work entitled Tenkîhü't Tevârih-i Mülûk
AHMET NAS
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihErzincan Binali Yıldırım ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SÜLEYMAN LOKMACI
- Hezârfen Hüseyin Efendi'nin ?Tuhfetü'l- Erîbi'n- Nâfia li'r-Rûhânî ve't-Tabîb?i (inceleme-metin-dizin)
Hezârfen Hüseyin Efendi?s ?Tuhfetü?l- Erîbi?n- Nâfia li?r-Rûhânî ve?t-Tabîb? (analysis-text-index)
FEYZA TOKAT
Doktora
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıPamukkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEYHUN VEDAT UYGUR
- Hezârfen Hüseyin b. Ca'fer İstânköyî'nin ?Lisânü'l-Etibbâ? adlı tıp lügati üzerinde dil incelemesi: İnceleme-metin-sözlük
A language analysis of the medical dictionary titled ?Lisânü?l-Etibbâ? of the Hezârfen Hüseyin b. Ca?fer Istanköyi
EKREM DEMİR
Doktora
Türkçe
2011
Deontoloji ve Tıp Tarihiİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ÖZKAN
- Osmanlı Devleti'nin 1660-1661 (Hicri 1070-1071) tarihli sefer bütçesi
The military campaign budget of Ottoman State dated in 1660-1661 (Hijri 1070-1071)
DORUKHAN SELÇUK
- Tuhfetü'l-Erîbi'n-Nâfi'a Li'r-Rûhânî Ve't-Tabîb (Sentaks incelemesi-metin-sözlük)
Tuhfetü'l-Erîbi̇'n-Nâfi̇'a Li̇'r-Rûhânî Ve't-Tabîb (Syntax revi̇ew-text-di̇cti̇onary)
ALİ KEMAL ŞAŞ
Doktora
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÜMİT TOKATLI