Muhyiddin Çelebi'nin Hızırname adlı mesnevisi(dil incelemesi-metin-sözlük)
Masnavi of Muhyiddin Çelebi's Hızırname(scrutiny-text-dictionary)
- Tez No: 230743
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. SEVİM YILMAZ ÖNDER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Hızır, copy, sufism, vocabulary
- Yıl: 2009
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bölümü
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 457
Özet
Elinizdeki çalışmanın asıl amacı, Muhyiddin Çelebi'nin Hızırname adlı eserinin transkripsiyonunu (yazı çevrimini) yapmak, eserin 15. yüzyıl içerisinde bu türde yazılmış dini ve tasavvufi eserler arasındaki yerini ve önemini vurgulamak; daha da önemlisi eserde yer alan söz varlığını ortaya çıkararak söz konusu dönemle dilbilgisi açısından ve edebi açıdan karşılaştırma yapabilmektir.Bu amaç doğrultusunda çalışmamızı eserin, önsöz bölümünde ayrıntılı künyesi verilmiş olan Atatürk Kitaplığı nüshası ile yürüttük. Bunun yanı sıra Hızırname adlı eserin elimizdeki Atatürk Kitaplığı nüshası ile diğer nüshaları, aralarındaki farklılıkları göstererek karşılaştırdık. Bu karşılaştırmayı yaparken, eserin içerisinde yer alan olağanüstü öyküleri; efsanevi, dini ve mucizevi karakterleri ve yer adlarını inceledik. Eserin içeriğinde yer alan bu öykülere temel oluşturan Hızır, ab-ı hayat gibi kavramlar üzerinde durarak bunların Türk-İslam inançları arasındaki yerini ve toplumsal hayatı nasıl etkilediklerini tartıştık. Bunu ele almamızdaki temel amaç 15. yüzyıldaki toplumsal değişmenin etkisinde gelişen edebiyat ve dilin, Hızırname adlı esere nasıl yansıdığını ortaya koyabilmekti. Atatürk Kitaplığı nüshası ile sonraki bölümlerde bahsedilecek olan diğer nüshaların söz varlığı karşılaştırıldığında görüldü ki elimizdeki nüsha edebi açıdan ve ses bilgisi açısından diğer nüshalarda olmayan tamamen farklı sözcükler içermekte; bunun yanı sıra onlarla benzerlik gösteren özellikleri de içinde barındırmakta. 15. yüzyıl Eski Anadolu Türkçesi ile yazılan eserin söz varlığı incelendiğinde görüldü ki içerdiği sözcüklerden bir bölümü bugünkü Türkçe'de kullanılmayan arkaik sözcüklerdir. Bir bölümü ise günümüzde Anadolu Ağızlarında yaşamaya devam etmektedir. Dolayısıyla çalışmamıza esas teşkil eden eserin bu nüshası, hem geçmişin Türkçesinin izlerini taşıması nedeniyle bugünkü araştırmacılara kaynak olacak niteliğe sahip önemli bir eser hem de 15. yüzyıl tasavvuf anlayışını saf bir dil ve samimi bir anlatımla bizlere sunan, türünün bir başucu kitabı olma niteliği taşımaktadır.Anahtar Kelimeler : Hızır, nüsha, tasavvuf, söz varlığı
Özet (Çeviri)
The main purpose of this study is, to translate the masnavi of Muhyiddin Çelebi?s Hızırname, to emphasize of it?s place and importance regarding to religious and sufist works made in this kind at the 15. century. Most importantly to have the posses to make comparement exposing the vocabulary taking part in the name of literature and gramer at the mentioned times.In this direction we went on our study by the copy of Atatürk Bookshelf that?s detailed identification took place at the introduction of the work. We also compared our copy with the other copies studied on before. We compared vocabulary of the Atatürk Bookshelft copy we have of the masnavi of Hızırname with the other copies by the shape properties. While making this comparement we examined the extraordinary tales, legendary, religious and miraculous caracters and names of the places. We discussed the place of the work among the Turk-Muslim beliefs and how they effect on the social life emphasizing the concepts like Hızır (The Prophet Hızır), the water of ethernal life makes a base for these tales took place at the work. The main reason that we focused on this, is to expose how literature and language developed under the effect of the social change at the 15. century reflected on the masnavi of Hızırname. It is seen as the vocabulary of Atatürk Bookshelf copy compared with the other copies will take place at the next chapters, the copy we have contains totally different words by literary and fonetic doesn?t take place in other copies, in addition to this it also contains some similar properties with them. It is seen that some of the words are arcaic words doesn?t use in today?s Turkish as the vocabulary of the work written by 15. century?s Old Anatolian Turkish also some part is living in Anatolias Dialect today. Consequently this copy of the work that our study based on, has the quality to be the bedside book of its kind, both it is an important work to be source for todays researchers as it has the prints of pasts Turkish and it presents us the 15. century?s sufism mind with a sincere exposition and a clear language.
Benzer Tezler
- The journey of an Ottoman warrior dervish : The Hızırname (Book of Khidr) sources and reception
Bir Osmanlı gazi dervişinin yolculuğu: Hızırnâme - kaynakları ve alımlanması
SİBEL KOCAER
Doktora
İngilizce
2015
Türk Dili ve EdebiyatıUniversity of London (The School of Oriental and African Studies-SOAS)Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. YORGOS DEDES
- Muhyiddin Çelebi'nin Hızır-Namesi (inceleme-metin)
Muhyiddin Çelebi's Hıdırname (the analyze-the text)
ZEHRA ALAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. EMİNE YENİTERZİ
- Hatibzâde Muhyiddin Efendi'nin Hâşiyeʿalâ Ḥâşiyeti'l-Keşşâf adlı eserinin tahkiki (Fatiha Sûresi)
Başlık çevirisi yok
EBUBEKİR ARGUM
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Dinİnönü ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDURRAHMAN ATEŞ
- Muhyi, hayatı, edebi kişiliği ve divanı
Muhyi is life literarry personege and his divan
MUSTAFA ARSLAN
Doktora
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. AHMET MERMER
- Milli Kütüphane 06 Hk 4099 numarada kayıtlı Mecmû'atü'n-Nesâyih'in transkripsiyonlu metni ve incelemesi
National Library registered in 06 Hk 4099 transcribed text and analysis of Macmû˘atü'n-Nasâyih
GAMZE DENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıHaliç ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATMA İMAMOĞLU