Psikobiyolojik kişilik modeli ve beş faktör kişilik kuramı: Mizaç ve karakter envanteri (TCI) ile Beş Faktör Kişilik Envanterinin (5FKE) karşılaştırılması
Psychobiological personality model and five factor personality theory: Comparison of temperament and character inventory (TCI) and Five Factor Personality Inventory (5FPI)
- Tez No: 241406
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HALUK ARKAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2009
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Bölümü
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 168
Özet
Kişiliğin açıklanmasında, boyutsal modellerin en önemli iki temsilcisi, Cloninger'in Psikobiyolojik Kişilik Modeli ile Costa ve McCrae'nin Beş Faktör Kişilik Kuramı'dır. Psikobiyolojik Kişilik Modeli, bellekteki kavram öncesi yanlılıkları içinde barındırdığı varsayılan dört mizaç boyutu ile bireyin büyürken çevresel etki ve değişimlere adaptasyonunun bir sonucu olarak şekillendiği varsayılan üç karakter boyutundan oluşmaktadır. Beş Faktör Kişilik Kuramı ise, insanların gösterdikleri bireysel farklılıkların dünyadaki bütün dillerde kodlanacağı, konuşma diline sözcükler halinde yansıyacağı ve bu sözcüklerden yola çıkarak insanın kişilik yapısını kapsayacak bir sınıflamanın olabileceği temel varsayımına dayanmaktadır.Bu araştırmanın amacı, iki kişilik kuramını, boyutsal anlamda karşılaştırarak, olası ilişki, binişme ve birbirlerini yordama durumlarını saptamaktır. Çalışmanın örneklemi, yaşamlarının herhangi bir döneminde psikolojik/psikiyatrik tedavi almamış 200 gönüllüden oluşmuştur. Mizaç ve Karakter Envanteri ile Beş Faktör Kişilik Kuramı veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda, iki kuramın boyutlarının birbirleriyle anlamlı düzeyde ilişkili olduğu saptanmıştır. Kendini Aşma boyutu dışında, her iki kuramın tüm boyutlarının diğerinin en az bir boyutu ile 0.40'ın üzerinde yüksek seviyede ilişkili olduğu bulunmuştur. Kendini Aşma boyutu ise, Psikobiyolojik Kişilik Kuramı'nın biricik boyutu olarak kendini göstermiştir. Bu korelasyonlar alt boyutlar bazında yapılan analizlerle de desteklenmiştir. Çoklu regresyon analizleri sonuçlarında, Kendini Aşma dışında, iki kuramın boyutlarının birbirlerini belirli bir düzeyde yordayabildiği (%28 ile %60 arası) görülmüştür. Sonuç olarak, iki kişilik kuramının boyutlarının birebir bir binişme göstermediği saptanmıştır. Tüm bu bulgular beklenen doğrultuda, çalışmanın doğurguları ile uyumlu ve yurtdışı çalışmaları destekler nitelikte bulunmuştur.
Özet (Çeviri)
The best two attorney of dimensional models for explain the personality are Cloninger?s Psychobiological Personality Model and Costa and McCrae?s Five Factor Personality Theory. Psychobiological Personality Model fall out four temperament dimensions which are assumed to be include preconneptual structures in perceptual memory, furthermore three character dimensions which are the result of adaptation of environmental effects and exchange in the process of the human grow up. Five Factor Personality Theory arises from the basic assumption that the individual differences, which are shown by human, shall be coded to all languages in the world, shall be reflected to the speak language by means of the words and a classification that comprises the structure of human personality which is the result of these words.The aim of this research is to compare in the dimensional sense these two personality theory and to determine their relation, overlapping and correlative predictions. The sample of this study comprises of 200 volunteers who were never under psychiatric or psychological treatment during their lifetime. Temperament and Character Inventory and Five Factor Personality Inventory were used for instrument of data collection. As a result of the implemented analyses, it has been determined that the dimensions of two theories are significantly related. Excluding the Self-Transcendence dimension, all dimensions of both theories are highly related over the level of 0.40, with at least one dimension of the other theory. Self-Transcendence did justice to oneself that unique dimension of psychobiological personality model. These correlations were supported by the analyses which were made in the basis of sub-dimensions. It was observed at the results of multiple regression analysis that, excluding the Self-Transcendence, the dimensions of two theories can be correlative predicted and overlapping each other in definite degree (between %28 and %60). All these inventions are found, as anticipated, in the same direction with the hypothesis of this study and supporting the findings of the foreign studies.
Benzer Tezler
- Prayer types and their associations with mental and psychophysiological health
Dua türleri ve ruhsal ve psikofizyolojik sağlıkla ilişkileri
FATÜMETÜL ZEHRA GÜLDAŞ
- Psikobiyolojik kişilik kuramı ekseninde yöneticilerin kişilik özellikleri, karar verme stilleri ve örgütsel sonuçlara yansımaları
Manager's personality traits in the psychological personality theory axis, decision-making styles and organizational results
ENGİN ÜNGÜREN
Doktora
Türkçe
2011
İşletmeAkdeniz ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği ve Otelcilik Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. RÜYA EHTİYAR
- Major depresif epizod tanısı alan hastalarda mizaç ve karakter profilinin incelenmesi
The temperament and character profiles of the patience that are diagnosed as major depressive episode.
BÜLENT BAHÇECİ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2007
PsikiyatriKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiPsikiyatri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M. FATİH KARAASLAN
- Obsesif kompulsif bozukluğu olan çocuk ve ergenlerin ebeveynlerindeki mizaç, karakter özellikleri ve psikopatolojinin araştırılması
Temperament, character and psychopathology in parents of children and adolescents with obsessive compulsive disorder
NESLİHAN ŞAHİN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2012
PsikiyatriSağlık BakanlığıPsikiyatri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLİZ ÖZGEN
DR. ÖZDEN ŞÜKRAN ÜNERİ
- Otomatik düşünceler, fonksiyonel olmayan tutumlar ve mizaç ve karakter arasındaki ilişkiler
The relationships between automatic thoughts, dysfunctional attitudes, and temperament and character
CEREN GÖKDAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
PsikolojiEge ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALUK ARKAR
