Bulanık karar ortamında karınca kolonisi optimizasyonu yöntemiyle araç rotalama
Vehicle routing in a fuzzy decision environment using ant colony optimization approach
- Tez No: 252210
- Danışmanlar: PROF. DR. CENGİZ KAHRAMAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Endüstri ve Endüstri Mühendisliği, Industrial and Industrial Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2008
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 197
Özet
Bu tez çalışmasında, bulanık kümeler ve olabilirlik teorilerinden faydalanılarak zaman aralıklı araç rotalama problemi için bulanık karar ortamında kullanılabilecek modeller önerilmiştir. Geçmiş çalışmalar incelendiğinde problemin genellikle belirsizliklerin ve tercihlerdeki esnekliklerin göz ardı edilerek modellendiği görülmüştür. Bu tip modeller ile üretilen çözümler uygulama aşamasında genellikle geçerliliklerini yitirmekte ve kullanıcı tarafından elle düzeltilmeleri gerekmektedir. Stokastik modellerin kullanıldığı çalışmalarda ise önerilen yöntemlemlerin çok fazla hesaplama yükü gerektirdiği ve parametrelerin belirlenmesi için problemle ilgili geçmiş verilere ihtiyaç duyulduğu görülmektedir. Bu nedenlerle stokastik modeller de gerçek hayatta karşılaşılan problemlerin çözümünde rahatlıkla kullanılamamaktadır.Son yıllarda bilgi işlem ve iletişim teknolojilerindeki gelişmelerin yanısıra büyük boyutlu kombinatoryal problemler için iyi sonuçların elde edilebildiği metasezgisel yöntemlerin de ortaya konması, yöneylem araştırması tekniklerinin bu problemler için uygulanabilirliği konusunda klasikleşen, çözüm süresinin uzunluğu ve hesaplama yükünün fazlalığı konularındaki dezavantajları geri plana iterek kullanılan modellerin geçerliliği konusundaki eksikliklerin ön plana çıkmasını sağlamıştır.Önerilen bulanık programlama modellerinde belirsizliklerin ve esnekliklerin modellenmesi için bulanık kümeler ve bulanık aralıklar kullanılmıştır. Gereklilik ve olabilirlik ölçütleri ile planlayıcının belirlediği en yüksek risk seviyesine ve en düşük müşteri tatmin düzeyine sahip çözümler üretilebilmektedir. Bulanık modeller ile yüksek veri işleme maliyeti düşürülürken modellerin geçerlilikleri de arttırılmıştır. Önerilen modellere çözüm oluşturmak amacıyla karınca kolonisi optimizasyonu tabanlı bir algoritma geliştirilmiştir. Örnek problemler üzerinde gerçekleştirilen deneylerde önerilen modellerin ve çözüm yönteminin bir karar destek sistemi içerisinde kullanımı durumunda planlayıcıların tercih ve önceliklerine göre alternatif çözümlerin üretilebileceği ve oluşturulan çözümler hakkında planlayıcılara ve müşterilere daha fazla bilgi sağlanabileceği değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
In this Ph.D. thesis, the fuzzy set and the possibility theories are utilized in order to propose models for the vehicle routing problem that can be used in uncertain decision environments. Exploring the literature about the problem, it has been seen that the problem is usually modeled by ignoring uncertainties and flexibilities. Whereas, the solutions generated with these models usually become infeasible when implemented and the planners are involved to make corrections by hand. The natural approach to modeling the uncertainty is a stochastic one. Unfortunately, stochastic models are often hard to solve. Moreover, it may be hard or expensive to assume any speci ? c probability distributions for unknown parameters. For these reasons stochastic models are also behind the needs of users.Operational research methods seem to be inadequate for large sized combinatorial optimization problems up to past decades due to their large computational effort and long solution time. But, recent developments in data processing and communication technologies and recently proposed metaheuristic methods that can generate good solutions to large sized combinatorial problems made these classical disadvantages less important for the researchers. Subsequently, validity of used models become a more important issue for researchers.The fuzzy programming models proposed in this study exploit fuzzy sets and fuzzy intervals in order to model flexibilities and uncertainties. Using the necessity and the possibility measures, solutions that have the maximum risk level and the minimum customer satisfaction, which are specified by the user, can be generated. Validities of the models are increased while decreasing the computational effort with fuzzy programming models. An ant colony optimization based algorithm for the proposed models is also developed. Results of the experimental studies with benchmark problems indicate that the proposed models can be usable for solving practical problems. The proposed approach can be integrated with a decision support system in order to generate alternative solutions achieving planners? preferences and obtain more information about the solutions both for the planners and the customers.
Benzer Tezler
- Çift katmanlı düşürücü tip DC-DC çevirici tabanlı yeni bir adaptif mppt algoritması geliştirilmesiyle enerji verimliliğinin arttırılması
Increasing energy efficiency by developing a new adaptive mppt algorithm based on a two-legged interleaved DC-DC buck converter
SİNAN SARIKAYA
Doktora
Türkçe
2023
Elektrik ve Elektronik MühendisliğiSakarya ÜniversitesiElektrik ve Elektronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CENK YAVUZ
- Multi – objective trajectory tracking for an autonomous mobile robot in dynamic environments using evolutionary algorithms
Dinamik ortamlarda otonom hareketli bir robot için evrimsel algoritmalar kullanarak çok amaçlı yüzey takibi
MAHYAR TEYMOURNEZHAD
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Kültür ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZGÜR KORAY ŞAHİNGÖZ
- Sayısal haritalama teknikleri kullanılarak DNA dizilimleri üzerinden lösemi hastalığının temel türlerinin yapay zeka tabanlı algoritmalar ile sınıflandırılması
Classification of main types of leukemia disease with artificial intelligence-based algorithms on the DNA sequences using digital mapping techniques
FATMA AKALIN
Doktora
Türkçe
2023
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolSakarya ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEJAT YUMUŞAK
- Bulanık karar ortamında tesis yeri seçimi: İmalat sektöründe bir uygulama
Facility location selection in a fuzzy decision environment: An application in the manufacturing sector
BİLGE NUR PEKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
İşletmeİstanbul Ticaret Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ GÖRENER
- Bulanık karar ortamında performans değerlendirme: Türk yüksek öğretim sisteminde yapılan bir etkinlik analizi
Performance evaluation in fuzzy decision making environment: An efficiency analysis in higher education system in Turkey
MEHMET EMİN BAYSAL
Doktora
Türkçe
2005
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiGazi ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF.DR. BİLAL TOKLU