Kerkük horyatları ve icrası
Kerkuk horyats and performance
- Tez No: 254769
- Danışmanlar: PROF. DR. ZİYAT AKKOYUNLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Kerkük Horyat Geleneği, Horyat, Horyat İcra Geleneği, Horyat İcra Ortamları, HoryatUsûlleri, Müzikal Makamlar, Müzikal Ezgi, Kerkuk Horyat Tradition, Horyat, Horyat Performance Tradition, Horyat PerformancePlaces, Horyat Rhytms, Musical Mods, Musical Tunes
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bölümü
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 289
Özet
Türk edebiyatının yazılı ve sözlü geleneğinde horyatlar, özellikle Kerkük bölgesinde, önemli bir yer tutmaktadır. Bu çalışmada edebi açıdan ve musikî yönünden çeşitli özellikler ve incelikler taşıyan horyatların ayrıntılı incelenmesi yapılmıştır.Giriş kısmında horyat hakkında genel bir bilgi verilip ve horyat çalışmalarının kitap, tez, makale ve bildirilerin tarihçeleri verilmiştir.Birinci bölümde horyatların edebî yapısı üzerinde durulmuştur. Horyatın edebî ve musikî bakış açısıyla yapılan tanımları, etimolojisi, sözcüğün tarihsel açıdan nerden kaynaklanmış olabileceğine dair görüşler, tüm görüşler neticesinde bizim vardığımız sonuç verilmiştir. Ayrıca horyatın şekil ve konuları tasnif edilmiştir. Bu tasniflerden sonra horyatın halk edebiyatının diğer türleri ile ilişkisi incelenmiştir. Birinci bölüm genel olarak horyatın edebî yapısıyla ilgilidir.İkinci bölümde ise icra ortamları ele alınmıştır. Irak Türklerinin hayatlarının her alanında etkili olan horyatlar, eğlencelerde, düğünlerde, harmanlarda, taziye merasimlerinde, çocuk uyuturken, kahvelerde, radyo ve televizyonda, pikniklerde (çöllerde), yollarda ve dinî törenlerde, sanat işlerinde icra edilmektedir. Özellikle kahveler, Âşık icralarında olduğu gibi, çok önemli icra yerlerindendir.Üçüncü bölümde horyatın müzikal yapısı ile ilgilidir. Müziğin, sesin, makamın tanımları yapılmış, Irak Türklerinin musikî tarihi, Kerkük horyat usûllerinin doğuşu, tarihleri ve gelişimleri hakkında detaylı bilgiler verilmiştir. Bu usûller ise Atıcı, Beşiri, Darmangaha, Delliheseni, İdele, İskenderi, Karabaş, Kesük, Kızıl, Kurdo, Malala, Mazan, Matarı, Memeli, Muçıla, Muhalif, Nobatçı, Şerife, Ümergele, Yetimi ve Yolçı usûlleridir. Usûller, Türk Halk Musikîsi'ne göre de tasnif edilmiştir. Bu tasnifte usûlleri icra eden sanatçılar, usûllerin makam özellikleri verilerek horyat örnekleri üzerinde değerlendirmeler yapılmıştır. Tasniflerin dışında horyatın makam havaları ile karşılaştırılması, horyatlarda kullanılan miyanların tasnifi yapılmış; horyatlarda kullanılan enstrümanlar, tarihleri, çeşitli özellikleri ile açıklanmış, bölüm sonunda uzun ve kırık havaların tanımları yapılmış, horyatın Karabağı, Kerem, Divan, Sazlamağ ve Leyle, Bayat Gazel, Saba Gazel ve Türkü Havaları ile olan ilişkileri incelenmiştir.Dördüncü bölümde horyatın işlevleri. ?Toplumsal ve Millî?, ?Dinî? ve ?Kültürel? işlevler olmak üzere üç başlık altında ele alınmıştır.Beşinci bölümde olaylara dayanan horyatları içine almaktadır. Horyatların her biri bir olaya dayanarak ortaya çıkmıştır. Dergi ve Gazetelerde yayınlanan hikâyeli horyat metinlerinin bir kısmı bu bölüme aktarılmıştır.
Özet (Çeviri)
Horyat is a distinctive and important oral genre of Kerkük Turkish oral and written tradition. In this study, the Kerkük Horyats, were analyzed in terms of literary and musical characteristics.In the introduction part, general information about this genre and the scientific studies mentioned about the Horyats was given.In chapter one, hoyrats were examined in the frame of literary structure. The definitions of hoyrat have been mede in musical and literary poit of view; the arguments about the historical ethimology of the word with the findings of this study were taken up. Additionally, classifying the content and formal characteristics of Horyat; the genre was examined in it?s generic context.In chapter two, hoyrats were analyzed as performances emerged in particular places and conditions. Horyats have an indispensible place in the daily life of Iraqi Turks. Hoyrats are performed in folk entertainments, wedding ceremonies, traditional baths nemed hamam, condolence ceremonies, traditional coffeehouses, radio and tv programs, picnics, religious ceremonies ect.In chapter three, musical structure and features of Hoyrat were examined. In the frame of general and theoretical definitions of music, voice and mode; the history of Iraqi Turkish music and rising conditions and evolution of Kerkük hoyrat meters like Atıcı, Beşiri, Damangaha, Delliheseni, İdele, İskenderi, Karabaş, Kesük, Kızıl, Kurdo, Malala, Mazan, Matarı, Memeli, Muçıla, Muhalif, Nobatçı, Şerife, Ümergele, Yetimi ve Yolçı were examined. The meters classified according to Turkish Folk Music were evaluated in the frame of their performers and modes by giving some Horyat examples.Furthermore, the Horyats were compared with the melody modes and classified according to the ?miyan?s (supplemental words) used in the Hoyrats. The instruments used in Horyat performances were introduced and explained in historical and characteristical aspects. At the end of this chapter, after defining the long and short melodies, the relations between Horyats and the melodies like Karabağı, Kerem, Divan, Sazlamağ, Leyle, Bayat Gazel, Saba Gazel and Türkü were analyzed.In chapter four, the social, national, religious and cultural functions of Hoyrats were evaluated.In chapter five, hoyrats depending on personal experience were examined with sample texts of narrative hoyrats published on newspapers and magazines.
Benzer Tezler
- Şanlıurfa müziğinde okunan hoyratlar üzerine bir inceleme
An investigation on hoyrats read in Şanlıurfa music
MUSTAFA DOLAP
- Muhammedoğlu Sabir'in Kerkük'ün Müntehab Horyatları adlı eserinden hareketle standart Türkiye Türkçesi ile Kerkük ağzı karşılaştırmalı ses ve şekil bilgisi
Based on the work of Muhammedoğlu Sabir's chosen poetry (hoyrat), the comparison of standard Turkey's Turkish and Kirkuk accent with comparative sounde and form information
ZAİNAB ADNAN RİDHA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KAZIM KÖKTEKİN
- Kerkük hoyratları ve melodik kalıpları üzerine bir inceleme
Master thesisa study on Kirkuk hoyrats and melodic patterns
KADİR GÜÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MüzikAtatürk ÜniversitesiMüzik Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN TAHSİN SÜMBÜLLÜ
- Molla Muhammedoğlu Sabır'ın derlediği kerkük hoyratları üzerine halk bilimsel bir inceleme
A public scientific review on kirkuk khorats compiled by Mullah Muhammedoğlu Sabir
NOOR SABAH ABDULRAZZAQ TAHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Halk Bilimi (Folklor)Gaziantep ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET EROL
- Kerkük hoyratlarında söz dizimi
Synthetic in Kirkuk hoyrats
SAAD DALİAN ANWER AL OBAIDI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VEYSİ SEVİNÇLİ