Bakla Tepe Geç Kalkolitik Çağ seramiği'nin Batı Anadolu arkeolojisindeki yeri ve önemi
The significance of Bakla Tepe Late Chalcolithic Period Ceramics in the Archeology of Western Anatolia
- Tez No: 257029
- Danışmanlar: PROF. ARMAĞAN ERKANAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2009
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 205
Özet
Batı Anadolu'da Geç Kalkolitik Çağ, Erken Tunç Çağı'nda görülen büyük değişimlerin öncesinde oldukça sorunlu bir dönemdir. Bağımsız bir kronolojik çerçevenin eksikliği, araştırılan çoğu yerleşimin karmaşık stratigrafisi ve yerel maddi kültür farklılıkları Batı Anadolu'da bu dönemin detaylı olarak yorumlanmasını zorlaştırmaktadır.İzmir Bölgesi Kazı ve Araştırmalar Projesi (IRERP) çerçevesinde araştırılmış olan Bakla Tepe, gerek geniş alanlarda incelenmiş olmasından, gerekse sürekli bir stratigrafik dizin sunmasından dolayı bu dönemin bazı sorunlarının çözülmesine katkı sağlayabilecek bir yerleşimdir.Bu çalışmada Bakla Tepe'de kazısı yapılan H-15 açmasından ele geçen seramik örnekler stratigrafik düzen içerisinde ve istatistiksel verilere dayalı olarak değerlendirilmiştir.Elde şekillendirilmiş ve büyük olasılıkla açık ateşte pişirilmiş olan Bakla Tepe Geç Kalkolitik Çağ seramiği saman ve kalker/taşçık katkılı, çoğu zaman sadece yüzeyi düzeltilmiş, bazen de perdahlanmıştır. Keskin hatlarla belirlenmiş mal grupları oluşturulması nerdeyse imkansızdır ve çoğu mal grubu oldukça akışkan bir şekilde birbiriyle bütünleşebilmektedir. Seramik formlar ellede şekillendirilmiş olmalarından dolayı ana hatları dışında birçok küçük farklılık sergileyebilmektedir.Bakla Tepe'de görülen Geç Kalkolitik Çağ seramiği genel olarak Kuzeybatı ve Güneybatı Anadolu'dan bilinen seramik gelişiminin izlerini taşımakta, fakat yerel bazı özellikler de sergilemektedir. Siyah perdahlı seramik tüm Batı Anadolu için bu dönemin karakteristik özelliklerinden biridir. Bu mal grubunda yer alan çanaklar ve testi/testicikler üzerine kimi zaman uygulanmış olan beyaz boya bezeme Beycesultan gibi Güneybatı Anadolu yerleşimleriyle yakın benzerlikler sergilemektedir ve bu bölgede olduğu gibi genel olarak Geç Kalkolitik Çağ'ın daha geç dönemlerinde sayıca azalmaktadır. Diğer yandan çanaklar üzerine uygulanan ip delikli tutamaklar Kuzeybatı Anadolu'dan bilinen geleneğin bir parçasıdır.İçe kalınlaştırılmış ağız kenarlı (rolled-rim) çanaklar bu dönemin başka bir belirleyici özelliğini oluşturmaktadır. Bakla Tepe'de bu formun stratigrafik gelişimini takip etmek mümkün olmuştur. Daha erken dönemlerde ağız kenarının içe kalınlaştırılan kısmı genel olarak daha geniş bir bölgeyi kapsamakta ve daha sık olarak boya bezeme barındırmaktadır. Daha geç dönemlerde ise bu bölge daralmaktadır, daha yuvarlak hatlara sahiptir ve boya bezeme çok ender görülmektedir.Seramikte gözlemlenen yavaş değişime rağmen Bakla Tepe'deki Geç Kalkolitik Çağ yerleşimiyle bunu takip eden Erken Tunç Çağı I yerleşimi büyük farklılıklar sergilemektedir. Büyük olasılıkla yeni dönemdeki siyasi/toplumsal değişikliklerin bir yansıması olarak ızgara planlı yapılardan oluşan açık yerleşim modeli değişmiş, dikdörtgen yapılardan oluşan ve etrafı bir sur duvarı ve hendekle korunan bir yerleşim modeli uygulanmıştır.
Özet (Çeviri)
The Late Chalcolithic period, preceding the large-scale changes that are known to have occured during the Early Bronze Age harbors many problems for the archaeologist. Interpreting the general developments within the period is wrought with difficulties due to the absence of an independent chronological framework, the complex and confused stratigraphy of most of the excavated settlements as well as regional variations within the material culture.Bakla Tepe, investigated within the framework of the Izmir Region Excavations and Research Project (IRERP) offers the possibility of addressing some of these archaeological problems, being an extensively excavated settlement with a continuous stratigraphy.This study is based on the statistical analysis of pottery from trench H-15 within a stratigraphic framework.The Late Chalcolithic pottery of Bakla Tepe is hand-made and was probably fired in the open. The general characteristic wares contain chaff and small pebbles/limestone as inclusions. The surfaces were mostly smoothed and sometimes burnished. The formation of strict ware groups is nearly impossible and many of the ware groups imperceptibly merge into others. Apart from the main classes, pottery forms also display many small variations due to their being shaped by hand.The Late Chalcolithic pottery of Bakla Tepe bears many resemblances to the pottery repertoire of the period as known from Northwest and Southwest Anatolia while displaying some regional traits. The black burnished wares are characteristic of the entire Western Anatolian region for this period. The white-painted decoration which is present on some of the black burnished bowls and jugs/juglets display links with Southwestern sites like Beycesultan, and similarly declines in popularity towards the later part of the period. On the other hand, the presence of pierced lugs below the rims of bowls is part of the Northwestern Anatolian tradition.Another characteristic of the period is the rolled-rim bowl. It has been possible to observe the development of this form stratigraphically at Bakla Tepe. The thickening of the rim on the interior of the bowl is a more elongated and more often decorated with white-paint in the earlier phases, getting more rounded and short as the period progresses. The white-painted decoration is also almost absent on the later specimens.Despite the small-scale changes that are observed in the pottery, the succeeding Early Bronze Age I settlement at Bakla Tepe displays important differences in settlement organisation, most probably reflecting changes in the social/political sphere. The grill-plan houses in an open arrangement gave way to rectangular long-houses with the settlement surrounded by a defensive wall and a ditch.
Benzer Tezler
- Bakla Tepe Erken Tunç Çağı I seramiğinin Ege arkeolojisindeki yeri ve önemi
Early Bronze Age I pottery from Bakla Tepe: Its place and importance in the archaeology of the Aegean
KADİR BÖYÜKULUSOY
- Bakla Tepe Geç Kalkolitik Çağ ve Eski Tunç Çağı Yontmataş aletleri
Bakla Tepe Late Chalcolithic Period and Early Bronze age chipped stone tools
NEYİR KOLANKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
ArkeolojiHacettepe ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ARMAĞAN ERKANAL
- Bakla Tepe Geç Kalkolitik Çağ konut mimarisi rekonstrüksiyonu
Bakla Tepe Late Chalcolithic period architectural reconstruction
İRFAN TUĞCU
- Batı Anadolu'da geç Kalkolitik Çağ ve Erken Kunç Çağı damga mühürleri
Late Chalcolithic and Early Bronze Age Stamp Seals in Western Anatolia
DENİZ KUTLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
ArkeolojiBurdur Mehmet Akif Ersoy ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RALF HEİNRİCH BECKS
- İzmir bölgesi maden işçiliği: Başlangıcından M.Ö. III. binyıl sonuna kadar madeni eser üretimi ve ticareti
Metalworking in İzmir Region. Metal Production and Trade until the End of the III. Millennium B.C
LEVENT KESKİN