Geri Dön

Türkiye'de ders kitaplarında yurttaşlık: Cumhuriyet'in kuruluş yıllarından bugüne kavramsal dönüşüm

Citizenship in textbooks of Turkey: Conceptual transformation from founding years to present

PDF İndir

  1. Tez No: 257436
  2. Yazar: FATMA GÜRSES
  3. Danışmanlar: PROF. DR. NİLGÜN GÜRKAN PAZARCI
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Siyasal Bilimler, Sosyoloji, İletişim Bilimleri, Political Science, Sociology, Communication Sciences
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2010
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Gazi Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Gazetecilik Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 341

Özet

Bu çalışma, Türkiye'de siyasal alandaki dinamiklerin etkisinde, ?yurttaşlık? kavramının ders kitaplarında nasıl ele alındığını ve evrildiğini; Cumhuriyet'in kuruluşundan günümüz Türkiye'sinde ulaştığı noktayı ders kitaplarındaki söylem çerçevesinde incelemeye çalışmıştır. Bu amaçla ders kitaplarında tanımlanan yurttaşların hakları ve ödevleri, özellikleri, kökeni, toplumsal cinsiyet ve kurulan karşıtlıklar çerçevesinde nasıl tanımlandığı; yönetenlerle yurttaşlar arasındaki farkın nasıl temsil edildiği belirlenen kategorilerle ortaya çıkarmayı hedeflemiştir. Kitaplarda yurttaşlık kavramının söylemsel öğelerle sabitlenmesi, neleri dışlayarak veya neleri bünyesine katarak inşa edildiği incelenmiştir. Çalışmada ders kitapları, tek parti rejiminin yerleştiği ve Latin alfabesinin kabulünden sonraki 1930-1950 yılları arası ilk dönem (kurucu dönem), 1950-1980 ikinci dönem, 1980-2007 son dönem olarak üç döneme ayrılmış; tüm dönemler içinde toplam 24 kitap söylem analizi/çözümlemesi yöntemi ile incelenmiştir.Çalışma, üç bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde, dünyada ve Türkiye'de yurttaşlık kavramının oluşumu ve gelişimi; modern Türkiye'nin doğuşuna kaynaklık eden 19.yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu'ndaki gelişmelerin tebaadan yurttaşa doğru evrilme süreci; Türkiye Cumhuriyeti içinde yurttaşlıkla ilgili gelişmeler ve ?Türk Tarih Tezi?, ?Türk-İslam Sentezi? düşünceleri tarihsel perspektif içinde ortaya konmuştur. Araştırmamızı kapsayan ikinci bölümde, 1930-2007 yılları arasındaki ders kitapları oluşturulan kategoriler çerçevesinde incelenmiştir. Sonuç bölümünde ise araştırma sonuçları değerlendirilmiştir.Türkiye'de vatandaşlık, 19.yüzyılda Osmanlı dönemindeki Osmanlıcılık, İslamcılık, Türkçülük ve sonrasında eklenen Batıcılık fikirleri etrafında biçimlenmiştir. Araştırmamız sonucunda, kökleri bu fikir hareketlerine dayanan iki ideolojik tasarımın Yurttaşlık Bilgisi ders kitaplarında yer aldığı görülmektedir. Bunlardan ilki, Türk Tarih Tezi; ikincisi ise 1950'lerde hissedilmeye başlayan 1980'lerden sonra kitaplarda açıkça görülen Türk-İslam Sentezi'dir. Her iki düşünce de vatandaşı, devlete tabi edilen bir ?özne? olarak kurgular. Yurttaşın varoluşunu, onu devlete bağlayan aidiyet duygusuyla anlamlandırması beklenir. 1980'den sonra yurttaşlık kavramı, Türk-İslam Sentezi'nin belirlediği ideolojik çerçevede tanımlanma eğilimine girer. Din olgusunun, hissedilir biçimde yurttaşlıkla ilgili argümanları belirliyor olması, 2000'lerden sonra İnsan Hakları'nın dersin adına eklenmesiyle birlikte geri adım atmış izlenimini verir. Fakat bu adla öğrenimde olan ders, 2007 yılından itibaren öğretimden kaldırılır.

Özet (Çeviri)

This study aims to analyze how to deal and evolve the ?citizenship? concept in textbooks within the framework of expression in them, from the established of the republic to present under the dynamics in the political field of Turkey. To that end, how to explain of rights and tasks of citizens, features and routes of these were inspected and difference between governors and citizens and how to represent of them were exerted categorically. Fixing of citizenship concept by statement items and it was built with including and excluding factors were analyzed in textbooks. The textbooks were divided into three periods which was the first of it as between 1930 and 1950 that is after accepting of the Latin alphabet and settled of the single party regimen, the second one was between 1950 and 1980 and the last one was between 1980 and 2007. Twenty four textbooks were discourse analyzed totally for all periods.The study has three compartments. Formation and development of the citizenship concept in Turkey and in the world, evolving process from vassal to citizenship of the developments Ottoman Empire in 19th century that were basis for the founding of modern Turkey, developments of citizenship in Turkey and ?Hypothesis of Turkish History? and ?Turko-islamic synthesis? were betrayed in the first part within historical perspective. In the second part, textbooks of the period between 1930 and 2007 were analyzed within established framework of categories. Results of the research were evaluated in the conclusion part.Citizenship in Turkey was formed within the environment of the opinions of Ottomanism, Turkism, Islamism in the 19th century of Ottoman Empire and westernism which was added afterwards. It is seen that the two ideological designs took place in the textbooks of citizenship. The first of them is Turkish History hypothesis, the second one is Turko-islamic synthesis that was perceived in 1950s and seen obviously in the books after 1980s. Both of the ideologies designed the citizen as the subject that was dependent of the state. They interpreted the existence of a citizen as the sense of belonging. The concept of citizenship after 1980s was defined in the ideological framework of Turko-islamic synthesis. That the fact of the religions define the arguments related with citizenship with the name of ?human rights? added to the name of the lesson make feel that a pullback after 2000s. But it was removed from curriculum since 2007.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    81471

    Atatürk Dönemi kadın eğitimi

    Başlık çevirisi yok

    SUNA ÖZTOPRAK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1999

    Eğitim ve ÖğretimYıldız Teknik Üniversitesi

    Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HÜLYA BAYKAL

  2. Tez No

    591536

    Cumhuriyetin yurttaş inşa projesinde lise sosyoloji ders kitaplarının etkisi (1923-1938)

    The effect of high school sociology textbooks on the republican project of building citizenship (1923-1938)

    MURAT TOK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HAKKI UYAR

  3. Tez No

    652484

    1950-1960 dönemi ortaokul ders kitaplarında yurttaşlık eğitimi

    Civic education in secondary school textbooks for the period 1950-1960

    SELDA ARSLAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Eğitim ve ÖğretimSivas Cumhuriyet Üniversitesi

    Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. RECEP ERCAN

  4. Tez No

    204403

    Ders kitaplarında toplum, yurttaşlık, vatanseverlik ve ekonomi anlayışının dönüşümü: 1997 ve 2004 ilköğretim sosyal bilgiler ders kitapları üzerine bir içerik analizi

    Transformation of the idea of society, citizenship, patriotism and economy in textbooks: Analysis on 1997 and 2004 social sciences textbooks

    ESİN ERTÜRK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2006

    Eğitim ve ÖğretimMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

    Sosyoloji Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. YILDIRIM ŞENTÜRK

  5. Tez No

    64951

    The Ideology and textbooks: 'Turkish Republic history of renovation and Ataturkism' textbooks (1980-1990)

    İdeoloji ve ders kitapları: 'Türkiye Cumhuriyeti inkılap tarihi ve Atatürkçülük' ders kitapları (1980-1990)

    FATMA IŞIK GÜRLEYEN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    1998

    Eğitim ve Öğretimİhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi

    YRD. DOÇ. DR. BANU HELVACIOĞLU

Geri Dön