Yeni bir disiplin olarak metin dilbilim ve Türk edebiyatına metin dilbilimsel bir yaklaşım
Textlinguistics as a new discipline and a textlinguistic approach to Turkish literature
- Tez No: 257713
- Danışmanlar: PROF. DR. PROF. DR. ALEMDAR YALÇIN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Metin Dilbilim, Edebî Metin, Metinsellik Ölçütleri, Bağdaşırlık, Tutarlılık, Metinlerarasılık, Textlinguistics, Literary Text, Criterion of Textuality, Cohesion, Coherence, and Intertextuality
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bölümü
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 396
Özet
?Yeni Bir Disiplin Olarak Metin Dilbilim ve Türk Edebiyatına MetinDilbilimsel BIr Yaklaşım? başlığını taşıyan bu tez, 20. yüzyılda özellikle batıdahızla gelişen bir disiplin olarak metin dilbilimin, edebî metne yaklaşımını veedebî metin üzerindeki uygulanabilirliğini konu almaktadır.Edebî metin, edebî faaliyetin gerçekleştiği düzlem olması yönüyleedebiyatın; dilin özel bir mesajı yansıtacak biçimde düzenlendiği bir metin türüolması yönüyle de metin dilbilimin araştırma ve inceleme alanına girmektedir. Buçalışmanın amacı, da metin dilbilimin ortaya çıkışı ve gelişim aşamalarınıtanıtmak, metin dilbilimin geliştirdiği metinsellik ölçütlerini irdelemek ve meitndilbilimsel kavramların edebî metin üzerindeki uygulanabilirliğinideğerlendirmektedir. Bu anlamda, metin dilbilimsel yaklaşımlardan hareketleedebî metinler üzerinde yapılan çözümlemeler, yeni bir edebî metin incelemeyöntemi olarak değil, metnin farklı seviyedeki birimleri arasındaki etkileşimleriaçıkladığından, metnin incelenmesi sürecine önemli katkılar sağlayayabilecekbir yaklaşım olarak görülmektedir.Bu tezin kapsamı, dilbilimin tarihçesi, metin dilbilimin temel özellikleri,metin dilbilimin edebiyat ile ilişkisi, metin dilbilimin temel unsurlarının edebiyatayansıtılması ve Türk edebiyatı metinlerinde metin dilbilimin uygulanmasını içinealmaktadır.Tezimizin hazırlanmasında terkîbî/sentezci bir yöntem uygulanmıştır.Metin dilbilim alanında yayımlanmış olanbilgiler birçok farklı kaynaktanderlenerek, bir kuramsal bütün oluşturulmuş, ardından da oluşmuş bu kuramsalbütünbirden fazla değişik alandaki metin üzerinde uygulanarak, etkinliğininortaya konması çalışılmıştır.Bu çalışmanın uygulamalı bölümü için seçilen edebî metinlerden Attilaİlhan'ın Sisler Bulvarıadlı şiiri, Sait Faik Abasıyanık'ın Müthiş Bir Tren adlı2hikayesi, Oğuz Atay'ın Tutunamayanlar romanı ve Haldun Taner'in Keşanlı AliDestanı adlı tiyatrosu üzerine yapılan metin dilbilimsel çözümlemeler sonucundaanlaşılmıştır ki, edebî metnin birbirinden farklı seviyedeki birimleri, bazıetkileşimlere girerek, ahenkli bir bütünü ortaya koymaktadır. Metin dilbilimingeliştirdiği bağdaşırlık, tutarlılık ve metinlerarasılık kavramları da, edebî metninbütünselliğinin anlaşılmasında son derece gerekli birer süreç olduğuanlaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
The title of this dissertation is ?Textlinguistics as a New Discipline and aTextlinguistic Approach to Turkish Literature?. This dissertation aims to investigate theapproach of textlinguistics to literary text and the applicability of textlinguistics on literarytext.Literary text is area of subject of literary study in asmuch it is the object in whichthe literary phenomenon occurs and is the area of subject of textlinguistics inasmuch itis the object in which language is organized in a special way.The aim of this study is to explore the development of textlinguistics, to searchthe criterion of textuality and to investigate the applicability of textlinguistics on literarytexts. From here, the textlinguistic analyses made in this study are not considered as anew method of analysis but as a contribution to the understanding the literaryphenomenon and to the anlaysis of literary text.The scope of this study is limited to the history of textlinguistics, the maincharacteristics of textlinguistics, the reflection of textlinguistic concepts and theapplication of those concepts to literature.We tried to apply a synthesizer approach while preparing this thesis. We, first,collected printed and published resources and then constructed the conceptual basis ofthis study to show the effectiveness of it, by applying the theoretical basis to differentliterary texts.We determined four literary texts for this study. ?Bulevard of Fogs?, a poem, byAttila İlhan; ?A Miraclous Train?, a short story, by Sait Faik Abasıyanık; TheDisconnected, a novel, by Oğuz Atay and The Epic of Keşanlı Ali, by Haldun Tanerwere picked for textlinguistic analyses. At the end of our analyses, it was understoodthat a literary text is a whole whose different parts interact within eachother in acoherent way and to be able to undersand the literary phenomenon, one has tounderstand these interactions within the literary text.
Benzer Tezler
- Halkbilimi bağlamında Dede Korkut hikâyelerinin halk felsefesi ve metaetiksel çözümlemesi
Public philosophy and metaetical analysis of Dede Korkut stories in the context of folklore
SACİDE ÇOBANOĞLU
Doktora
Türkçe
2021
Halk Bilimi (Folklor)Ankara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OĞUZHAN AYDIN
- Die wirkung der pragmalinguistik auf den daf unterricht
Edimbilimin Almanca yabancı dil dersine etkisi
HATİCE KOÇ
Yüksek Lisans
Almanca
2022
Alman Dili ve EdebiyatıNecmettin Erbakan ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN YILMAZ
- Kulturspezifische wörter im Deutschen und ihre vermittlung ins Turkische
Başlık çevirisi yok
HACI YILDIZ
- Science as a critical model: The field concept in John Fowles's The French Lieutenant's Woman and The Magus
Eleştirel bir model olarak bilim: John Fowles'ın The French Lieutenant's Woman ve The Magus adlı romanlarında alan kavramı
HATİCE TUĞBA KARAGÖZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
İngiliz Dili ve EdebiyatıSelçuk Üniversitesiİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA KALPAKLI
- Une analyse structurale du film Angel-A de Luc Besson
Luc Besson'un Angel-A filminin yapısalcı çözümlemesi
ZEYNEP BÜŞRA BÖLÜKBAŞI
Yüksek Lisans
Fransızca
2013
DilbilimGalatasaray ÜniversitesiFransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ATİLLA DEMİRCİOĞLU