İlkokullarda yönetici davranışlarının öğretmenlerin verimliliğine etkisi

Başlık çevirisi mevcut değil.

Tez No: 26063
Yazar: AYLANUR ATAKLI
Danışmanlar: DOÇ. DR. NEZAHAT SEÇKİN
Tez Türü: Doktora
Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
Yıl: 1993
Dil: Türkçe
Üniversite: Gazi Üniversitesi
Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
Ana Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi ve Denetimi Ana Bilim Dalı
Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
Sayfa Sayısı: 222

Özet

16S BOLUN V ÖZET VE ÖNERİLER özet Diğer toplumlarda olduğu gibi Türkiye'de de eğitime verilen önem artmakta, gün geçtikçe ülke kalkınmasındaki rolü daha Çok anlaşılmaktadır. Ancak eğitimde, birtakım sayısal gelişmeler olmasına rağmen, aynı durum nitelikte gözlenememektedir. Eğitimin niteliğini etkileyen en önemli öğe öğretmen olmakla beraber, sorunları yeterince çözülememekte ve sonucunda verimlilikleri olumsuz etkilenmektedir, öğretmenin verim liliğinde pekçok öğe etkili bulunmaktadır. Bunlar; öğret menin seçimi, hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimi, özlük hakları ve birlikte çalıştığı yöneticisinin tutum ve davranışlarıdır. Bu boyutlardan biri olan ve öğretmenin verimliliği ile yakından ilişkili görülen yönetici davranışlarından; karar verme, planlama, örgütleme, iletişim, eşgüdüm, de netleme ve değerlendirme bu araştırmada ele alınmıştır. Bu araştırmanın amacı, ilkokul öğretmenlerinin verim liliğinin artırılmasına esas olmak üzere, ilkokul yöneti cilerinin yönetim süreçlerine ilişkin davranışları göster me dereceleri ve bu davranışlar ile öğretmenlerin sahip oldukları kişisel niteliklerin, öğretmen verimliliğini ne169 derece etkilediğini saptamaktır. Başka bir ifade ile, ilkokul yöneticilerinin eğitimleri sırasında kazandırılma sı gereken niteliklerin saptanması ve yönetmeliklerde yer almadığı halde, öğretmen verimliliğinde etkili görülen yönetici davranışlarının, yönetmeliklerde yer almasının sağlanmasıdır. Araştırma evrenini, Ankara ili merkez ilçelerinde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ilkokullarda görev yapan öğretmenler, okul yöneticileri ve denetmenler oluşturmaktadır. Araştırmanın yapıldığı tarihte sayıları 116 olan ilköğretim denetmenlerinin tümü araştırma kapsamına alınmıştır. Okul yöneticisi ve öğretmenlerde ise, sayılarının Çok olması nedeni ile örneklemeye gidilmiştir. İki aşamada gerçekleştirilen Örnekleme sonunda, 90 ilkokul yöneticisi ile 450 öğretmen, yönetici ve öğretmen gruplarının örneklemini oluşturmuştur. Araştırmada bilgi toplama aracı olarak kullanılan anket, uzmanların ve örnek lemi oluşturan uygulayıcıların görüş ve önerileri alınarak araştırmacı tarfından gelişti rilmiştir. Deneklerin kişisel niteliklerini ölçmek amacıyla başında 6 adet soru bulunan anket, A ve B-formu şeklinde düzenlenmiştir. A-Formu,“Yönetici Davranışlarının ilko kullarda Uygulanma Düzeyi Anketi”olup, ilkokul yöneti cilerinin göstermekte oldukları davranışların ölçülmesini amaçlamış, soruları yöneticinin ilköğretim yönetmeliği ve ilgili genelgelerde yer alan görevlerine dayandırılarak170 oluştur lmuştur. B-Formu ise,“Yönetici Davranışlarının öğretmen Verimliliğine Etki Düzeyi Anketi”adını taşımakta olup, öğretmenin kişisel niteliklerinin ve yönetici davranışlarının öğretmen verimliliğini ne derecede etkilediğini saptamak amacı ile hazırlanmıştır. B-Formu geliştirilirken, A-Formunda yer alan her davranışın öğretmenin verimliliğini ne derecede etkilediği sorulmuş ve denek gruplarının üçüne de aynı anket verilmiştir. Araştırmacı tarafından uygulanan anketin, doldurulma ve geri dönüş oranları öğretmenlerde %89,7; yöneticilerde %100; denetmenlerde %61,21 olmuştur. Araştırma verilerinin çözümlenmesinde, frekansların büyük olduğu sorularda x3 tekniği kullanılmış, diğerlerin de ise frekens ve yüzdelerden yararlanılmıştır. A ve B formlarındaki sorular karşılaştırılırken bazı sorular ilginç bulunmuş ve karşılaştırmada kolaylık sağlaması amacıyla Çizgi grafikleri çizilmiştir. Toplanan verilerin analizi sonunda elde edilen bulgular, araştırmanın amacında yer alan sorulara göre, aşağıda açıklanmıştır. Deneklerin kişisel nitelikleri bakımından; yaşları incelendiğinde %55,12'sinin 41-50, %36,44'ünün 40 veya daha genç, %8, 44 'ünün 51 yaşından büyük olduğu anlaşılmak tadır. Cinsiyet açısından tüm deneklerin %55,61'i kadın, %44,39'u erkektir.171 Medeni durum yönünden birinci sırada %92,35 ile evliler, ikinci sırada %4,09 ile dullar, üçüncü sırada %3,56 ile bekerlar gelmektedir. Bitirilen en son kurum bakımından, deneklerin %58,50'sinin eğitim yüksek okulu, %30,84'ünün eğitim enstitüsü, %9, 35' inin öğretmen okulu, %1, 31' inin öğretmen lisesi mezunu oldukları görülmektedir. Katıldığı seminer veya kurs sayısı yönünden tutarlı lık olmadığı, hiç katılmayanlarla, farklı sayılarda katılanların yüzdelerinin birbirine yakın olduğu gözlen mektedir. Kişisel niteliklerin öğretmen verimliliğine etkisi bakımından; öğretmenin yaşının, bitirdiği en son eğitim kurumunun; mesleki kıdeminin, katıldığı seminer veya kurs sayısının verimliliğinde etkili olduğu; cinsiyeti ve mede ni durumunun ise verimliliğini etkilemediği görülmektedir. Yönetici davranışlarının uygulanma düzevi ve bu davranışların öfcretmen verimliliğine etki düzeyinde.“okulu zevkle Çalışabilecek bir yer haline getirmek için gerekli önlemleri öğretmen ve veli ile birlikte alabilme”davranışının uygulanma düzeyi tüm gruba göre orta ya da çok; bu davranışın öğretmen verimliliğine etkisi ise çok olmaktadır.“Planlanan işlerin gerçekleşmesi için öğretmenlerle birlikte karar alabilme”davranışı Çok ya da orta yapılmakta; öğretmen verimliliğini ise çok etkilemektedir.172“Eğitim-öğretimin verim ve işleyişine ilişkin kararlarda öğretmen katılımını sağlayabilme”orta ya da daha üst derecelerde yapılmakta; öğretmen verimliliğini çok ve pekçok etkilemektedir.“Ortak kararların uygulanmasında personele örnek olabilme”çok yapılmakta; öğretmen verimliliğini Çok ve pekçok etkilemektedir.“Kısa süreli boş geçen derslerde öğretmenlerden birini veya müdür yardımcısını görevlendirebilme”Çok ve pekçok yapılmakta; öğretmen verimliliğini Çok ya da orta etkilemektedir. Bu davranış öğretmen verimliliğinde, beklenilen düzeyde etkili görülmemiştir.“Egitim-ögretime ilişkin olarak araştırma, yayın, kaynak kişilerden yararlanabilmek için ilgililerle karar alabilme”orta ya da daha alt düzeylerde yapılmakta; öğretmen verimliliğini Çok etkilemektedir.“Egitim-ögretimin verimi için farklı sürelerde yapılacak işleri planlayabilme”çok yapılmakta; öğretmen verimliliğini de çok ve pekçok etkilemektedir.“Öğrenci kayıt ve nakilleri ile ilgili iş ve işlem lerin okulun özelliğine ve öğrenci alma şartlarına uygun olarak yürütülmesi”çok yapılmakta; öğretmen verimliliğini de çok etkilemektedir.“Dersleri ders yılı başında branşlarına göre öğretmenlere dağı tabi İme”Çok ya da pekçok yapılmakta;i 73 öğretmen verimliliğini de çok ve pekçok etkilemektedir.“Ders araç-gereçlerinin temini, dağıtılması, korunması ve iyi kullanılmasını sağlayabilme”orta ya da daha alt düzeylerde yapılmakta; öğretmen verimliliğinde Çok ya da pekÇok etkili olmaktadır.“öğrencilerin öğretmenleri ile birlikte egitim- öğretim amacı ile yapacakları inceleme gezilerini öğretmen ve velilerle birlikte yapabilme”, orta ya da daha alt düzeylerle yapılmakta; öğretmen verimliliğini ise çok ve pekçok etkilemektedir.“Eğitimin sağlıkla ilişkisi açısından öğrencilerin yılda en az bir kez sağlık kontrolünden geçirilmesini planlayabilme”orta ya da daha alt düzeyde yaplılmakta; diğer taraftan öğretmen verimliliğini çok ve pekçok etkilemektedir.“Okulun işlerinin mevzuata göre düzenli bir şekilde yürütülmesi için gerekli önlemleri alabilme”, çok ve pek çok yapılmakta; öğretmen verimliliğini de çok etkile mektedir.“Kişi ve grupların okul ve Çevredeki görevleri ile statülerini belirleyebilme”, orta ve çok yapılmakta; öğretmen verimliliğini Çok etkilemektedir.“Müdür yardımcılarının ilgi ve yetişme alanlarına göre aralarında yazılı olarak iş bölümü yapabilme”, Çok ve pekçok yapılmakta; öğretmen verimliliğini Çok ya da pekçok174 etkilemektedir.“Okul topluluğunu bütün olarak ele alabilme ve verimli çalışmaları için personel arasındaki çatışmaları çözebilme”, orta ya da daha üst derecelerde yapılmakta; öğretmen verimliliğini ise Çok etkilemektedir.“Okulun yazı ve kayıt işlerinin yürütülmesini, yazışmaların zamanında ve usulüne uygun olarak yapılmasını sağlayabilme”, Çok ve pekçok yapılmakta; öğretmen verimliliğini ise Çok ya da orta etkilemektedir. Bu davranış en yüksek düzeyde uygulanma özelliğine sahiptir.“Kütüphane ve arşivin sistemli bir şekilde düzenlen mesini ve kullanılmasını sağlayabilme”, orta ya da daha aşağı düzeylerde yapılmakta; ancak öğretmen verimliliğini çok etkilemektedir.“Öğretmen, öğrenci, memur ve hizmetlinin çalışmala rında verimli olabilmeleri için yetki dağılımını gerçek leştirebilme”, çok yapılmakta; öğretmen verimliliğini de çok etkilemektedir.“Ders içi ve dışı çalışmalarda gördüğü eksiklikler ve alınması gereken önlemler hakkında öğretmenlerle ayrı ayrı görüşebilme”, Çok yapılmakta; öğretmen verimliliğini çok etkilemektedir.“üst makamlardan gelen emir, genelge vs. yazılardan okuldaki ilgililerin haberdar olabilmeleri için tek tek okumalarını sağlayabilme”, orta ya da daha üst derecelerde175 yapılmakta; öğretmen verimliliğini de Çok etkilemektedir.“AÇık, etkili haberleşme yöntem ve araçlarını kullanabilme”, orta ya da Çok yapılmakta; öğretmen verimliliğini de çok etkilemektedir.“Durumun gerektirdiği liderlik rolünü oynayabilme”, orta ya da daha üst derecelerde yapılmakta; öğretmen verimliliğini ise çok etkilemektedir.“Eğitim öğretimin verimini artırmak için güdüleme yollarını bilme ve uygulayabilme”, orta ya da daha üst derecelerde yapılmakta; öğretmen verimliliğini ise çok ve pekçok etkilemektedir.“Okul-Çevre ilişkilerinin gerçekleşmesi gibi hususlarda öğrenci, veli, kaynak kişi vs. ile işbirliği yapabilme”, orta ya da daha üst derecelerde yapılmakta; öğretmen verimliliğini de Çok etkilemektedir.“Ders yılı başında veya öğretmen değişikliklerinde yıllık, ünite ve günlük planların zamanında yapılmasını sağlayabilme”, çok ve pekÇok yapılmakta; öğretmen verimliliğini de Çok ve pekçok etkilemektedir.“Derslerin birbirleriyle uyumlu okutulmaları için zümre ve sınıf öğretmenleri arasında işbirliği sağlayabil me”, çok yapılmakta; öğretmen verimliliğini de çok ve pekçok etkilemektedir.“Okul topluluğunun tüm üyelerinin eğitim öğretimin işleyişine verimli ve etkin katılımlarını sağlayabilme”,176 Çok yapılmakta; öğretmen verimliliğini de çok etkilemekte dir.“Okulda personelin hizmet içi eğitim yoluyla yetiştirilmesi için gerekli önlemleri alabilme”, orta yapılmakta; öğretmen verimliliğini de Çok etkilemektedir.“öğretmenlerin verimlilik ölçülerini ve okulun amaçlarının gerçekleşmesine katkı derecelerini saptayabil irle”, Çok yapılmakta; öğretmen verimliliğini de çok etkilemektedir.“Ders yılının Çeşitli zamanlarında öğretmenlerin derslerini ve okuldaki çalışmalarını verimlilikleri açısından izleme, denetleme ve değerlendirebilme”, orta ve daha Çok yapılmakta; öğretmen verimliliğini Çok etkilemektedir.“Öğretmenlerin laboratuvar derslik vs. 'den daha verimli yararlanabilmek için aldıkları önlemleri değerlen direbilme”, orta ve daha üst derecelerde yapılmakta; öğretmen verimliliğini de Çok etkilemektedir.“öğrenci ödevlerinin ilgili yönetmelik ve emirlere uygun olup olmadığını denetleyebilme”, orta ya da daha az yapılmakta; öğretmen verimliliğini de orta ya da çok etkilemektedir.“öğrencilerin başarılarının artırılması ve sağlıklı kişiliğe sahip olmaları için eğitim öğretimde rehberlikle ilgili çalışmaları değerlendirebilme”, orta ya da177 üzerinde yapılmakta; öğretmen verimliliğini ise Çok etki lemektedir.“Tarafsız ve güdüleyici değerlendirme yöntemleri kul lanabilme”, orta ya da daha alt düzeyde yapılmakta; öğret men verimliliğini ise Çok ve pekçok etkilemektedir.“Değerlendirme sonucu eğitim öğretimde gördüğü ak saklıkları öğretmenle birlikte yeniden düzenleyebilme”, orta ve Çok yapılmakta; öğretmen verimliliğini de Çok etki lemektedi r. Sonuç olarak. ilkokul yöneticileri tarafından yetersiz gösterildiği yönünde tüm deneklerin görüş birlimi içerisinde olduğu davranışlar şunlardır:“ Eg i t i m öğretime ilişkin olarak araştırma. yayın ve kaynak kişilerden yararlanabilmek için ilgililerle karar alabilme”,“ders araÇ-gereÇlerinin temini, dağıtılması, korunması ve iyi kullanılmasını sağlayabilme”,“öğrenc ilerin öğretmenleriyle birlikte egi t im-ögret im amacıyla yapacakları inceleme gezilerini öğretmen ve velilerle birlikte yapabilme”,“öğrencilerin yılda en az bir kez sağlık kontrolünden geçirilmesini planlayab i İme”,“kütüphane ve arşivin sistemli bir şekilde düzenlenmesini ve kullanılmasını sağlayabilme”,“okulda personelin hizmet içi eğitim yoluyla yet i şt i ri 1 ebi İmesi için gerekli önlemleri alabilme”,“öğrenci ödevlerinin ilgili yönetme lik ve emirlere uygun olup olmadığını denetleyebilme”,“tarafsız ve güdüleyici değerlendirme yöntemleri kullana bilme”d i r.178 Diğer taraftan tüm deneklerin, öğretmen verimi ili- yönetîci davranışları;“Okulun yazı ve kayıt işlerinin yürütülmesini, yazışmaların zamanında ve usulüne uygun yapılmasını sağlayabilme”ile“öğrenci ödevlerinin ilgili yönetmelik ve emirlere uygun olup olmadığını denetleyebil¬ me”di r. Deneklerin ortak görüşüne göre, öğretmenin cinsiyeti ve medenî durumu île yukarıda verilen iki yönetici dav¬ ranışı dışında kalan tüm öğeler, öğretmen verimliliğinde etkili olmaktadırlar. ilköğretim Kurumları Yönetmeliğinde ver almayan ancak, ö&retmen verimliliğinde çok etkili olduğu saptanan yönetici davranışları şunlardır:“Ortak kararların uygu¬ lanmasında personele örnek olabilme”,“eğitim-öğretime ilişkin olarak araştırma, yayın ve kaynak kişilerden ya¬ rarlanabilmek için ilgililerle karar alabilme”,“kişi ve grupların okul ve Çevredeki görev ve statülerini belirle- yebilme”,“okul topluluğunu bütün olarak ele alabilme ve verimli çalışmaları için personel arasındaki Çatışmaları çözebilme”,“kütüphanenin sistemli bir şekilde düzenlenip kullanılmasını sağlayabilme”,“açık, etkili haberleşme yöntem ve araçlarını kullanabilme”,“durumun gerektirdiği liderlik rolünü oynayabilme”,“güdüleme yollarını bilme ve uygulayabilme”,“tarafsız ve güdüleyici değerlendirme yapabilme”dir. «179 öneriler 1-ilköğretim Kurumları Yönetmeliğinde yer almayan ancak, bu araştırmanın verileri ile öğretmen verimliliğin¬ de Çok etkili olduğu saptanan yönetici davranışlarına adı geçen yönetmelikte“müdürün yetki ve sorumlulukları”içerisinde yer verilmelidir. 2-Yönetici davranışları, öğretmen verimliliğinde çok etkili bulunduğundan, yönetici yetiştiren okullarda bu davranışlar üzerinde durulmalıdır. Ayrıca başta objektif değerlendirme yapabilme ve güdüleme yollarını bilip uygu¬ lama davranışları olmak üzere, bu araştırmanın bulguları ile yetersiz yapıldığı, ancak öğretmen verimliliğini çok etkilediği belirlenen davranışlar, daha fazla vurgulanma¬ lıdır. 3-Büyük emek sonucu geçekleştirilen araştırmalarda, çoğu zaman gerçekten önemli oları görüşler ortaya konmakta, ama bu araştırmalar genellikle kütüphane raflarında kal¬ dığından yeterince yararlanılamamaktadır. Milli Eğitim Bakanlığı ilgili yayın ve araştırmalardan öncelikle ken¬ disi yararlanmalı, önemli bulduklarının en azından özetini okullara gönderme işini üstlenmeli, bu araştırmalardan ilgililerin yararlanması için onları güdülemelidir. 4-Okulların verimini artırmak amacıyla okul yöneticisi ve öğretmenler için düzenlenen hizmet içi eğitim, gereksiz olduğu düşüncesinden kurtarılmalı ve terfi ile ilişkisi kurulmalıdır.180 5-Öğretmenin verimliliğinde toplumdaki statüsünün önemli rol oynadığı anlaşılmaktadır. Statüyü yükseltmek için öğretmeni seçme, yetiştirme ve ücret konusu yeniden düzenlenmel idir. 6-öğretmenin verimliliğinde etkili bir öğe olan yöneticilerin. kendilerinden beklenen davranışları gösterebilmeleri için, yöneticilik eğitimi görmüş olmalarını zorunlu kılan bîr düzenleme yapılmalı ve yöneticilik mesleği oluşturulmalıdır. 7-Bazı yetkiler merkezden Çıkarılıp okul yöneticile¬ rine devredilmelidir. S- Okul yöneticilerinin bitirdikleri okul ile, verimlilikleri arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmalar yapılmalıdır. Ayrıca mezunlar izlenmeli ve hangi alanlarda çalıştıkları araştırılmalıdır.

Özet (Çeviri)

Özet çevirisi mevcut değil.

Benzer Tezler

Tez No
594005
Okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik davranışlarının öğretmenlerin bireysel yenilikçilik algılarına etkisi
The effect of transformational leadership behaviours of school managers on teachers' perceptions of individual innovativeness
ESRA YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve Öğretim Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NURİ AKGÜN
Tez No
439888
İlkokul yöneticilerinin örgütsel etik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılığıyla ilişkisi
Relationship between organizational ethical behaviors and organizational loyalty of elementary school administrators
CUMA ALİ GÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Eğitim ve Öğretim Zirve Üniversitesi
Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Eko. Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MAHMUT SAĞIR
Tez No
669538
Okul yöneticilerinin eğitim inançları ve öğretimsel liderlik davranışlarının incelenmesi
Investigation of school administrators' educational beliefs and instructional leadership behaviors
FATMA NACAK DENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve Öğretim Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi
Eğitim Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CİHAD ŞENTÜRK
DR. ÖĞR. ÜYESİ KASIM KARATAŞ
Tez No
547322
İlkokul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarının incelenmesi
Analysis of primary school pricipals' instructional leadership behaviours
MAHMUT SEVİNÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve Öğretim Dokuz Eylül Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ESERGÜL BALCI
Tez No
440003
İlkokul müdürlerinin dönüşümcü liderlik özellikleri ile sınıf öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki
The relationship between primary school principals 'transformationnal leadership features and primary teachers' organi̇zational commitment levels(The case of Diyarbakır province)
SELMA KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve Öğretim Zirve Üniversitesi
Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Eko. Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜSEYİN FAZLI ERGÜL

Geri Dön