Geri Dön

Türkiye'de özgün baskıresim sanatı'nın gelişimini etkileyen önemli kurumlar

The important institutions which effect the development of the original printmaking art in Turkey

PDF İndir

  1. Tez No: 261418
  2. Yazar: ECEHAN TOPRAK
  3. Danışmanlar: PROF. SEMA ILGAZ TEMEL
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2009
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Marmara Üniversitesi
  10. Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Grafik Ana Sanat Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 173

Özet

Osmanlı basımcılık tarihinde; `baskı ve grafik' sanatının kurucusu ve ilk uygulayıcısı İbrahim Müteferrika, ilk kez 1729 yılında kendi kurduğu matbaada bastığı birçok kitaptan biri olan Tarih-i Hindi Garbi adlı kitapta bütün resimleri özgün baskıresim tekniğini uygulayarak yapmıştır. Türk basımcılık tarihinin ilk resimli kitabı olan Tarih-i Hindi Garbi'nin ardından Cihannüma ve Fuyûzât-ı Mıknatısiye'de de titizlikle çalışılmış baskıresim örnekleri yer almaktadır. Matbaa kurulduktan, kitap basımları arttıktan sonra gravür tekniği de gelişme göstermiş, fakat özgün baskı sanatını oluşturacak özgün eserler olarak kitap dışına çıkamamışlardır. 1831 yılında Cayol kardeşlerin kurduğu taş baskı atölyesi ile taş baskı sanatı gelişmiş, 1835'ten 1883 yılına kadar İstanbul'un çeşitli yerlerinde birçok taş baskı atölyesi kurulmuştur. Sanatsal bir niteliği olmayan halk sanatında, taş baskı geleneğinin olduğunu, gene bu dönemlerde süsleme amacıyla Köroğlu, Şahmaran, Ferhat ile Şirin gibi bazı halk hikayelerinin kahramanlarını resim yoluyla simgeleştirmek için taş baskılar yapıldığını biliyoruz.Sanatsal bir nitelik taşıyan özgün baskıresim sanatının ilk ürünleri olarak kabul edilen eserler ise Ressam Hoca Ali Rıza'nın yaptığı askeri okul öğrencileri için basılan resim albümlerindeki taş baskılardır. Özgün baskıresim tekniklerinden olan tahta ve linolyum gibi malzemeyi oyarak serbest sanat çalışmaları yapma işi ve farklı niteliği ile sanatsal gereksinimlere cevap veren, yeni plastik fikirler esinleyen serigrafi de ülkemizde ilk defa Cumhuriyet döneminde sanat eğitimi veren yüksek dereceli okullarda geliştirilmiştir.19.yy'da batıyla ilişkilerin artması özellikle yüzyılın sonlarına doğru batı tarzı resimlerin yavaş yavaş gündeme gelmesi bir sanat eğitimi kurumu ihtiyacını doğurmuştur. Sanayi-i Nefise Mektebi'nin kuruluşundan itibaren, gravür sanatı ve eğitimi bu kurumun temel disiplinlerinden biri olmuştur. Fransız sanatçı ve eğitici Leopold Levy Resim Bölümü'ndeki yapılandırmayı üstlenmiş, gravür atölyesini kurmuştur. Sonrasında Prof. Sabri Berkel, Fethi Kayaalp ve Kani Aksoy'un yer aldığı atölyede tüm yöntem ve öğretiler öğrenciye yansıtılmış, büyük çeşitlilik ve araştırma zenginliği sunmuştur. Cumhuriyetin kurulmasından sonra, 1924 yılında eğitim-öğretim programında reforma gidilmiş ve yenilikçi hareketlere paralel olarak, çok sayıda sanatçı Avrupa'ya, özellikle Fransa ve Almanya'ya öğrenim görmek üzere gönderilmiştir. O dönemlerde Gazi Orta Öğretmen Okulu ve Eğitim Enstitüsü'nde 1928-1929 öğretim yılında kurum genişletilmiş, 1932-1933 öğretim yılında, Resim-İş Bölümü öğretime açılmıştır. Bu kurumda da Hayrullah Örs, Şinasi Barutçu, Malik Aksel, Refik Epikman, Ferit Apa yönetiminde özgün baskıresim olarak, monotipi ve yüksek baskı teknikleri ile çalışmalar yapılmıştır. Devlet Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu, Bauhaus gibi Avrupa'nın en ileri kurumlarını örnek alarak, 1957 yılında öğretime açılmış; Mustafa Aslıer, Grafik Sanatlar Bölümü'nde özgün baskıresim çalışmalarını 1958-1959 öğretim yılı içinde tahta oyma basma teknikleri, 1960 yılında metal oyma basma, elek baskı ve taş baskı teknikleri ile başlatmıştır. 1972 yılında cumhuriyetimizin 50. yılı etkinliklerine hazırlık programı çerçevesinde Dışişleri Bakanlığı'nın Kültür Dairesi Başkanı Büyükelçi Semih Günver tarafından `Çağdaş Türk Gravür Sanatı' konusunda dış ülkelerde bir sergi açma konusunda Mustafa Aslıer'e görev verilmiştir. Milli Eğitim ve Dışişleri Bakanlığı'nın işbirliği ile gerçekleştirilen bu sergi ile yurt dışında çeşitli ülkelerde tekrarlanması ile 1974 yılında gerçekleştirilen Devlet Resim Heykel sergisinde ilk kez baskıresme ödül verilmesinin genç kuşak sanatçıların özgün baskıresim alanında gelişmesinde önemli bir rolü olmuştur. Bunları daha sonra Viking, DYO, Esbank, Devlet Özgün Baskıresim Yarışmaları gibi diğer yarışmalı sergiler takip etmiştir. Böylece baskıresim sanatında bir patlama yaşanmış, sanatçıların hem sanatsal hem de teknik yönden çağdaş ve evrensel dili yakalamak üzere araştırmalara yönelmesine sebep olmuştur. Sanat yapıtlarının ortaya çıkmasında; ülkemizde geçmişe ait değerlerin sergilenmesi, bunların dış ülkelerde büyük ilgi görmesi ve olumlu değerlendirilmesi ile sanatçıyı koruma ve onu teşvik etme görevini üstlenen resmi ve özel kuruluşların önemi büyüktür.Başlangıcından günümüze kadar olan süreçte Türkiye'de sanat eğitimi veren kurumların sayısı hızla artmış, bu kurumlarda baskıresim sanatının gelişmesi adına birçok değerli sanatçının uğraşları ile baskıresim atölyeleri kurulmuştur. Günümüzde, bir çok güzel sanatlar fakültesinde, eğitim fakültelerinde ve vakıf üniversitelerinde sanat eğitimi alan öğrenciler, özgün baskıresim tekniklerini uygulamakta ve bu sayede uluslararası platformlarda Türk Baskıresim Sanatı'nın adını duyurmaya devam etmektedirler.2000'li yıllara gelindiğinde sadece ders olarak eğitimi verilen baskıresim sanatının Eskişehir Anadolu Üniversitesi'nde `Baskı Sanatları Bölümü' adı altında oluşturulması, bu bölümde okuyan öğrencilerin sadece baskıresim sanatına odaklanması sağlanmıştır. Kurumun aynı zamanda Anadolu'da eğitim veren baskı atölyelerinin donanımını sağlamak üzere ürettiği baskı makinaları ve malzemeleri, günümüzde baskı sanatının yaygınlaşması ve kişisel atölyelerin kurulmasında son derece etkili olmuştur.Cumhuriyet Dönemi'nden günümüze kadar uzanan baskıresim sanatının gelişimini bize yansıtan bir başka yenilik ise 2004 yılında kurulan İstanbul Grafik Sanatlar Müzesi'dir. Günümüzde sadece sanat eğitimi veren kurumlar değil; özel kurum ve kuruluşlar da baskı sanatının gelişmesine katkılar sağlamıştır. Son yıllarda yapılan yarışmaların, sergilerin, projelerin içerisinde yer alan, sanatçının kendi özgün kimliğini daha rahat bir şekilde sunan bu sanat dalında düzenlemiş olan I. Özgün Baskıresim Bienali de Türkiye'deki gelişimin ne düzeyde olduğunun iyi bir göstergesidir.

Özet (Çeviri)

In Ottoman typography history, the founder and the implementer of print and graphic arts, İbrahim Müteferrika, had applied the printmaking for the first time in all pictures of his book Tarih-i Hindi Garbi, which is one of the many books of the first press, founded by him in 1729. Tarih-i Hindi Garbi, being the very first picture book of Turkish printing history, is followed by Cihannuma and Fuyuzat-ı Mıknatısiye which include printmaking examples of delicate work. After foundation of the press and the increase of the printed books, etching techniques had also improved, but could not compose an authentic printmaking and diversify out of the book as original piece of arts. In 1831, lithography had advanced in a lithograph plant founded by Cayol brothers and from 1835 to 1883 many lithography studio has been established. Public works, without artistic value, is known to contain a lithography tradition and also in these, some of the folk heroes such as Köroğlu, Şahmaran, Ferhat and Şirin had been symbolized by paint works with lithography.The pieces known as the first artistic valued authentic lithography are the ones which Ressam Hoca Ali Rıza printed as picture album for military students. By carving out materials for printmaking; wood and linoleum, silk screen printing, with its value as to answer different artistic demands and inspiring new visual ideas is also used in our country for the first time in Rebuplic term in high ranking schools educating in arts.In late 19th century, the accrual of the relations with west and especially west style pictures coming to order leisurely, has brought about the need an educational establishment. With the foundation of Sanayi-i Nefise Mektebi (Fine Arts Academy), etching art and education had become the basic discipline of this establishment. French artist and educator, Leopold Levy had committed the re-organization in painting department and established an etching plant. Afterwards, in the studio where Prof. Sabri Berkel, Fethi Kayaalp and Kani Aksoy came up, all methods and doctrines had been reflected to students and offered a rich and variety research.In 1924, after the foundation of the republic, there had been a reform in education and instruction and parallel with the reformist movements, many artists had been sent to Europe for education, especially to France and Germany.At that times, in Gazi Öğretmen Okulu ve Eğitim Enstitüsü the facility had been improved in 1928-29 academic year and painting and aciting program had started education. In this facility, there had been advances regarding printmaking; monotype and high printing technic was used under the direction of Hayrullah Örs, Şinasi Barutçu, Malik Aksel, Refik Epikman, Ferit Apa. State Applied Fine Arts Academy was opened in 1957 by taking Europe's most advanced institutions like Bauhaus as model. Mustafa Aslıer has initiated Graphic Arts Department; printmaking in 1957, wood engraving printing in 1958-1959 academic year and etching, silkscreen, lithography in 1960In 1972, within the programs for 50th jubilation of our Rebuplic, Ministry of Foreign Affairs? Cultural Section principal and ambassador Semih Günver had appointed Mustafa Aslıer to hold an exhibition abroad about etching art. This exhibition to be repeated in other foreign countries with the asistance of Ministry of Foreign Affairs and Ministry of Education, has played an important role when the first printmaking is awarded in 1974 in State Art and Sculpture Exhibition for the rising generation to improve in printmaking. These are also followed by Viking, DYO, Esbank, Devlet Özgün Baskıresim competitions. By means of that, an outburst had occured in printmaking and led the artist to improve themselves both in artistic value and techniques to catch the contemporary and universal language.The importance of both state and private institutions which committed to spare and encourage the artist and exhibition of retrospective values to find a high tone in abroad, is great in arising of the artistic works.The number of institutions educating art had greatly increased in Turkey and in these institutions printmaking studio had been founded thanks to the invaluable endeavors of the artists. Nowadays, many students educating in the faculties of fine arts, faculties of education and charitable universities, are applying printmaking and so speaking out for ?Turkish printmaking? in international platforms.In 2000?s, printmaking, educated only as a lecture, had been instituted under the name of ?printmaking department? in Eskişehir Anadolu University and this led the students to focus professionally on printmaking. Print press and equipments, manufactured by the institution in order to supply printmaking plants in Anadolu, had also played an important role in increase of the plants both personal and public.Another innovation reflecting us the improvement in printmaking from Republic date till now is the museum founded in 2004, in Istanbul named İstanbul Museum of Graphic Arts. At present, the contribution of both state and private institutions?part is great in development of printmaking. One of the latest exhibition and competitions; 1st Printmaking Biennial, is a proof to show the improvement of printmaking in Turkey.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    82278

    Düşünsel ve toplumsal değişim sürecinde Türk özgün baskı resim sanatı ve baskı resim sanatında soyut eğilimler

    Turkish print art and abstract tendencies in print art in thought and social changing process

    VESİLE AYKAÇ

    Sanatta Yeterlik

    Türkçe

    Türkçe

    1999

    Güzel SanatlarMarmara Üniversitesi

    Grafik Ana Sanat Dalı

    DOÇ. DR. SEMA ILGAZ TEMEL

  2. Tez No

    742315

    Özgün baskı alanında deneysel uygulamalar, Hasan Pekmezci'nin alana katkıları ve baskılarının incelenmesi

    Experimental applications in the field of original printing, contributions of Hasan Pekmezci to the field and analysis of his prints

    ZEYNEP TUBA KALAYCI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Güzel SanatlarKTO Karatay Üniversitesi

    Grafik Tasarım Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜLYA KAROĞLU

  3. Tez No

    388098

    Manzara görünümlerinin yüksek baskı teknikleriyle çözümlenmesine yönelik bir dizi resim önerisi

    A series of painting proposals due to analysis of lansdscape views with relief painting techniques

    BESİRE YILDIRIM

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    Güzel Sanatlarİnönü Üniversitesi

    Resim Ana Sanat Dalı

    DOÇ. DR. YÜKSEL GÖĞEBAKAN

  4. Tez No

    32365

    Türk gravür sanatının tarihsel gelişimi

    Başlık çevirisi yok

    SEMA BOYANCI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1994

    Güzel SanatlarGazi Üniversitesi

    Uygulamalı Resim Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. GÖNÜL GÜLTEKİN

  5. Tez No

    535559

    Türkiye' de baskıresim sanatının plastik sanatlarda yeri ve önemi

    Place and importance of plastic arts of pintmaking in Turkey

    BEYZA PURTAŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Güzel SanatlarGiresun Üniversitesi

    Resim ve Baskı Sanatları Ana Sanat Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ EROL MURAT YILDIZ

Geri Dön