Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Gaziantep Ermenileri
Armenians in Aintab from Ottoman to the Republican era
- Tez No: 261848
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ ARSLAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2009
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Bölümü
- Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 353
Özet
Bir yerleşim yeri olarak, mevcudiyeti tarih öncesi çağlara kadar uzanan Antep şehri, içinde birçok uygarlığın izlerini barındırır. Halife Hz. Ömer devrinde İslam coğrafyasına katılan, 11. yüzyıl başlarından itibaren çeşitli Türk aşiretlerinin bölgeye yerleşmeye başlamasıyla da bir Türk yurdu haline gelen Antep'e, sayıları oldukça az olmakla beraber, 16.-17. yüzyıllardan itibaren Ermeniler de yerleşmeye başlamışlardır. Şehrin coğrafî konumu ve ekonomik durumu gibi çeşitli sebeplerle yıllar içinde aldığı göçlere paralel olarak Ermeni nüfus da zamanla artmış ve 19. yüzyıla gelindiğinde şehrin toplam nüfusunun yaklaşık beşte biri Ermeni olmuştur.Ülkenin diğer kesimlerinde olduğu gibi Antep'te de 19. yüzyıl ortalarına kadar Türkler ve Ermeniler karşılıklı kültürel etkileşimde bulunan oldukça uyumlu iki toplumsal grup olarak yaşamışlardır. 1850'li yıllara kadar Antep'te Ermeniler ve Müslüman komşuları arasında etnik ve dinî ayrımdan kaynaklanan herhangi bir probleme rastlanmaz. Ancak bu tarihlerden itibaren çeşitli nedenlerle tüm Osmanlı ülkesinde yaşanmaya başlayan kimi sıkıntılar Antep'te yaşayan Müslümanlar ve Ermeniler arasında da başlar. Bu sıkıntılar iki toplum arasında bir soğukluğun başlamasına neden olsa da; yaşanan sıkıntılar 1895 yılına kadar karşılıklı çatışmaya dönüşmemiştir. 1895 yılında ise ülkenin birçok yerinde olduğu gibi Antep'te de Ermeniler bir isyan başlatır ve ilk kez Türkler ve Ermeniler arasında silahlı bir mücadele yaşanır.1895 isyanına rağmen iki toplum ilişkileri kopmamıştır. Çünkü isyana tüm Ermeniler katılmadığı gibi Müslümanlar da bazı komiteciler tarafından çıkarılan karışıklıkları tüm Ermeni toplumuna mal etmemişlerdir. Fakat ilişkiler bundan böyle sürekli olarak olumsuz bir seyir takip edecektir. 1915 yılına gelindiğinde yine benzer bir isyan teşebbüsü bu kez yetkililer tarafından önceden tespit edilerek önlenmiş ve yeni bir çatışmaya meydan verilmemiştir. Antep Ermenileri başlangıçta, Osmanlı Hükümeti'nin aynı yıl yürürlüğe koyduğu ?sevk ve iskân? kanunundan da muaf tutulmuşken, benzer bir kargaşa endişesi yüzünden daha sonra bir kısmı sevke tâbi tutulmuştur.Sevke tâbi tutulan Antep Ermenileri 1918 yılı sonlarında tekrar şehre dönmüşler ancak İngiliz işgali altındaki şehre İngilizlerin baskısıyla Antep Ermenileri dışında, aslen başka şehirlerden olan, binlerce Ermeni daha getirilmiştir. Birinci Dünya Savaşı sonunda başlayan işgaller Antep'te Türk-Ermeni ilişkilerinin son safhasını oluşturur. İngiliz işgali sırasında işgalcilerin rehberlik ve tercümanlık işlerini tamamen yerli Ermeniler üstlenmişlerdir.Fransız işgal dönemi ve Ermenilerin Fransız ordusuna katılmaları ise, Antep'te Türklerle Ermeniler arasındaki tüm bağları koparan nihai gelişmedir. Antep Ermenilerinin hemen hemen tamamı savaş sırasında Fransızların safında yer aldığı gibi, Ermeni mahalleleri de Türk mahallelerine karşı birer cephe haline getirilmiştir.Milli Mücadele sırasında Fransızlarla birlikte Türklere karşı savaşan Ermeniler, 1921 Ankara Anlaşması'yla Fransızların bölgeden çekilmesinin ardından, 1922 yılında Antep'i terk ederek önce Suriye'ye, oradan da dünyanın değişik yerlerine göç etmişlerdir.
Özet (Çeviri)
As a settlement place, Aintab whose roots date back to the prehistory accommodates the traces of many civilizations in itself. During the 16th and the 17th centuries the Armenians, though in small numbers, also began to settle down to Aintab which joined to the Islamic geography in the period of the Caliph Ömer and became a Turkish territory with several Turkish tribes getting established in the region beginning from the 11th century. The Armenian population increased in time, in paralel with the migrations it received in years and various reasons such as the geographical situation of the city and the economic condition; moreover, by the 19th century, approximately, one out of five of the city?s total population had became Armenian.The Turks and the Armenians lived as two harmonious groups who presented cultural interaction mutually in Aintab until the middle of the 19th century as well as the other parts of the country. It isn?t come across any problem, which stems from either religious or ethnical reasons between the Armenians and their Muslim neighbours in Aintab until the 1850s. However, beginnig from these years, some troubles, which broke out throught the Ottoman Empire owing to several reasons, began to ocur between the Muslims and the Armenians who lived in Aintab. Despite of the fact that these troubles caused to begin a chilliness between two communities, it did not turn into a reciprocal clash until 1895. In 1895; however, the Armenians gave a start to a revolt in Aintab besides to many places of the country; thus, it lead to an armed battle between the Turks and the Armenians for he first time.The affairs of two communities did not seperate despite of the revolt in 1895. Because, not only did all the Armenians not participate in the revolt, but the Muslims did not attribute all the troubles created by some comiteers to whole Armenian community. However, the affairs would follow always an unfavourable course from that time. In 1915, this time, a similar revolt attempt was prevented by the authorities having found out beforehand; thus, they did not let a new clash. Initially, the Armenians of Aintab were excused from the law of ?dispatch and settling? put out by the Ottoman Goverment at the same year; but afterwards, they were made to dispatch in apprehension of a similar chaos.The Armenians of Aintab, who were made to dispatch, returned to the city in 1918; yet, apart from them thousands of Armenians, who were originally from different cities, were also brought to the city which were under English invasion by English pressure. The invasions which began at the end of World War I were the last stage of the Turk-Armenian affairs in Aintab. During English invasion, local Armenians took on the guidance and translation stuff of the invadors completely.French invasion period and the Armenian?s joining to the French army was the eventual event which broke off all the relations between the Turks and the Armenians in Aintab. Almost all the Armenians of Aintab took part on the line of French during the war; besides, the districts of Armenian were turned into front lines against the Turkish ones.After the French?s retreat from the region with the Covenent of Ankara in 1921, the Armenians who battled with the French against the Turks during the Turkish National Struggle, having left Aintab, in 1922 migrated firstly to Syria and then to various parts of the world.
Benzer Tezler
- Gaziantep kentinde sosyal yapı (1856-1950)
Social structure in the city of Gaziantep
ÜFTADE ÇUKUROVA
Doktora
Türkçe
1999
SosyolojiHacettepe ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAHAEDDİN YEDİYILDIZ
- Tanzimat'tan cumhuriyet'e eğitimde millileşmeye yönelik politika ve uygulamaların incelenmesi (1839-1938)
Examination of policies and practices aimed at revolutionizing education from tanzimat to republic (1839-1938)
ASLIHAN ERTUĞRUL
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimGaziantep ÜniversitesiSınıf Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYHAN DOĞAN
- Osmanlı'dan günümüz Türkiye'sine kriminoloji bilimi
The science of criminology from Ottoman to today's Turkey
MESUT YOLAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
FelsefeGaziantep ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HARUN ÇAKAN
- Kâzım Karabekir'in Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasındaki faaliyetleri
The acti̇vi̇ty of Kâzim Karabeki̇r i̇n the Progressi̇ve Republi̇can Party
SELİM OSRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Siyasal BilimlerGaziantep ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİLMİ BAYRAKTAR
- Teknokrat-bürokrat kişiliğiyle diplomat Numan Menemencioğlu'nun biyografisi (1891-1958)
The biography of diplomat Numan Menemencioğlu with his technocrat-bureaucrat (1891-1958)
TURAY YAYLA
Doktora
Türkçe
2021
BiyografiYıldız Teknik ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERCAN KARAKOÇ