Şanghay İşbirliği Örgütü ve küresel güç mücadelesine etkisi
Shanghai Cooperation Organization and its effect of global power challenge
- Tez No: 262008
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET KANLIDERE
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Harp Akademileri Komutanlığı
- Enstitü: Stratejik Araştırmalar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Strateji Bilimi Bölümü
- Bilim Dalı: Strateji ve Stratejik Araştırmalar Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 220
Özet
Uluslararası ilişkiler disiplinin ortaya koyduğu teorik yaklaşımlar günümüzde çalışmaların çerçevesini oluşturmak açısından büyük önem taşımaktadır. Teorisyen-ler sürekli kendilerinden önceki teorileri eleştirerek uluslararası ilişkileri, fen bilimleri gibi bilimsel bir yapıya kavuşturmak için çaba göstermektedirler. Diğer taraftan ulus-lararası ilişkiler sadece devlet boyutunda kalmamış, dünyanın göstermiş olduğu de-ğişime paralel olarak devletlerin bir araya gelmesiyle örgütsel anlamda yakınlık içe-risine girmişlerdir. Şanghay İşbirliği Örgütü bu atmosfer içerisinde Orta Asya'da ku-rulmuş bölgesel bir örgüttür. Şanghay İşbirliği Örgütü bölgesel bir örgüt olmasından dolayı uluslararası ilişkiler teorilerinden Kopenhag Okulu'nun çizmiş olduğu kuramsal çerçeveye uygun bir örgüt özelliği taşımaktadır.Şanghay İşbirliği Örgütü, Rusya ve Çin'in öncülüğünde, başlangıçta üye ülkeler arasındaki sınır sorunlarını çözmek ve bölgede güvenliği tesis etmek amacıyla 2001 yılında kurulan, Kırgızistan, Kazakistan, Özbekistan ve Tacikistan'ın da dâhil olduğu altı üyeli bir örgüttür. Örgüt, üye ülkelerden Çin ve Rusya'nın yönlendirici etkisi nedeniyle kuruluşunu müteakip hızlı bir gelişme göstermiş ve dünya tarafından yakından takip edilmiştir. Örgüt yapısı birçok analizci ve araştırmacıya göre fazla bürokratiktir. Ancak yapı itibariyle sadece güvenlik değil, ekonomik, ticari, kültürel ve turizm konularını da ihtiva eden geniş bir yelpazeye sahiptir. Fakat bu alanlarda ger-çekleştirdikleri ve gerçekleştiremedikleri tartışma konusudur. Örgüt sadece tam üye-lerden değil, İran, Hindistan, Pakistan ve Moğolistan'ın olduğu gözlemci ülkelere de sahiptir.Şanghay İşbirliği Örgütü'nün gücünü ve kapasitesini görmek için izlenecek en iyi yol, her yıl devlet başkanları düzeyinde yapılan zirve toplantılarında alınan kararları incelemektir. Bu kararlar zirve toplantıları sonunda ?zirve deklarasyonu? şeklinde yayınlanmaktadır. Örgütün zirve deklarasyonları incelendiğinde, 2005 yılındaki As-tana Zirvesi'nde Amerika Birleşik Devletleri (ABD)'ne karşı tavrı dünya genelinde yankı uyandırdığı fakat bu zirve öncesi ve sonrasındaki toplantılarda örgütün dünyada yankı uyandıracak çok büyük bir tavrı veya kararı olmadığı görülmektedir.Şanghay İşbirliği Örgütü'nün amacını, yapısını ve küresel düzeydeki gücünü görmek için diğer bir husus da üye devletlerin örgütten beklentilerini bilme gereklili-ğidir. Örgütün başat aktörleri Rusya ve Çin'in çıkarları birbirleriyle örtüşmektedir. Her iki ülke de ilk olarak ABD'nin Orta Asya'daki güç mücadelesinin dışarıda kalabilmesi için örgütün kuruluşuna öncülük etmişlerdir. Diğer bir sebep ise 1991 yılında Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB)'nin dağılmasıyla birlikte ortaya çıkan yeni bağımsız devletlerdeki ekonomik kaynaklardan azami istifade edebilmek için bu ül-kelerle yakınlaşmak istemeleridir. Son neden ise iki ülke arasındaki ezeli düşmanlık ve rekabeti kontrol altına alabilme zorunluluğudur. Örgüte üye Orta Asya ülkeleri açısından bakıldığında bu ülkelerin bağımsızlıklarını ve ülke rejimlerinin garanti altına alma ihtiyacının yattığı görülmektedir. Ayrıca bu ülkelerin ekonomik yönden kal-kınabilmeleri için Rusya ve Çin'e ihtiyaçları vardır. Gözlemci ülkelerin örgütten bek-lentileri açısından bakıldığında başta güvenliklerini sağlama olmak üzere ekonomik ve ticari açıdan duydukları ortak ülke arayışlarıdır. Özellikle İran, ABD ve Batı'nın kendisine karşı uyguladığı ekonomik yaptırımlar ve hasmane tutumlar nedeniyle örgüte dâhil olma konusunda çok isteklidir. Ancak İran'ın kısa vadede örgüte tam üye olarak kabul edilmesi pek mümkün görünmemektedir.Şanghay İşbirliği Örgütü'nün küresel güç mücadelesi açısından önemi ve yeri incelendiğinde, örgütün tam üye ve gözlemci ülkelerinin kırılgan yapıları, ülkelerindeki etnik, dini ve terörizm kaynaklı sorunları tam olarak çözememiş olmalarından dolayı etkili olamayacağı görülmektedir. Ancak örgütün üyelerinden Çin, Rusya, Pakistan ve Hindistan'ın nükleer silaha sahip olmaları, Çin ve Rusya'nın Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin daimi üyelerinden olmaları ve örgütün büyük bir coğrafyaya hitap etmesi gibi özellikleri, örgütü ihmal edilmemesi gereken bir yapıya dönüş-türmektedir.
Özet (Çeviri)
Today, the theoretical approaches that the discipline of international relations has great importance to create a framework of the studies. Theorists show efforts to become a structure of science as critizing theories of international relations before them. On the other hand, the size of international relations deal with not only states have also come into close proximity with the organizational sense. The Shanghai Cooperation Organization was established in Central Asia as a regional organization inside this atmosphere. Shanghai Cooperation Organization as a regional organization has the characteristics of the theoretical framework of Cophenhagen School in international relations.The Shanghai Cooperation Organization, initially aimed at to solve the border problems among member states and to build regional security, has an organization with six members established in 2001 with the led of China and Russia, including Krgyzstan, Kazakhstan, Uzbekistan and Tajikistan. Due to influential leadership of China and Russia, the Organization has shown a rapid development after the establishment and has been closely monitored by the world. According to many analysts and researchers the organizational structure is rather bureaucratic. However, it has a wide-ranging fan not only security but also economic, commercial, cultural and tourism aspects. The issue is whether it?s performing or not. Organization has not only full members but also observer members including Iran, India and Pakistan.The best way to see the power and capacity of the Shanghai Cooperation Organization is to examine the desicions of the head of state summit meetings. These desicions are published as a ?summit declaration? at the end of the summit meetings. When we examine the summit declarations of the organization the world wide repercussions aroused against the United States of America (USA) in 2005 Astana Summit and after this meeting the organization has not been resonated a great attitude or a decision.Another way to see the Shanghai Cooperation Organization?s objectives, structure and power on the global level is to know the member states? expectations from the organization. The main actors of the organization (China and Russia) are overlapping. Both countries had led the establisment of the organization to remain keep the USA out of power struggles in Central Asia. In addition, after the collision of the USSR, China and Russia wanted to establish closer relationship with each other to get maximum benefit from the economic sources of the newly independent states. The final reason for the cooperation is the necessity to take control of the competition and enmity between the two countries. The Organization?s Central Asian member states interests are ensuring the independence and country?s regimes. Moreover, they need China and Russia to provide the economic development. The interests of the Observer states are to provide their security and to look for partner countries in terms of economy and trade. Iran is very much interesed in becoming a full membership of the organization due to the US and Western economic sanctions. However, for Iran it does not unlikely appear to become as a full member of the organization in the short term.The examination of the facts show that the Shanghai Coooperation Organization?s importance and place in the global power challenges, can not be seen effective, because of the not resolving the ethnic, religious and terorism issues and fragile structure of the full and observer member states. Because of the China, Russia, India and Pakistan?s nuclear weapons possesion, China and Russia?s permanent membership of the United Nations Security Council, make the organization should not be ignored.
Benzer Tezler
- Yeni dünya düzeninde ABD ile Çin rekabetinin hegemonya kavramı bağlamında değerlendirilmesi
Evaluation of the US and Chinese competition in the new world order in the context of hegemony
HASAN YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Uluslararası İlişkilerUfuk ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEDAT CEM KARADELİ
- Küresel bir güç olarak Çin'in yükselişi
Başlık çevirisi yok
FERİT GÜVEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Uluslararası İlişkilerGazi ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF.DR. HAYDAR ÇAKMAK
- Yeni uluslararası sistem ve değişen dengeler bağlamında Rusya-Çin yakınlaşması
New international system and Russia China rapprochement in the context of the changing balances
NEŞE UYGUN ERDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Uluslararası İlişkilerAbant İzzet Baysal ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Bölümü
DOÇ. DR. MUHİTTİN ATAMAN
- Çin'in enerji politikası ve Orta Asya jeopolitiği
Chinese energy policy and Geopolitics of Central Asia
NAZGUL KENZHETAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Siyasal Bilimlerİstanbul Ticaret ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DR. CAFER TALHA ŞEKER
- Çin Halk Cumhuriyeti'nin İran'a yönelik dış politikası
People?s Republic of China's foreign policy towards Iran
MUHAMMET ALİ BAŞARAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Uluslararası İlişkilerKadir Has ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Bölümü
PROF. DR. MESUT HAKKI CAŞIN