Osmanlı'da devlet ? toplum ilişkilerinin açık alanı: Şikayet mekanizması ve işleyiş biçimi (1683-1699)
The open space of state - society relations in the Ottoman empire: Complaint mechanism and it?s functioning form (1683-1699)
- Tez No: 265188
- Danışmanlar: DOÇ. DR. YUNUS KOÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Bölümü
- Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 272
Özet
Bu çalışmada, Osmanlı İmparatorluğu'nda 1683-1699 yılları arasında şikayet defterlerine yansıyan konular incelenmiştir. Daha önce şikayet mekanizması üzerine monografik bir çalışma yapılmamıştır. Bu yüzden burada şikayet mekanizmasının işleyişi üzerinde de durulmuştur. Bu tez iki ana bölümden oluşmaktadır. Tezin birinci bölümünde şikayet mekanizmasının işleyişi, ikinci bölümünde ise şikayet konuları ele alınmıştır.Bu bağlamda I. bölümde öncelikle şikayet hakkı ve bu hakkın Osmanlı öncesinde kullanımını inceledik. Bu hakkın kullanımı için oluşturulmuş müesseselere değindik. Daha sonra Osmanlı imparatorluğu'nda şikayet mekanizmasının işleyişini inceledik. Öncelikle şikayet kabul eden mercileri sırasıyla ele aldık. Burada Osmanlı'nın merci sayısını artırdığını gördük. Osmanlı, şikayet kabul eden merci sayısını artırarak daha işlevsel ve yaygın bir ağ şeklinde çalışan mekanizma teşkil etmiştir. Daha sonra şikayetin iletim kanalları, mekanizma içerisinde rol alan kişiler ve bu kişilerin rollerini inceledik. Son olarak bu mekanizmanın işlevleri üzerinde durduk. Şikayet mekanizması, idari denetime, hukukun yeniden üretimine, toplumsal, ekonomik ve siyasal sürekliliğe katkı sağlamak gibi temel fonksiyonlarının yanında mahkeme kararlarının kontrolünü de sağlamıştır. Ayrıca şikayet mekanizması çeşitli zamanlarda siyasi faaliyetlerde bir araç olarak da kullanılmıştır.II. bölümde ise defterlerin içeriğini inceledik. Defterlerde dört temel konu belirlendi. Bunlar, adli yargı konuları, vergi vakıf ve savaştır. Bunların haricinde defterde tüccar, esnaf, zanaatkârlar, seyyid, gayrimüslim ve mahalli görevlilerle ilgili konular da yer almıştır. Savaş konusunda reaya ve askerî zümreler, askerî ve malî yükümlülüklerle ilgili sorunlarla gündeme gelmiştir. Savaşın şikayet mekanizmasının işleyişinde olumsuz bir tesirinin olup olmadığı da sorgulanmıştır. Adli yargı konularında kişisel hukuk ve ceza hukukuyla ilgili davalar, yüksek oranda yer almıştır. Vergiyle ilgili temel şikayet konuları da yetki çatışması, kanunsuz vergi toplama ve düşük vergi ödemeleriyle ilgili olmuştur. Vakıf konusundaki şikayetler ise vakfın yönetimi, gelirleri ve çalışanlarıyla ilgilidir. Diğer konulardaki şikayetlerin de temelde adaletsizliğe dayalı sorunlardan kaynaklandığı görülmüştür. Bütün bu konularda, taraflar haklarını ararken ya da devlet adaleti yerine getirmeye çalışırkan referans kaynağı olarak ?şeriat ve kanun?a dayanmıştır.
Özet (Çeviri)
In this study, record books of complaints (şikayet defterleri), dated 1683-1699 is examined. Since today, the complaint mechanism in the Ottoman Empire has not been studied comprehensively. To this end, the function of the complaint mechanism is discussed. This thesis consist of two chapters. In the first part, the function of complaint mechanism is discussed while the general complaint topics is mentioned in the second part.It is also examined that ?the right to complain? and the use of this right before the Ottoman Empire. We deal with institutions that were used for this right. Later we analysed the function of complaint mechanism of the Ottoman Empire. First of all, we have reviewed the authorities that took the petitions. We saw that the Ottomans multiplied the number of the authorities that accept the petitions. In this way, complaint mechanism became a network which was more functional and widespread. Later, we searched for the communication channels of complaints and the role of statesmen in this mechanism. Finally, we examined the function of complaint mechanism. We have detected that complaint mechanism contributed to the administrative supervision, legislation, appeal, socio-economic and political continuty. We also observed that complaint mechanism was used by people for realizing their own political agenda.In the second part of the thesis, we examined the content of ?the record books of complaint?. In the records, we identified four main issues that were war, justice, tax and waqf. Apart from these issues, we have dealt with the complaints of merchants, artisans, sayyids, non-Muslims and local employees. However the rate of the complaints on social groups as we mentioned was lower. Reaya and askerî status became a current issue at the time of war which brought about military and financial problems. We tried to observe that wether there was negative effect of complaint mechanism on the war. There are many records in the books complaints concerning the private and criminal law. On the other hand, basic complaint topics about tax were conflict of authority, extraction of unlawfull tax and paying tax less than required. Also, we saw that there were complaints about management, income and staffes of the waqfs. Other topics were based on injustice. In all of these topics, we saw that people demand for justice as part of sheri`a and legislation.
Benzer Tezler
- Turkey's role in Afghanistan in the post 9/11 era
11 Eylül'den günümüze Türkiye'nin Afganistan'daki rolü
CANAN BAYRAM ÇUBUK
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
Uluslararası İlişkilerOrta Doğu Teknik ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. IŞIL ANIL
- La coopération entre les pays Turcophones et le nouveau régionalisme
Türk dili konuşan ülkeler arasinda işbirliği ve yeni bölgeselcilik
PELİN MUSABAY BAKİ
Doktora
Fransızca
2020
Uluslararası İlişkilerGalatasaray ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ FAİK DEMİR
