İbn Sînâ felsefesinin teleolojik boyutları
Teleological dimensions of avicenna's philosophy
- Tez No: 273531
- Danışmanlar: PROF. DR. İLHAN KUTLUER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İlahiyat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Felsefesi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 332
Özet
Teleoloji, İslâm felsefesinde metafizik düşüncenin önemli kavramlarından biridir. Esas itibariyle İslâm'ın temel metninde işaret edilen, âlemde bir düzen ve gâiyyetin hâkim olduğu düşüncesi Grek-Hellenistik dönemlerden İslâm dünyasına intikal eden felsefî birikimin uyandırdığı problem bilinci ve Müslüman düşünürlerin sistemli çabalarıyla anlamlı bir derinlik kazanmıştır. İbn Sînâ (ö. 1037) teleoloji meselesini İslam felsefesinde en sistemli biçimde ele alan ve ona yetkin bir form kazandıran filozofumuzdur.İbn Sînâ'nın metafizik, fizik, ahlâk ve siyaset olmak üzere felsefesinin neredeyse tüm boyutlarına teleolojik düşüncenin hâkim olduğu görülmektedir. Teleoloji, İbn Sînâ'nın geliştirdiği metafizik düşüncesinin ontoloji ve teoloji yanında üçüncü ayağını oluşturmaktadır. Filozofun metafizik düşüncesinde teleoloji özellikle Tanrı ve Tanrı-âlem ilişkisi hakkındaki görüşlerde ortaya çıkmaktadır. İbn Sînâ, metafizik düzlemdeki teleoloji görüşlerini gâye, düzen, inâyet ve aşk kavramlarını temel alarak kapsamlı ve tutarlı bir sistem halinde açıklar. Filozofa göre, âlemde mükemmel bir düzen vardır. Bu mükemmel düzenin ilkesi de Tanrı'dır. Bütün olarak âlem Tanrı'nın cömertliği ve inayetinin sonucu olarak varolmuştur. Âlemdeki bütün varlıklar da gizli ya da açık, bilinçli ya da bilinçsiz aşk ve O'na benzeme arzusu ile Tanrı'ya yönelmekte ve kendi ontolojik sınırları içinde kendi yetkinliğini gerçekleştirmektedir.İbn Sînâ'nın tabiat düşüncesinde de teleolojik boyut hâkimdir. O, tabiî düzlemdeki teleolojik yaklaşımını, tabiî hadislerin işleyişinde görülen nedensellik ve özellikle gâî sebeple ilgili detaylı açıklamalarında ortaya koymaktadır. İbn Sînâ'nın ahlâk ve siyaset felsefesindeki görüşlerinde de teleoloji kavramı yönlendirici bir fikir konumundadır. Teleolojik bir ahlâk anlayışına sahip olan İbn Sînâ, toplum düzeni ve bu düzenin işleyişiyle ilgili olarak teleolojik bir yaklaşım sergilemiştir. Nitekim filozofumuz bireysel insanın gerçek mutluluğu elde etmesi ve toplumun da mükemmel bir düzen içinde olabilmesi için yasa koyucu adil bir peygamberin varlığını zorunlu görmektedir. Sonuç olarak bu çalışma, İbn Sînâ'nın sistemindeki teleolojik boyutları ortaya koymayı hedeflemektedir.Anahtar Kelimeler : İbn Sînâ, Teleoloji, Gaye, Kozmik Düzen, İnayet, Aşk, Rastlantı.
Özet (Çeviri)
Teleology is an important proponent of metaphysical thought in Islamic philosophy. The idea that there is an order and finality in the universe was discussed in the Hellenistic period and has been passed to Islamic philosophy framed in the concepts of order, purpose and providence (al-`inâya). The teleological thought in the Islamic philosophy was discussed by Islamic philosophers from different traditions, but it came to its ideal form in the hands of Ibn Sînâ (d. 1037).Ibn Sînâ?s ideas on metaphysics, physics, ethics and politics were built on the idea of teleology. Furthermore the idea of teleology is one of the tenets of Ibn Sînâ?s philosophy in addition to the ideas of onthology and theology. The idea of teleology appears in the thought of God and the relationship between God and the universe in Ibn Sînâ?s metaphysics. Ibn Sînâ explained his metaphysical views as a whole and consistent system on the grounds of concepts like purpose, order, providence and love. According to Ibn Sînâ, there is a great order in the universe. The principle of this order is God. As a whole, the universe has existed owing to the generosity and the grace of God. Every creation in the universe tends towards God with love and desire to resemble Him and human beings realize them selves in the their ontological limitations.The teleologic dimension is dominated in Ibn Sînâ?s thought of nature. His teleological approach to nature can be seen in the frame of his explanations of the causality and the final cause of natural events. Moreover the idea of teleology can be seen Ibn Sînâ?s thoughts on ethics and politics. His explanations about ethics and order of community end up with the necessity of a low-maker prophet. As a result, this dissertation aims to investigate all dimensions of Ibn Sînâ?s idea of teleology.Keywords : Avicenna, Teleology, Finality, Cosmic Order, Divine Providence, Love, Chance.
Benzer Tezler
- İbn Sînâ'nın felsefesinde kötülük problemi ve ilahi inayet
The problem of evil and divine mercy in Ibn Sînâ's phylosophy
SEMA VAROL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Felsefeİnönü ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TUNCAY AKGÜN
- Celaleddin Devvani'de Tanrı'nın varlığı ve sıfatları
The existence of god and and his attributes in Jalal al-din al-Dawani
ESMA ÇUBUKCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ENGİN ERDEM
- Yatan hasta memnuniyeti: Ankara Üniversitesi İbn-i Sina Hastanesi'nde bir uygulama (Genel Cerrahi Anabilim Dalı örneği)
A study on inpatient satisfaction in İbn-i Sina Hospital of Ankara University (an example of Department of General Surgery)
BURHAN TÜKEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Sağlık Kurumları YönetimiAnkara ÜniversitesiSağlık Kurumları Yönetimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AHMET MÜNİR ACUNER
- Muhammed Abid el-Câbirî'nin Şiîlik bağlamında irfan eleştirisi
Muhammed Abid al-Jâbirî's critique of gnosticism in the context of shi'ism
ERSOY GÖVEÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinSakarya ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TAMER YILDIRIM