Baba Rahim Meşreb'in Kitab-ı Mebde-i Nur Mesnevisi (İnceleme-metin-gramer-dizin)
The book of Mebde-i Nûr Masnavi of Baba Rahim Mashrab (Research-text-grammar-index)
- Tez No: 274435
- Danışmanlar: PROF. DR. FATMA ÖZKAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1403
Özet
Baba Rahim Meşreb'in Kitab-ı Mebde-i Nûr Mesnevîsi (İnceleme - Metin - Dizin), Baba Rahim Meşreb'i ve onun bir eseri olan Kitab-ı Mebde-i Nûr'u konu edinmektedir. Baba Rahim Meşreb, 1640 - 1711 yılları arasında Orta Asya'da yaşamış mutasavvıf bir şairdir. Melamî - Kalenderî bir derviş olan Baba Rahim Meşreb, ilk eğitimini Nemengan'da sufî Ahund Molla Bazar'dan almıştır. Daha sonra eğitimine Kaşgar'da meşhur sufî Afak Hoca'nın tekkesinde devam etmiştir. Afak Hoca tekkesinde yedi yıl kalmış ve dinî-tasavvufî bilgisini geliştirmiştir. Ancak tekkede bulunan kızlardan birine âşık olması onun kovulmasına sebep olmuştur. Ömrünün bundan sonrasını gezgin bir derviş olarak geçirmiştir. Baba Rahim Meşreb'in yazdığı eserlerden biri Kitab-ı Mebde-i Nûr'dur. Mebde-i Nûr, Mevlana Celaleddin-i Rumî'nin Mesnevî-yi Manevî'sinden ilham alınarak yazılmıştır. Eser, mesnevî tarzında yazılmış manzum bir eserdir. Mesnevî-yi Manevî ile aynı vezinde ve ona benzer bir tarzda yazılmıştır. Eserin içerisinde Mesnevî'den alınma kırk iki Farsça beyit bulunmaktadır. Bu beyitlerdeki düşünceler açıklanmakta ve hikayelerle, gazellerle dinî-tasavvufî öğütler verilmektedir. Eser üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde 3978 beyit, ikinci bölümde 3663 beyit, üçüncü bölümde ise 1267 beyit bulunmaktadır. Eserde toplam 8908 beyit mevcuttur. Çağatay Türkçesinin son dönemine ait olan Mebde-i Nûr, hem kelime hazinesi bakımından hem de dil özellikleri bakımından önemli bir eserdir. Klasik Çağatay Türkçesinin dil özellikleri bilinmektedir ve bu döneme ait eserlerin büyük çoğunluğu incelenmiştir. Ancak Çağatay Türkçesinin son döneminin dil özellikleri tam olarak ortaya çıkarılmış değildir. Mebde-i Nûr, dil malzemesi bakımından oldukça zengindir. Mebde-i Nûr'da, Çağatay Türkçesinin Klasik Dönem dil özelliklerinden farklı birtakım dil özellikleri görülür. Kitab-ı Mebde-i Nûr, Mevlana Celaleddin-i Rumî'nin Orta Asya'ya kadar nasıl etkilediğini göstermesi bakımından da önemlidir. Eser, Orta Asya'da çok okunan bir eserdir. Bu çalışmada böyle bir eser her yönüyle incelenmiştir.Anahtar Sözcükler1. Baba Rahim Meşreb2. Kitab-ı Mebde-i Nûr3. Çağatay Türkçesi4. Tasavvuf5. Mevlana ve Mesnevîsi
Özet (Çeviri)
The Book of Mebde-i Nur Masnavi of Baba Rahim Mashrab deals with Baba Rahim Mashrab and Mebde-i Nur which is one of his works. Baba Rahim Mashrab who lived in Central Asia between 1640-1711, is a sufi poet. Baba Rahim Mashrab, a Melami-Kalenderi dervish, took his first training from sufi Ahund Molla Bazar in Nemengan. Then he continued his education in the dervish lodge of famous sufi Afak Hodja in Kaşgar. He stayed in tde lodges of Afak Hodja for seven years and developed his religious-mystical knowledge. But falling in love with one of the girls in the lodge caused him to be discharged. He spent the rest of his life as a traveller dervish. One of the works he wrote was the book of Mebde-i Nûr. It was written with the inspiration of Mevlana Celaleddin-i Rumî?s Masnavi-yi Manevi. The work was in verse which was written in the style of rhymed couplets. It was at the same metre as Masnavi-yi Manevî and written at the same style. In the work, there are 42 verses quoted from Masnavi. The ideas in the verses were explained and religious-mystical advices were told by stories and lyric poems in it. It was constitued from three parts. In the first part there were 3978 verses, in the second part 3663 verses and third part there were 1267 verses. In the work, there were 8908 verses in total. Mebde-i Nûr which was belonged to the last period of Chagatay Turkish, is an important work according to its vocabulary as well as its language features. The language characteristics of Classical Chagatay Turkish was knıwn and most of the works belonged to this period, were studied. But the language characteristics of the last period of Chagatay Turkish hasn?t been fully revealed yet. Mebde-i Nûr is fairly rich according to its language materials. In Mebde-i Nûr, same kind of language characteristics different from Classical period language characteristics of Chagatay Turkish are seen. The book of Mebde-i Nûr is also important because it shows how sufi poet Mevlana Celaleddin-i Rumî affects through Central Asia. It is a widely read work in Central Asia. This study examined such a masterpiece in every respect.Key Words1. Baba Rahim Mashrab2. The book of Mebde-i Nûr3. Chagatay Turkish4. Sufism5. Mevlana (Rumî) and his Masnavî
Benzer Tezler
- Özbek sanatkarı Dedehan Hasan'ın eserleri (Giriş-inceleme-metin)
Works of Uzbek arti̇st Dadahon Hasan (Introducti̇on,analysi̇s,text)
BELMA BAÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NODIRKHON KHASANOV
- Baba Rahim Meşreb'in kişiliği, şahsiyeti ve tasavvuf anlayışı
Life, works and Sufi understanding of Baba Rahim Meşreb
ZHAMALIDIN KANABAEV
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA AŞKAR
- Baba Rahîm Meşreb Menâkıb-nâmesi'nde geçen şiirlerin dinî-tasavvufî açıdan incelenmesi
Religious-sufistic analysis of the poems in Baba Rahim Mashrab Menaqibnama
İBRAHİM AKÇA
Doktora
Türkçe
2021
DinSüleyman Demirel Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT SARICIK
- Meşreb Divânı'nın Semerkant nüshası (Gramer-metin-dizin)
Samarkand copy of Meşreb Divânı (Text-grammar-index)
IKHTIYOR YOKUBOV
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ AKAR
- 17.yy. sonundan 20. yy. başına kadar yaşayan Fergâna muhiti şairleri
The life and works of poets Ferghana region (late 17th century to early 20th century)
EMİNE KIZILTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıFatih ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NODİRKHON KHASANOV