Sakıp Sabancı Üniversitesi,Sabancı Müzesi koleksiyonundaki el yazması Kuran-ı Kerimlerin tezhip yönünden incelenmesi
Ssu Sm Quran Qur'an manuscript ıllumination in terms of collection, analysis
- Tez No: 274493
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. ALİ RIZA ÖZCAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: El Sanatları, Güzel Sanatlar, Sanat Tarihi, Crafts, Fine Arts, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Tezhip Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 257
Özet
Tezhip, uzun ve köklü bir geçmişe sahip olan kitap süslemesanatlarımızdandır. El yazması Kuran-ı Kerimler, divanlar, levhalar,kitaplar, murakkaalar ve tuğralar gibi çeşitli güzel yazı örnekleritezhip sanatıyla süslenmiştir.SSM' deki Hat koleksiyonu, farklı yüzyılların, hat ve tezhip sanatınaait örnekleri bünyesinde bulundurmaktadır. Bunların içinde önemli bir elyazması Kur'an-ı Kerim koleksiyonu mevcuttur.Bu çalışmada ülkemizin, ilk özel müzelerinden biri olan SSM.`deki hat koleksiyonunda bulunan, farklı yüzyıllara ait el yazmasıKur'an-ı Kerim'ler tezhip sanatı açısından incelenmiştir. Koleksiyonda19.yy ait el yazması örneklerin klâsik döneme (15.-16.yy) nispetle dahafazla olduğu görülmektedir. Bu çalışmada SSM.'deki El yazmasıkoleksiyonundaki Kur'anlardan seçilen eserler incelenerek analizedilmiş, desenleri çizilmiş, yüzyıl özellikleri karşılaştırılmıştır.Eserler yüzyıllara göre tasnif edilip, tezyinat anlayışında kideğişimler irdelenmiştir. Buradan hareketle 17.yy' dan itibaren tezhipzeminlerinde altın kullanımının artmış, 19.yy' da ise özellikle beyazaltının zeminlerde çokça kullanıldığı görülmüştür. 16.yy' la kadarkompozisyonlarda yoğun kullanılan hatâyî motifi, 18.yy' dan sonra yeriniağırlıklı olarak penç motifinin kullanımına bırakmıştır. 17.yy' dansonraki serlevha kompozisyonlarında natüralist ve yarı natüralist üslupörneklerin daha çok kullanımı göze çarpar. Natüralist üslupla yapılangül ve dalındaki goncaların içine yazılan Hilye-i Şerif buna birörnektir. (örn.18.258) Ayrıca diğer bir Kur'an-ı Kerim örneğindetezhipli varakların(a-b) birinde sûre isimleri yazılıdır.(örn.17.175)Koleksiyonda Türk Rokokosu denilen üsluptan çok sayıda örnekbulunmaktadır. (Örn.17.177 ve 19.281)Sonuç olarak SSM. Koleksiyonunda bulunan ve seçilen el yazmalarıTezhip sanatı açısından incelenip, desenler ayrıntılarıylaçıkarılmıştır. Kullanılan rûmî, hatâyi ve penç motiflerinin çeşitleritespit edilerek, durak, zencirek ve koltuk desenleri çıkarılmış, renk vekurgu açısından analizleri yapılmıştır.ANAHTAR KELİMELER: Tezhip, Kur'an-ı Kerim tezhibi, SSM koleksiyonu, El yazmaları, Serlevha
Özet (Çeviri)
The Art of Illumination is one of our book decoration arts whichhas long and deep rooted past.Hand scribed Qur?an_Kerims, divans,plates, books, muraqqas and enchanting samples of calligraphy have beendecorated with art of illimunation.The Calligraphy Collection at The SSM contains samples ofcalligraphy and illimunation arts from different centuries in itscollection.Amongst those there is an important hand scribed Qur?an Kerimcollection.In this study Qur?an-Kerims were examined with the aspect ofart of illimunation are a part of calligraphy collection from SSM thatis one of the first private museums in our country. It can be seen thatthe 19th century manuscript samples are comparatively placed more thanthe Classical Age (the 15-16th Centuries) in the collection. By doingthis study the selected Qur?an-Kerims at the SSM have been analysedthrough investigation, their designs were drawn out, their variationduring centuries were compared. The works have been classified in orderof centuries, changes of the decorative concepts pointed out. Thus ithas been seen that use of gold on the illimunation surface from the 17thCentury had increased, especially white gold were greatly used in sameplaces as for in the 19th Century. Hatai pattern was intensively useduntil the 16th Century in the compositions and mainly usage of of Pençpattern have given over from the 18th Century. The usage of naturalistand semi-naturalist style norms after the 17th Century stands out inthe headline(serlevha) compositions. Hilye-Şerif which was produced byinscribing inside of naturalist style rose and rosebuds (e.g:18.258)Additionally, one of the illimunated gold sheets the name of the versesare written on another Qur?an-Kerim sample.(e.g:17.175). There arenumerous examples of the style which is known as The TurkishRococo.(e.g:17.177 and 19.281) in the collection.As a conclusion contained and selected manuscripts in The SSMCollection have been examined and their designs are drawn out in depth.Used Rumi, Hatai, and Penç pattern varieties have had beenestablished; Durak, Zencirek and Koltuk patterns were drawn out, theiranalyses have been made with the view of colour and constructionKEYWORDS: İllimunation, Qur?an-Kerims, SSM Collection, CalligraphyCollection, Headline, Manuscripts
Benzer Tezler
- Sabancı Müzesi kitap sanatları ve hat koleksiyonundan seçilmiş En'am-ı şeriflerde müzehhep unvan sayfalarının tezhip sanatı açısından incelenmesi
Examination of the title pages of En'am-i sharifs selected from the Sabancı Museum of arts of book and calligraphy collection in terms of the art of illumination
BÜŞRA OCAKDAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıSakarya ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. AYŞE ÜSTÜN
- Sakıp Sabancı Müzesi koleksiyonundaki yekşah ciltlerin teknik açıdan incelenmesi ve yeni uygulamalar
Technical examination of the yekşah bindings in the Sakıp Sabancı Museum collection and new applications
HASAN ÇIKMIŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. AHMET SACİT AÇIKGÖZOĞLU
- Sakıp Sabancı Müzesi murakkalarında cilt sanatı
Art of bookbinding in the murakkas of Sakıp Sabancı Museum
NURÇİN KURAL ÖZGÖRÜŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET SACİT AÇIKGÖZOĞLU
- Sakıp Sabancı Müzesinde bulunan 101-0183 envanter numaralı En'âm-ı Şerîfin muhtevası ve Türk kitap sanatları açısından incelenmesi
Investigation of Hattat Mehmed Şakir's En'am-ı Şerif with inventory number 101-0183 in the Sakıp Sabancı Museum in terms of its content and Turkish book arts
YÜSRA KARACA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Güzel SanatlarSakarya ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. MEHMET MEMİŞ
- Mükemmel halkla ilişkiler değişkenleri bağlamında Türkiye'de müze halkla ilişkileri
In the context excellent public relations variables museum public relations in Turkey
Ş.GÜZİN ILICAK AYDINALP
Doktora
Türkçe
2010
Halkla İlişkilerMarmara ÜniversitesiHalkla İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİLİZ BALTA PELTEKOĞLU