Erzurum'da patatesteki afid: ( Homoptera: Aphidoidea ) türleri, bunların populasyon değişimleri ve yeşil şeftali afidi (Myzus persicae (sulzer)) ile patates yaprak kıvrılma virüsü (PLRV)'nün yayılması arasındaki bazı...
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 27785
- Danışmanlar: PROF. DR. HİKMET ÖZBEK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1993
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bitki Koruma Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 157
Özet
ÖZET Bu çalışma, Erzurum'da patates bitkisindeki afid türleri ve populasyon değişimlerini belirlemek amacıyla, birincisi kanatlı, ikincisi kanatsız afidler için yürütülen iki survey ve buna bağlı olarak bölgede yoğunluğu en fazla, patates virüs hastalıklarının en etkili vektörü, Myzus persicae (Sulzer) ile yörede önemli ölçüde ekonomik kayba neden olan patates yaprak kıvrılma virüsü (PLRV) arasındaki ilişkinin bazı yönlerini ele alan iki araştırmadan oluşmuştur. Survey çalışmaları 1990-92 yılları arasında üç yıl, diğer araştırmlar ise 1991-92 yıllarında iki yıl süreyle yürütül müşlerdir. Kanatlı ve kanatsız afid sürveyi ile seçilen lokasyonlarda; (a) patatese gelen kanatlı afid türleri, (b) patateste koloni oluşturan afid türleri, (c) afidlerin ilk uçuşa geçtiği tarihler, (d) afid populasyonlarının mevsim içerisinde dağılışı, (e) virüs vektörü afid türlerinin yaptığı pikler, (f) afid populasyonlarının düşüşe geçtiği tarihler ve (g) patesin gelişme safhaları ve afid yoğunluğu arasındaki ilişkiler üzerinde durulmuştur. Patates yaprak kıvrılma virüsünün (PLRV), M. persicae tarafından taşınmasında, bitkiye gelen afid sayısı ile virüs bulaşma oranı ve bu afidlerin bitkiye gelme zamanı ile virüsü bulaştırma oranları arasındaki ilişki aynı yerde kurulan iki deneme ile araştırılmıştır. Çalışma sonunda, Erzurum yöresinde sarı tuzak yöntemi ile patates bitkisine gelen toplam 34 kanatlı afid türü tesbit edilmiştir. Bu afid türlerinden 14'ü şimdiye kadar patates virüs hastalıklarının vektörü olduğu bir çok araştırıcı tarafından bildirilen türlerdir. Yine Erzurum genelinde kanatlı afid populasyonunun % 26.55 ini patates virüs hastalıklarının en önemli vektörü olan Myzus persicae, % 24.56 sini diğer bir virüs vektörü olan Aphis fahae (Scopoii) oluşturmuştur. Geri kalan vektör türlerin populasyonları bu iki türe oranla oldukça düşük düzeyde bulunmuştur. Yaprakta afid - sayımı metodu ile yürütülen sürveyde, M. persicae,Macrosiphum euphorbiae (Thomas), Aulacorthum solanı (Kalt.) ve A. fahae olmak üzere 4 türe rastlanmıştır. Belirlenen popuiasyonun % 1.1 ini kanatlı formlar, % 98.9 unu ise kanatssz, ergin ve nimf formlan oluşturmuştur. Yine tesbit edilen 4 afid türü içerisinde M.persicae, popuiasyonun % 98.5 unu teşkil ederken geri kalan 3 afid türünün oranı % 1.5 düzeyinde kalmıştır. Bu nedenle bu survey sonucu belirlenen afid populasyonunu M.persicae nin kanatsız populasyonu olarak değerlendirmek de mümkündür. Afidlerin ilk uçuşa geçtiği tarihler, türlere, lokasyonlara ve yıllara bağlı olarak değişiklik göstermiştir. A.fahae nin bütün lokasyonlarda, M.persicae den 1-2 hafta önce uçuşa geçtiği belirlenmiştir. M.persicae nin daha sıcak ve düşük rakımlı olan vadileri temsil eden Tortum lokasyonunda ilk uçuşu, temmuzun birinci ve ikinci haftasında, A.fahae nin ise haziranın son ve temmuzun birinci haftasında görülmüştür. Erzurum merkez ve Pasinler ilçelerinin yer aldığı daha yüksek rakımlı ova kesiminde ise, yine A.fahae nin ilk uçuşu temmuzun ilk ve ikinci haftasına denk gelirken, M.persicae için bu tarih ağırlıklı olarak temmuz ayının 3. haftası olarak belirlenmiştir. Kanatsız afid formlarının yaprakta ilk görülme tarihleri de, yıllara ve lokasyonlara bağlı olarak değişiklik göstermiştir. Kanatsız afid populasyonunun tamamına yakınını oluşturan M.persicae nin yaprakta ilk görülme zamanı, vadilerde yer alan, Oltu ve Tortum ilçelerindeki düşük rakımlı bazı lokasyonlarda haziranın son haftası olarak belirlenirken, geri kalan bütün lokasyonlarda, birbirine benzer şekilde, temmuzun ilk haftası ile ağustosun ilk haftası arasında değişmiştir. Hem kanatlı hem de kanatsız sürveyin birlikte yürütüldüğü noktalarda ise kanatlı afidler kanatsızlardan bir iki hafta önce görülmüştür. Kanatlı afid popuiasyoniannın mevsim içerisindeki değişimi, türlere, lokasyonlara ve yıllara göre önemli varyasyonlar göstermiştir. Üç yıllık ortalama verilere göre M.persicae, her üç lokasyonda da, eylülün ortasında büyük bir pik oluşturmuştur. Bununla birlikte populasyon büyüklükleri ilçelere göre oldukça farklılık göstermiştir. Erzurum merkezde, pik noktasındaki afid populasyonu 28 afid /tuzak, Pasinler'deİÜ 18 af id/ tuzak ve Tortum'da 7 af id/ tuzak olarak tesbit edilmiştir. Bu pik noktalan oldukça geç dönemde ve hasada yakın oluştukları için patates virüs hastalıklarının yayılması açısından önemli bir risk oluşturmayabilirier. Fakat Erzurum merkez ve Pasinler'de, M.persicae populasyonu, Ağustosun ikinci yarısından itibaren Eşik değerinin ( 5 afid/ tuzak) üzerinde seyrettiğinden tohumluk patates üretimi için bir risk faktörü oluşturabilir.Populasyon büyüklüğü açısından ikinci sırada yer alan A.fabae ise yine her üç lokasyonda birincisi temmuzun, ikincisi ise eylülün ikinci yarısında olmak üzere iki pik oluşturduğu ve arada kalan dönemde bu afidin populasyonunda belirgin düşüşün olduğu belirlenmiştir. Son dönemde meydana gelen populasyon artışı yukarıda belirtilen nedenlerden dolayı önemli görülmemektedir. Erken dönemde ise Erzurum merkez ve Pasinler ilçelerinde 8 -15/afid tuzak dolayında meydana gelen pikler düşük düzeyde de olsa virüs yayılmasına katkı sağlayabilir. Virüs vektörü olarak bilinen diğer afidlerden hiç birisinin populasyonu sürveyin yürütüldüğü lokasyonlarda eşik değerinin üzerine çıkmamıştır. M. persicae 'n in kanatsız populasyonunun mevsim içerisindeki seyri, kanatlı populasyona benzer bir dağılım göstermiştir. Yalnız kanatsız populasyon lokasyonlara bağlı olarak, pik noktasına kanatlı popuiasyondan 1-2 hafta önce ulaşmıştır. Kanatsız populasyon kritik değerin ( 20 af id/1 00 yaprak) üzerine, Aşkale, Pasinler ve Oltu ilçelerinde çıkmıştır. Aşkale'de pik noktası ağustosun son haftasında 28 afid/ 100 yaprak, Pasinler'de eylülün ilk haftasında, 26 af id/1 00 yaprak ve Oltu'da yine eylülün ilk haftasında 21 af id/1 00 yaprak düzeyinde oluşmuştur. Afid yoğunluk denemesinden elde edilen bulgular, inokuiasyonda kullanılan M.persicae sayısı arttıkça PLRV nin bulaşmasında da bir artışın olduğunu ortaya koymuştur. Kontrol parsellerindeki yıllık bulaşma oranı, % 6.66 olarak belirlenirken, bu oran 7 afid/bitki uygulamasında % 33.3, 5 afid/bitki uygulamasında % 16.6 olarak bulunmuştur. Bu bulgular ışığında 5 afid/tuzak değeri Erzurum için de eşik değer olarak alınabilir. M.pers/cae'nin patatese gelme zamanı ile PLRV nin yayılması arasındaiv yakın bir ilişkinin varlığı ortaya konulmuştur. En fazla virüs bulaşması inokulasyon tarihi olan 30 Temmuzda % 23.3 düzeyinde gerçekleşmiştir. İkinci en yüksek bulaşma 15 Temmuzda % 10 seviyesinde meydana gelirken, en az bulaşma % 3.3 ile ilk inokulasyon tarihi olan 1 Temmuzda meydana gelmiştir. Bu değer kontrol parsellerindeki % 6.66 nın da altındadır. Âfidlerin test bitkileri üzerindeki çoğalmalar!, her iki denemede de, uygulamalara bağlı olarak önemli farklılık göstermiştir. Fakat bu çoğalmalar.konfro! parsellerinin altında kalmıştır. Yörede en fazla virüs yayılmasının patates bitkisinin maksimum büyüklüğe yaklaştığı dönemde (30Temmuz) meydana geldiği belirlenmiştir. Bu dönem ile afid popuiasyonlarının kritik değerin üzerine çıktığı devre arasında iki haftalık bir sürenin varlığı tesbit edilmiş olmasına rağmen, eşik değerinin üç katına yakın bir düzeye ulaşan afid populasyonunun virüs yayılması açısından bir risk oluşturacağı kanaatine varılmıştır.
Özet (Çeviri)
SUMMARY Monitoring of population dynamics of aplerae and alatae aphids in Erzurum, was the objective of this study. In addition to that, some aspects of potato leafroll virus(PLRV) transmission by Myzus persicae (Sulzer) were investigated. PLRV may cause great economic loss in potato and green peach aphid which is known as the most effective vector of PLRV, has the highest population in the region. The surveys were conducted between 1990-92, for three years and the trials were conducted between 1991-92, for two years. With the aiatae and apterae aphid surveys; (a) the aphid species which are colonizers and uncommon colonizers or visitors of potato, (b) first flight of vector species (c) population dynamic of aphids in growing season (d) peak time of aphid species (e) decline of aphid populations and (f) the relation between plant age and aphid populations were investigated. The effect of viruiiferous aphid numbers on potato plant and inoculation date on the Transmission of PLRV by green peach aphid were investigated in two separate trials. The findings of the alatae aphid survey showed that total of 34 winged aphid species coming to potato in Erzurum region. Of these 34 species, 14 species reported as potato virus vector by many workers. M. persicae and Aphis fabae (Scopoii) were the dominating aphid species and they made the 26.55, 24.56 % of total aphid population, respectively. Population of the other species were very small in comparison to these two species. Four aphid species were determined by leaf count method, which were M. persicae, Macrosiphum euphorbias (Thomas), A. fabae and Aulacorthum solani (Kali). While the population of apterous aphid form was 98.9 %, alate population was only 1.1 %. On the other hand M. persicae population was found to be 98.5 percent, but the populationvî of rest three species was only 1.5 %. Thus aphid population, determined by leaf count method can be considered as, apterous population of the green peach aphid. The first flight of aphid species, varied depending on years and locations. The first flight of A.fabae was one or two weeks earlier than that of M.persicae. First flight of M.persicae in Tortum county which represents lower and warmer valley region, was in the first or second week of July, for A.fabae it was in the last week of June and first week of July. In highland plain where Erzurum center and Pasinler districts located, A. fabae was firstly seen in the first or second week of July, M.persicae alate appeared in third week of July. The first appearance of apterous aphid on the leaves also varied depending on years and locations. In some locations of Tortum and Oltu districts which are located in lower valley, apterous M.persicae first seen on the leaves in the last week of June, but in the rest of the locations it appeared in similar period from first week of July to first week of August. In the locations where both alate and apterous aphid survey were carried oui, winged aphids appeared one or two week earlier than wingless aphids. A big variation was found in the alate aphid population dynamics depending on the years, locations and species. The means of three years' results showed that M.persicae makes a big peak in ail three districts in the middle of September. The peak reached 28 aphid/trap, in Erzurum, 18 aphid/trap in Pasinler and 7aphid/trap in Tortum district. Since these peak points formed very late and near to harvest, they are not so important in respect to spread of potato virus diseases. Because the risk of virus can be easily eliminated by haulm killing without any yield loss. Besides green peach aphid population increased above the economic damage threshold (5 aphid/trap) from the second half of August in Erzurum center and Pasinler districts. M.persicae population may be a risk factor for the spread of potato virus diseases. A.fabae which had the second big population, made two peaks in all locations. First one formed in the second half of July and the second one in thevii second half of September. Between these two peak period population of this aphid decreased sharply. The late peak of the A.fahae is not important as explained above, but the first peak which reached 8-15 aphid/trap level may contribute to the spread of viruses. Population of the other vector species have never exceeded the threshold level during the survey period. The distribution of apterous aphid population throughout the season was similar to alate population. But depending on the locations, wingless aphid population reached peak point 1-2 week earlier than winged aphid population. Apterous population exceeded the critical level (20 aphid/ 100 leaves) in Aşkale, Pasinler and Oltu districts. The peak formed at 28 aphid/100 leaves level in Aşkale in the last week of August, 26 aphid/100 leaves level in Pasinler in the first week of September and 21 aphid /100 leaves level in Oltu in the first week of September. The findings from the aphid population density trials showed that, with increasing viruliferous aphid number used in inoculation, PLVR infection increased in progeny tubers. Annual PLRV infection rate in check plots was 6.66 %, in 7, 5, aphid/ plant treatments it was 33.3 %, 16,66 % respectively, in the light of these findings, 5 aphid / trap value can be considered as economic damage threshold for Erzurum as well. A significant relation was found between inoculation time and PLRV spread, the highest infection with 23.3 %, occurred in the 3. inoculation time on the 30th of July. The second PLVR infection occurred on 15th of July ( 10 % ) and the lowest infection was determined on the first of July with 3.3 %. The M.persica® reproduction was also evaluated on the test plants. The aphid production rate in both trials varied depending on treatments. But production level in treatments was below the check plots.
Benzer Tezler
- Doğu Anadolu Bölgesinde patatesteki önemli virüs hastalıklarının multipleks rt-pcr yöntemi ile araştırılması ve virüs izolatlarının karakterizasyonu
Determination of important potatoes virus diseases in the Eastern Anatolia by multiplex rt-pcr and characterization of virus isolates
GÜLÜSTAN KORKMAZ
- Azotlu gübre formlarının farklı olgunlaşma sürelerine sahip patates (Solanum tuberosum L.) çeşitlerinin verim ve verim unsurlarına etkisi
Effects of nitrogen fertilizer forms on yiled and yiled components of potato (Solanum tuberosum L.) genotypes of different maturity group
NAGİHAN ÖZYILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
ZiraatAtatürk ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERDOĞAN ÖZTÜRK
- Erzurum ilinde patates tarlalarında Verticillium dahliae Kleb.'nın yabancı ot konukçuları
Weed hosts of Verticillium dahliae Kleb. in potato fields in Erzurum province
TUBA GENÇ
- Erzurum ilinde organik tarımın yapılabilirliği üzerine bir çalışma
A feasibility study of organic agriculture in Erzurum
CEM KARTAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
ZiraatAtatürk ÜniversitesiTarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FAHRİ YAVUZ
- Degişik zamanlarda ve seviyelerdeki ahır gübresi uygulamalarının patates bitkisinin ( Solanum tuberosum L.) gelişmesi, verimi ve kalitesi üzerine etkileri
Başlık çevirisi yok
ZERRİN NACİ TARHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1992
ZiraatAtatürk ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. KEMALETTİN KARA