Ez-Zeccâcî ve İştikâku Esmâillah adlı eserinin Arap dilindeki yeri
Ez-Zeccaci's Book İstikak Esmaillah
- Tez No: 279039
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUHAMMET TASA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Linguistics, Eastern Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Arap Dili ve Belagatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 92
Özet
Abbasiler döneminde yaşamış olan ez-Zeccâcî'nin ilk kez Kur'an'daki sıralamayı esas alarak sıraladığı Esmâ-i Hüsnâ'nın etimolojik olarak tahlil iEbu'l-Ùâsım ez-Zeccâcî, hicrî IV. asırda Abbâsî devletinin ilim, sanat ve kültür alanlarının en verimli olduğu bir dönemde yaşamıştır. İlim olarak bereketli topraklarda bulunmanın beraberinde getirdiği donanıma sahip olarak çok değerli eserler bırakmıştır. Basra veya Kûfe ekollerinin etkisinde kalmaksızın, inisiyatif kullanabilecek kadar dil konusunda uzmanlaşmış ve alanında bir ilk olan İştiùâùu Esmâillâh adlı eseriyle temâyüz etmiştir. Arapça kelimelerin başına, ortasına ve sonuna ek getirilerek farklı çekimlerde kelimeler elde edilebilen; ayrıca belli formlara uymak şartıyla kelimenin kökünün tamamen değiştirilmesi sûretiyle yeni bir kelime türetilebilen bir dil olması bakımından oldukça zengin bir dildir. İşte ez-Zeccâcî böylesine geniş bir alanda ama konusunu sadece Esmâ-i ?usnâ ile sınırlandırarak ortaya koyduğu eserinde, kendisinden sonrakileri de etkileyecek bir şekilde başarılı ve kalıcı olmuştur. Eserde ele alınan muştâk kelimelerin açıklamalarında pek çok kaynaktan alıntılar yaparak görüşünü delillendiren ez-Zeccâcî, bu eserinde geniş bir kaynakça birikimini de kendinden sonrakilere miras bırakmıştır. Buna ilâveten bazı kelimelerin açıklamasında farklı bölgelerdeki yerel kullanımlara da değinen ez-Zeccâcî, satır aralarında yaşadığı döneme kadarki Arapça kültürüne dair nâdir bulunan bilgileri İştiùâùu Esmâillâh'ta nakletmiştir. Bu eser çok zengin bir içeriğe sahip olup, âyetleri, hadisleri, darb-ı meselleri, Em¹âlu'l-`Arab ve Akvâlu'l-`Arab'ları, çoğu eski şâirlere ait olmak üzere kendi asrında yaşayan şairin birçok şiirini eserinde toplamıştır. Bütün bunları da iştiùâù çerçevesinde değerlendirerek, Esmâ-i ?usnâ Edebiyatı diyebileceğimiz bir alanın iştiùâùla ilgili ilk eserini vermiştir.
Özet (Çeviri)
Ebu?l-Ùâsım ez-Zeccâcî, hicrî IV. asırda Abbâsî devletinin ilim, sanat ve kültür alanlarının en verimli olduğu bir dönemde yaşamıştır. İlim olarak bereketli topraklarda bulunmanın beraberinde getirdiği donanıma sahip olarak çok değerli eserler bırakmıştır. Basra veya Kûfe ekollerinin etkisinde kalmaksızın, inisiyatif kullanabilecek kadar dil konusunda uzmanlaşmış ve alanında bir ilk olan İştiùâùu Esmâillâh adlı eseriyle temâyüz etmiştir. Arapça kelimelerin başına, ortasına ve sonuna ek getirilerek farklı çekimlerde kelimeler elde edilebilen; ayrıca belli formlara uymak şartıyla kelimenin kökünün tamamen değiştirilmesi sûretiyle yeni bir kelime türetilebilen bir dil olması bakımından oldukça zengin bir dildir. İşte ez-Zeccâcî böylesine geniş bir alanda ama konusunu sadece Esmâ-i ?usnâ ile sınırlandırarak ortaya koyduğu eserinde, kendisinden sonrakileri de etkileyecek bir şekilde başarılı ve kalıcı olmuştur. Eserde ele alınan muştâk kelimelerin açıklamalarında pek çok kaynaktan alıntılar yaparak görüşünü delillendiren ez-Zeccâcî, bu eserinde geniş bir kaynakça birikimini de kendinden sonrakilere miras bırakmıştır. Buna ilâveten bazı kelimelerin açıklamasında farklı bölgelerdeki yerel kullanımlara da değinen ez-Zeccâcî, satır aralarında yaşadığı döneme kadarki Arapça kültürüne dair nâdir bulunan bilgileri İştiùâùu Esmâillâh?ta nakletmiştir. Bu eser çok zengin bir içeriğe sahip olup, âyetleri, hadisleri, darb-ı meselleri, Em¹âlu?l-`Arab ve Akvâlu?l-`Arab?ları, çoğu eski şâirlere ait olmak üzere kendi asrında yaşayan şairin birçok şiirini eserinde toplamıştır. Bütün bunları da iştiùâù çerçevesinde değerlendirerek, Esmâ-i ?usnâ Edebiyatı diyebileceğimiz bir alanın iştiùâùla ilgili ilk eserini vermiştir.
Benzer Tezler
- Arap dilinde iştikâk olgusu bağlamında Ebû İshâk ez-Zeccâc ve Tefsîru esmâillâhi'l-hüsnâ adlı eseri
Abu Ishâq Al-Zajjâj and his work called Tafsir esmâillah al-hûsna in the context of ishtiqâq in the Arabic language
SÜMEYYE TAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DilbilimBursa Uludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN GÜNDAY
- Zeccāc'ın Me'āni'l-Ḳur'ān'ında dilbilimin Kur'ān'ı anlamaya etkisi: Baḳara Sūresi örneği
The effect of linguistics on understanding Qur'ān in Zajjāj's Ma'āni'l-Qur'ān: Example of Surah Baḳara
NURCAN SEVİNÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimTrakya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NECDET ÜNAL
- Ez-Zeccâcî ve el-Îdâh fî'ileli'n nahv eserinin Arap dilindeki yeri
Ebu'l Kâsim ez-Zeccâcî and his book 'el-Îdâh fi i̇lel al nahv place in Arabic language'
KAMURAN ASLANTALAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DilbilimNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MÜCAHİT KÜÇÜKSARI
- Ez-Zeccâcî ve Hurûfu'l-Meâni adlı eserinin Arap dilindeki yeri
The value of al-Zajjaji's book called 'Huruf al-Maani' in Arabic language
AZİZ ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DilbilimNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHAMMET VEHBİ DERELİ
- Ez-Zeccâcî ve el-Emâlî adlı eserinin Arap dili ve edebiyatında yeri ve değeri
al-Zajjajl and his al-Amâli in the Arabic literature
MURAT TALA
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
DilbilimSelçuk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHAMMET TASA