Ege bölgesinde zeytinyağı tüketiminin artırılmasında arz zinciri yönetiminin olası katkıları üzerine bir araştırma
Research into the possible increase of olive oil consumption in the Aegean region through improved supply chain management
- Tez No: 285101
- Danışmanlar: PROF. DR. FERRUH IŞIN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Ziraat, Economics, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Zeytinyağı tüketimi, zeytinyağında arz zinciri yönetimi, zeytinyağı sektörü, Olive oil consumption, supply chain management in olive oil, olive oil sector
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 195
Özet
Türkiye son yıllarda 2,5 milyar $ civarında bitkisel yağ ve yağlı tohumlar dış alımı yapmaktadır. Ülkemizde yağ tüketimi, kişi başına yıllık ortalama 21 kg'dır. Zeytinyağı tüketimi ise, kişi başına yıllık ortalama sadece 1,2 kg'dır. Türkiye'de tüketilen yağın yaklaşık %5'i zeytinyağından karşılanmaktadır. Oysa İtalya, İspanya ve Yunanistan'da zeytinyağı tüketimi kişi başına yıllık 12-25 kg arasında değişmektedir (İTB, 2006 İktisadi Rapor).Bu araştırmada, Türkiye'de zeytinyağı tüketiminin artırılmasının, arz zinciri yönetimiyle nasıl gerçekleştirilebileceği ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu amaçla arz zinciri yönetimiyle zeytin ve zeytinyağı sektörü, üretici, sanayici, tüccar ve tüketici grupları bazında, ayrı ayrı irdelenmiştir. Bu yolla, üretim zincirinin tüm halkaları mercek altına alınarak, yerinde araştırılmıştır.Bu bağlamda, Ege Tarım Bölgesi kapsamında Güney Ege'de Aydın ile Kuzey Ege'de Balıkesir ili Edremit Körfezi üreticilerinden 80 üretici ile yüz yüze görüşülerek veriler derlenmiştir. Ayrıca, 2007 - 2009 yıllarında da her ay Aydın iline ve Edremit Körfezi'ne gidilerek sektör temsilcileri ile yüz yüze görüşülerek araştırmalar sürdürülmüştür. Zeytinyağı, tarıma dayalı bir ürün olduğu için ilk halka olan tarımsal üretimle ilgili paydaşlardan üreticilere ağırlık verilmiştir. Çünkü üretim olmadan diğer halkaların faaliyetleri de zayıflamaktadır. Zeytin üreticilerinin faaliyetleri, arz zinciri yönetimi gereği, arazi, zeytin ağacı, budama, gübreleme, toprak işleme, ilaçlama, sulama, hasat ve zeytin taşıma olarak ele alınmış, hem teknik, hem de ekonomik yönden analiz edilmiştir.Sektörün sanayi grubunu oluşturan en önemli öge olarak, zeytin sıkma tesislerinden Güney ve Kuzey Ege'de 59 fabrika ile anket çalışması yapılarak veriler derlenmiştir. Fabrikaların, zeytin sıkım işleri, zeytinlerin avluya teslimi, temizlenmesi ve yıkanması, hamur haline getirilmesi, malaksörde olgunlaştırılması, dekantörde zeytinyağı, prina ve karasu ayrımı, santrifüjde ikinci kez karasu ve yağ ayrımı ile depolama işleri, ayrı ayrı araştırılmıştır. Zeytinyağı rafineri tesislerinde de üç adediyle işletmecilerden doğrudan veriler derlenmiş ve analize tabi tutulmuştur.Sektörün üçüncü önemli halkası olan ticaret grubunun çalışmaları, zeytinyağı tedariki, işleme, filtreleme, ambalajlama ve pazarlama olarak ele alınmıştır. Bu bağlamda bir hipermarket ile üç adet perakende satış yapan firma ile görüşülerek veriler derlenmiştir.Zeytinyağı tüketim grubuna yönelik çalışmalarda TÜİK'in 2006 yılı Hanehalkı Bütçe Anket Verileri'nden yararlanılmıştır. Öncelikle Türkiye genelinde toplam 8640 adet aileden, her ay düzenli şekilde derlenen verilerin dökümleri çıkarılmıştır. Bu veriler, hane halklarının gelir düzeylerine göre, beş gruba ayrılarak, zeytinyağı satın alma ve tüketimleri analize tabi tutulmuştur. 775 ailenin zeytinyağı tüketimleri araştırılmıştır. Analizlerde hanelerin gıda harcamaları içinde, zeytinyağı harcamalarına ayırdıkları paya bakılarak, Working-Leser ve Tobit modelleri kullanılmış ve analizler gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, 2006 yılında Türkiye'de ailelerin %9'unun zeytinyağı tükettiği dikkate alınarak yapılan değerlendirmede, zeytinyağı tüketen ailelerde kişi başına yıllık zeytinyağı tüketiminin 11,15 kg olduğu saptanmıştır. Bu bağlamda zeytinyağı tüketimini etkileyen en önemli etmenin gelir olduğu ortaya çıkmıştır.Ayrıca zeytinyağı tüketiminin en geniş miktarlarda, yaygın olarak zeytin üretci aileleri tarafından yapıldığı da saptanmış ve zeytin üreten ailelerde kişi başına yıllık zeytinyağı tüketimlerinin ortalama 25 kg civarında olduğu bulunmuştur.
Özet (Çeviri)
In recent years Turkey has imported approximately $2.5bn of vegetable oils and oil seeds. The average oil consumption per person in Turkey is 21 kg per annum but out of this total olive oil consumption only represents 1.2 kg. Thus only approximately 5% of all oil consumption in Turkey is satisfied by olive oil. Over the same period the corresponding olive oil consumption in Italy, Spain and Greece has been varying between 12-25 kg per person per annum.This research attempts to show the possibility to increase olive oil consumption in Turkey through improved supply chain management. In this respect the olive and olive oil sectors, producers, industrialists, dealers and consumer groups have all been individually studied. Nearly all the elements of the production chain have been examined and tested in their own context.This research uses data collated from 80 farmers producing in the Aegean Region, From Aydın in the southern Aegean and Edremit Bay near Balıkesir in the northern Aegean. Research has been conducted from 2007 through 2009 through face to face monthly meetings in both Aydın and Edremit. Olive oil being an agricultural product the primary focus was the agricultural group. Because without agricultural production, the activities of other rings have also been weakened.The production activities of the olive farmers, in relation to supply chain management, have been analysed with a technical and economical perspective including olive trees, pruning, fertilization, cultivation, pest control and irrigation, harvesting and olive transportation.Olive oil mills are a basic group element in this industrial sector and survey data has been collated on the operation of 59 factories in the south and north of the Aegean Region. The factories olive oil extraction processes, submission of olives to the yard, cleaning and washing, malaxation, maturation, decanting of olive oil, separation of olive-pomace and vegetation water, centrifugal separation of vegetation water and oil and storing processes have all been individually investigated. In addition olive oil refinery plant data has been directly extracted from the plant business managers and analysed.A third and important chain of the sector are the trade groups. Studies have been conducted into olive oil supply, cultivation, filtration, packaging and marketing. In this connection interviews have been made with a hypermarket and 3 retailing companies.In the studies of household olive oil consumption the survey data of TUİK?s 2006 Household Budget Study has been used. Monthly data for a total of 8,640 families throughout Turkey has been used. This data has been sorted into five different grouping according to the income of each household and their olive oil purchase and consuming records has been analysed. In total the olive oil consumption of 775 families has been reviewed. In the analysis of household food expenses, their individual spending on the olive oil has been checked. Working-Leser and Tobit models have been used and analyses have been made. In the research it determines that in 2006 9% of families in Turkey consumed olive oil and with that evaluation it has been determined that olive oil consumption per person per annum is only 11.15 kg. On this basis it has been determined that low income is the main factor preventing increased olive oil consumption in Turkey.Besides it has been determined that large amount of olive oil consumptions, have been commonly made by the farmers producing olive near the sea coast and consumption of olive producers per person a year is approximately 25 kg.
Benzer Tezler
- Functional properties of protein isolates and antioxidants of two local turkish cranberry bean varieties and in-vitro bioaccessability studies.
Türkiyeye özgü iki yerli barbunya çeşidine ait prtoein izolatları ve antioksidanlarının fonksiyonel özellikleri ve in-vitro biyoulaşılabilirlik çalışmaları
SAYNA ZAHEDINIA
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Gıda Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiGıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BERAAT ÖZÇELİK
- Ege Bölgesinde bir zeytinyağı üretim tesisinin çevresel etkilerinin yaşam döngüsü analizi ile belirlenmesi
Determination of environmental effects of an olive oil plant in Aegean Region by life cycle analysis
DAMLA KAPAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Çevre Mühendisliğiİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLDA VERGİLİ
- Ege Bölgesinde faaliyette bulunan başlıca zeytinyağı üreticisi firmaların dış pazarlama gücü ve dışsatımın arttırılmasında finansman ve güçbirliği olanakları
The export power of leading olive oil producers and exporters working in aegean region and finance and cooperation possibilities to increase the export potential
FÜSUN KÜÇÜKBAY GÖKALP
- Ege bölgesinde yetişen başlıca zeytin çeşitlerinden elde edilen zeytinyağlarının çeşit ve orijininin dna analizleri ile belirlenmesi üzerine araştırmalar
Researches on determination of the origin and variety of olive oils obtained from main olives which cultuvated in Aegean region by dna analyses
GÜLBİN BOZKURT
Doktora
Türkçe
2013
GenetikEge ÜniversitesiGıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA KEMAL ÜNAL