Manyetotelürik verilerinin tekil değer ayrışımı yöntemi ile sönümlü en küçük kareler ters çözümü
Damped least sofuares of the magnetotelluric data based on singular value decomposition
- Tez No: 28742
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AHMET T. BAŞOKUR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeofizik Mühendisliği, Geophysics Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1993
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 133
Özet
ÖZET Yüksek Lisans Tezi MANYETOTELÜRÎK VERÎNÎN TEKİL DE?ER AYRICIMI YÖNTEMİ ÎLE SÖNÜMLÜ EN KÜÇÜK KARELER TERS ÇÖZÜMÜ Emin Uğur ULUGERGERLÎ Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeofizik Mühendisliği Anabil im Dalı Danışman : Doç. Dr. Ahmet Tuğrul BASOKUR 1993, Sayfa : 118 Jüri : Prof. Dr. Turan KAYIRAN Prof. Dr. O. Metin ÎLKISIK Doç. Dr. Ahmet Tuğrul BASOKUR Manyetotel ür i k verilerin yorumu ile katmanların özdirenç ve kalınlıkları bulunarak yer al tının elektrik yapı kesiti çıkarılabilir. Frekans düzgünlenmis empedans bağıntısından yararlanarak, katmanlı ortamlarda çeşitli görünür özdirenç tanımları yapmak olanaklıdır. Ters çözüm işlemi için seçilen görünür özdirenç tanımından hesaplanan kuramsal görünür özdirenç değerlerini, gözlemsel değerlere çakıştırma yolu ile katman parametreleri bulunabilir. Manyetotel ürik yönteminde, parametre ve veri arasındaki ilişkinin doğrusal olmaması nedeniyle işlemin doğrusalı astın İması gerekir. Görünür özdirenç bağıntısı, parametre uzayında ön kestirim civarında Taylor serisine açılır ve gözlem değerine eşitlenir. Taylor Ters çözüm serisinde ikinci ve daha yüksek dereceden türevleri kapsayan terimler ihmal edilip, kuramsal ve ölçülen verinin farkları alınarak bir dizey11 denklemi elde edilir. Dizeyin çözümünden fark değerleri küçülten yeni parametreler elde edilir. Yineleme işlemi, farkların önceden verilen değerin altına inmesi veya yeni parametre gurubunun farkları küçültememesi durumunda durdurulur. Dizey denklemi, tekil değer ayrışımı yöntemi ile çözülebilir. Yöntemde, dizey birbirine dik üç ayrı dizeyin çarpımı sekline dönüştürülebilir. Dik dizeylerden parametre özyöneyi parametreler arası ilişkileri, veri özyöneyi de bu parametreleri etkileyen veri noktalarını verir. Dizeylerin değerlendirme sırası, özdeğerlerin büyüklük sıralaması ile yapılır. Cagniard C19S3D ve Başokur C1993D tarafından verilen görünür özdirenç tanımları ile yapılan ters çözüm uygulamalarında dört temel eğri tipi CH, K, A, Q) denenmiştir. Çözümlerde, parametreler yerine eşdeğeri il iki erin çözülebildiği görülmüştür. Veriye eklenen gürültüler parametreler arası ilişkileri ve parametrelerin çözümlerini etkilemektedir. Çözümün başarısı kullanılan görünür özdirenç tanımının duyarlılığı ile yakından ilgilidir. Basokur tarafından verilen tanım, Cagniard görünür özdirenç tanımından daha duyarlı olduğundan elde edilen değerler gerçeğe daha yakındır. ANAHTAR KELİMELER : Manyetotelürik CMTD, Tekil değer ayrışımı, Ters çözüm.
Özet (Çeviri)
İÜ ABSTRACT Master Thesi s DAMPED LEAST SQUARES INVERSION OF THE MAGNETOTELLURIC DATA BASED ON SINGULAR VALUE DECOMPOSITION Emin Uğur ULUGERGERLÎ Ankara University Graduate School of Natural and Applied Science Department of Geophysical Engineering Supervisor : Assoc. Prof. Dr. Ahmet Tuğrul BASOKUR 19Q3, Page : 118 Jury : Prof. Dr. Turan Kayıran Prof. Dr. O. Metin ÎLKISIK Assoc. Prof. Dr. Ahmet Tuğrul BASOKUR The electrical section of the earth structure may be determined by calculating the resistivities and the thicknesses of the layers from the. magnetotelluric data. Many the apparent resistivity definitions can be created by using the frequency normalized impedance relation. The layer parameters can be solved by fitting the observed apparent resistivity data to the theoretical data calculated from one of apparent resistivity definitions selected for the inversion. In magnetotelluric method, the expressions needed to be lineerised because of the non-lineer dependency of the parameters to the data. The apparent resistivity equation has been expanded Taylor series around the initial guess in the parameters spaceIV and it has been equated observed values. Neglecting the second and higher order terms and taking the differences of the theorotical data and the measured data a matrix equation is obtained. New parameters which minimise the differences are computed by solving the matrix equation. The iterative adjustment of - the parameters is terminated when the differences become less than a predetermined value or any improvement is not obtained by trying new parameters. The matrix system can be solved by the singular value decomposition where matrix is decomposed into the multiplication of the three orthogonal matrices. These are the data eigen vectors, eigen values and parameter eigen vectors- The parameter eigen vectors provides the inter- relations of the parameters, data eigen vectors gives the data point effect these inter-relations. The eveluation of the matrices can be achived by using the sorted eigen values. Four basic curve types ( H, K, A, Q, ) are tried for the inversion of Cagniard and Basokur (1993) 's apparent resistivity definitions. In the conclusion, equivalances are obtained instead of parameters. The noise added data effect the inter-relations and the solution of the parameters. The success of the method depends on the apparent resistivity definition. The obtained values are much better in Basokur (1993) 's responsive apparent resistivity definition than Cagniard 's definition. KEY WORDS : Magnetotelluric (MT), Singular value decomposition (SVD), Inversion
Benzer Tezler
- Sönümlü en küçük kareler ve eşlenik türev algoritmalarının ardışık kullanımı ile manyetotellürik verilerin düzgünleştiricili iki-boyutlu ters çözümü
Regularized two-dimensional inversion of magnetotelluric data by sequential use of damped least-squares and conjugate gradient algorithms
MEHMET EMİN CANDANSAYAR
Doktora
Türkçe
2002
Jeofizik MühendisliğiAnkara ÜniversitesiJeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF.DR. AHMET T. BAŞOKUR
- Elektrik ve elektromanyetik verilerin genetik algoritma ile birleşik ve ardışık ters-çözümü
Joint and sequential inversion of electric and electromagnetic data by genetic algorithm
NEDAL W. A. SİYAM
Doktora
Türkçe
2002
Jeofizik MühendisliğiAnkara ÜniversitesiJeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET TUĞRUL BAŞOKUR
- Jeotermal enerji aramalarında manyetotellürik yöntemin kütahya-gediz-şaphane sahasına uygulanması
Magnetotelluric methode in geothermal energy explorations:application in kütahya-gediz-şaphane site
BELGİN ÇİRKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Jeofizik MühendisliğiNiğde ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF.DR. İBRAHİM ÇOPUROĞLU
Y.DOÇ.DR. TEKİN YEKEN
- The role of crustal fluids in tectonics of North-Central Turkey inferred from three-dimensional magnetotellurics
Kıtasal sıvıların Orta-Kuzey Türkiye'nin tektoniği üzerine etkisinin üç-boyutlu manyetotellürik yöntem ile araştırılması
SİNAN ÖZAYDIN
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
Jeofizik MühendisliğiBoğaziçi ÜniversitesiJeofizik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SABRİ BÜLENT TANK
- Erzincan manyetotelürik verilerinin değerlendirilmesi (profil-A)
Interpretation of Erzincan mt measurements
HIDIR AYGÜL