Kültepe metinleri ışığında Eski Anadolu'da tarım ve hayvancılık
Agriculture and livestock in Ancient Anatolia in the light of the Kültepe texts
- Tez No: 288353
- Danışmanlar: PROF. DR. İRFAN ALBAYRAK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2011
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sümeroloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 328
Özet
Tezimizde, Kültepe tabletleri ışığında, Asur Ticaret Kolonileri Devri'nde Anadolu'daki tarım ve hayvancılık faaliyetleri ele alınmıştır. Bu çalışmada, çivi yazılı kaynaklar temel alınarak, mevcut kitap ve makalelerdeki bilgiler biraraya getirilmiş ve birtakım değerlendirmeler yapılmıştır. Kültepe kazıları başta olmak üzere, Anadolu'nun tarih öncesi dönemlerine ait yerleşim yerlerinde yapılan kazı çalışmaları neticesinde ele geçen arkeolojik malzemelerden de konumuz çerçevesinde bahsedilmiştir. Çalışmamızın ilgili yerlerinde haritalar ve bazı kazı merkezlerinde ele geçen arkeolojik buluntulardan örnek fotoğraflar sunulmuştur.Çalışmamızda, yerli halkın tarım ve hayvancılık faaliyetleri, tabletlerde geçen tarımsal ve hayvansal ürünler, bu ürünlerin toplum ekonomisine katkısı, yerli halkın beslenme alışkanlıkları ve mutfak kültürü, Anadolu'nun komşu ülkelere sattığı veya çevre bölgelerden ithal ettiği ürünler, tarımda sulama sistemleri, Anadolu'da hayvan yetiştiriciliği, hayvanların kullanıldığı alanlar, hayvancılık sektörlerinin çeşitliliği gibi konular araştırılmıştır. Tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin, yerel yönetim bakımından önemi üzerinde durulmuştur.Tezimiz üç bölüm olarak ele alınmıştır. I. Bölümde, öncelikle Kani? şehrinin coğrafi konumundan bahsedilmiştir. Devamında, Asur Ticaret Kolonileri Dönemi ve bu dönemde Asurlu tüccarlar ile yerli halk arasındaki ilişkiler anlatılmıştır. I. Bölümün sonunda, Anadolu'da gayrimenkul alım-satımı, yerel yönetimin gayrimenkuller üzerindeki hak ve yetkileri, Anadolu saraylarının toprakların düzenli ve sistemli kullanımı ile toprakların işletilmesi hususlarında aldıkları tedbirler ve uyguladıkları yöntemler hakkında bilgi verilmiştir.II. Bölümde, ekimi yapılan tahıllar, sebze ve meyveler, tahıldan elde edilen besin maddeleri ve içecekler, Anadolu mutfağında yer alan diğer besinler, tarımsal faaliyetlerle ilgili olarak geçen rabi'li unvanlar, tarımda sulama sistemleri, tabletlerde geçen zirai tâbirler ve kullanılan tarım aletleri metinlerin taranması yoluyla araştırılmış, kitap ve makalelerdeki bilgiler de biraraya getirilerek bazı değerlendirmeler yapılmıştır. Çivi yazılı kaynaklarla birlikte, arkeolojik malzemelerden de faydalanılmış, Neolitik dönem merkezlerinde ve Anadolu'nun eskiçağ dönemlerine ait bazı yerleşim yerlerinde yapılan kazılarda ele geçen arkeobotanik buluntulardan da bahsedilmiştir.III. Bölümde, M.Ö II. Binde, Anadolu'daki hayvancılık faaliyetleri ele alınmıştır. Kültepe metinlerinde geçen kesim hayvanları ile yük taşıma ve binek amaçlı kullanılan hayvanlar, ticareti yapılan hayvansal ürünler ve bu ürünlerin Anadolu ekonomisindeki yeri, metinler elverdiği ölçüde incelenmiştir. Çivi yazılı kaynaklarla birlikte, Kültepe/Kani? başta olmak üzere, Anadolu'nun çeşitli bölgelerinde yapılan kazılarda ortaya çıkarılan arkeozoolojik buluntular da değerlendirilmiştir.Yerli halka ait belgelerden bilhassa yerlilerin ticarette daha aktif rol aldığı Ib dönemi tabletleri konumuz açısından büyük önem taşımaktadır. Çünkü, bu belgelerde yerli halkın ekonomik ve sosyal yaşamı hakkında daha ayrıntılı bilgiler yer almaktadır. Bu tabletlere göre, ticaretle ilgilenen bazı yerli tüccarların dışında, halkın büyük çoğunluğunun tarım ve hayvancılıkla uğraştıkları ve tarımsal üretimin yerlilerin kontrolünde olduğu anlaşılmaktadır.Kültepe/Kani? kazılarında bulunan arkeolojik eserlere ve çivi yazılı kaynaklara göre, Asur Ticaret Kolonileri Devri'nde Anadolu'da ağırlıklı olarak tahıl tarımı yapılmakta, bunun yanında bağ ve bahçelerde de sebze-meyve ekilmekteydi. Anadolu'da tarlalar daha çok tahıl ekimi için bağ ve bahçeler de meyve-sebze ekimi için ayrılmıştır. Tarım için uygun olmayan araziler ve dağlık alanlar da hayvancılık için kullanılmıştır.Çivi yazılı belgeler ve arkeolojik buluntular sayesinde, Eski Anadolu faunası hakkında bilgi sahibi olabiliyoruz. Kültepe metinlerinden, Anadolu'da en çok yetiştiriciliği yapılan hayvanların koyun, keçi, sığır/öküz ve domuz olduğu anlaşılmaktadır. Koyun, eti ve yünü için beslenmiştir. Büyükbaş hayvanlardan sığır, hem etinden faydalanmak hem de odun, saman, tahıl, eşya vb. taşımak için kullanılmıştır. Metinlerde domuz, daha çok domuz yağı ticareti ile ilgili olarak geçmekte, domuz satışlarından ise sadece birkaç belgede bahsedilmektedir.Eski Anadolu'da kesim hayvanları dışında, binme ve yük taşıma için kullanılan hayvanlar vardı. Metinlerde en sık geçen yük ve binek hayvanı eşektir. Eşek, Asur-Anadolu arasındaki kervan yolculuğunda en önemli taşıma ve ulaşım aracıdır. Tabletlere göre, katır olabileceği görüşü ağır basan perdum da, Anadolu'da binme amaçlı kullanılan hayvanlardan biriydi. Kültepe kazılarında ele geçen arkeolojik buluntular ve çivi yazılı kaynaklar, M.Ö II. Binde Anadolu'da at'ın da bilindiğini göstermektedir. Kültepe tabletlerinde at, daha çok ?rabi sîsê? ?at(lardan sorumlu kişilerin) âmiri? şeklinde meslek ismi olarak geçmektedir.Bahsettiğimiz hayvanların dışında Eski Anadolu'da, günümüzdeki pek çok hayvan biliniyordu. Kültepe kazılarında hemen her evde ele geçen ritonlarda, antilop, kartal, aslan figürleri ile, domuz, koç, keçi, sığır ve boğa başı, köpek, keklik, tavşan, salyangoz, balık ve çeşitli kuş figürleri betimlenmiştir. Kültepe'de ele geçen silindir ve damga mühürlerde ve mühür baskılarındaki mitoloji, tapma, av ve savaş sahnelerinde de birçok hayvan tasvirine yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
In our thesis, shed light on the Kültepe tablets where Anatolia in the Period of Assyrian Trade Colonies, agriculture and livestock activities are examined. In this research, which is based on cuneiform sources, brought together informations materials, such as books and articles etc, existing and some reviews are made. In main, Kültepe excavations are mentioned in the framework of our topic also from archaeological materials discovered as a result of excavation works made in settlement belong to periods of the prehistoric of Anatolia. In relevant parts of the our study maps and basic photos from archeological finds discovered in the excavation centres are presented.In our research, native public?s agriculture and livestock activities, agricultural and animal products recorded in the tablets, these products? contribute to the economy of society eating habits and culinary culture of native public?s, products which Anatolia?s sold to the neighboring countries or imported from surrounding areas, in the agriculture irrigation system, in Anatolia livestock the diversity of livestock sectors on such topics are investigated. Agriculture and livestock activities? importance in the terms of local government are emphazied.It has been examined in the step of three sections. In the first chapter, primarily is mentioned about the geographic location of the city Kani?. Subsequently, the Period of Assyrian Trade Colonies and in this period the relations between the native public in Assyrian merchants is explained. At the end of the chapter one, buying and selling the real estate in Anatolia, the rights and powers on the real estates of local government, the Anatolian palaces? with regular and systematic use of lands in matters operation of the lands about measures taken and methods applied are given information about.In the second chapter, cultivated cereals, vegetable and fruits produced from grains foods and beverages and other foods in the kitchen of the Anatolia, called rabi in relating to agricultural activities, in agriculture irrigation systems, agricultural terms and used agriculture tools recorded in the tablets by means of scanning of texts are investigated. Informations in books and articles brought together with some comments are made. With all together cuneiform sources have been which are from archaeological materials utilized also arkeobotanic materials found in the excavation works made in settlements belong to periods of prehistoric of Anatolia in which Neolithic period centres are mentioned about.In the third chapter, in second millennium B.C in Anatolia livestock activities are examined. Load-carrying and animals used for riding with slaughter animals recorded in Kültepe texts, animal products which trading these products?s place in economy of Anatolia as long as permitted the texts are examined. With together cuneiform sources mainly Kültepe/Kani? also archaeozoological materials discovered in excavations that are made the various regions of Anatolia are given informations. From documents belonging to native public?s particularly the tablets of Ib period which natives took much more actives roles active role in the terms of our topic is importance. Because, in this documentation the economic and social life of the native public have a deep informations. Acvording to these tablets, apart from some local merchants interested in trade, vast majority of people studying are involved in the agriculture livestock and agricultural production is realized the control of the natives?.Having been found in Kültepe/Kani? excavations, according to archaeological artifacts and cuneiform sources in the Period of Assyrian Trade Colonies in Anatolia mainly doing cereal farming, in the vineyard orchards and vegetable-fruit are cultivationed. In Anatolia souls, more cereal cultivation, vineyard and also gardens had been used for the cultivation of fruits and vegetables. Unsuitable lands for agriculture and mountainous areas for livestock had used.Thanks to cuneiform documents and the archaeological finds, fauna of ancient Anatolian might be able to learn. About in Kültepe texts where in Anatolia most of stock farming having for example animals sheep, goats, cattle /ox and the pig is being understood. Sheep, for meat and wool had been fed. Cattle of bovines, both take advantage of meat and wood, straw, grain, lumber etc. for transportation had been used. In these texts pig, but lard trade recorded, much more about sales of pig only in a few document are mentioned.In the ancient Anatolia, apart from slaughter animals, animals are used for riding and load-carrying. In texts, the most frequent recorded about the load and riding animal is donkey. Donkey is, in the journey of caravan between Assyrian and Anatolia the most important carrying and transportation vehicle. According to the tablets, also perdum which is mule, it may be the idea predominant in Anatolia, is known that horse was also used for riding. In Kültepe excavations discovered archaeological finds and cuneiform sources, in second millennium BC in Anatolia, known also horse?s are showing. Horse, in Kültepe tablets as accupational name ?rabi sîsê? ?chief of horses? is recorded.Apart from animals we have mentioned about, at present-day many animal were known in ancient Anatolia. In Kültepe excavations, on rhytons discovered in every house, buck, eagle, with figures of lion, pig, ram, goat, cattle and bull-head, dog, partridge, rabbit, snail, fish and various figures of bird are depicted. Keeping in Kültepe in cylinder, stamp seals and seal impression and also in mythology, adoration, hunting and war scenes, the description of many animals have been involved.
Benzer Tezler
- Asur ticaret kolonileri döneminde Anadolu'nun etnik ve sosyal yapısı
The etnical and social structure of Anatolia in the era of assyrian trade colonies
ESMA ÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Eski Çağ Dilleri ve KültürleriAnkara ÜniversitesiSümeroloji Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. İRFAN ALBAYRAK
- Eski Asur ticaret kolonileri devrinde ticareti yapılan nadir mallar
Uncommon merchandises traded in Old Assyrian colonical period
TSUYOSHİ SUGİYAMA
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Eski Çağ Dilleri ve KültürleriAnkara ÜniversitesiEskiçağ Dilleri ve Kültürleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CAHİT GÜNBATTI
- Kültepe metinlerine göre Miras Hukuku
Law of succession according to Kultepe texts
HÜLYA KAYA HASDEMİR
- Kervan Güzergahlarına ışık tutan Kültepe metinleri ve bunlardan elde edilen sonuçlar
Kültepe texts enlightening the caravan routes and the results derived out of them
ŞERİFE YILMAZ GÜL
Doktora
Türkçe
2001
Eski Çağ Dilleri ve KültürleriAnkara ÜniversitesiEskiçağ Dilleri ve Kültürleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CAHİT GÜNBATTI